Kosmiczna tajemnica rozwiązana po niemal 40 latach. To zagadki Urana z czasów sondy Voyager

Przelot sondy Voyager 2 był jak dotąd jedynym bliskim spojrzeniem na gazowego giganta na końcu Układu Słonecznego i to on ukształtował wiedzę badaczy o tej planecie. Amerykańska sonda wykonała pomiary i zrobiła zdjęcia Urana 24 stycznia 1986 r. Wtedy była najbliżej planety – 107 tys. km. od jej centrum. Astronomowie odkryli dzięki Voyagerowi 2 m.in. nowe księżyce i pierścienie Urana.

Reputacja odstającego od normy

Jednak oprócz cennego materiału badawczego dane z sondy dostarczyły także wątpliwości i zagadki, które dotyczyły zwłaszcza magnetosfery planety. Pierwotnie przypuszczano, że Uran ma ją zupełnie inaczej ukształtowaną od pozostałych, i zyskał reputację odstającego od normy w Układzie Słonecznym. Naelektryzowane cząsteczki zbadane w 1986 r. wokół planety przeczyły wiedzy o sposobie działania pól magnetycznych i wychwytywaniu promieniowania cząsteczkowego.

Teraz, po latach naukowcy z Jet Propulsion Laboratory (JPL), czołowego ośrodka NASA, odpowiedzialnego za misje i badania w Układzie Słonecznym, ponownie przeanalizowali zebrane dane. Dopiero to przyniosło odpowiedzi na pytania nurtujące astronomów. Nowe badania wykazały, że źródłem tajemniczego zachowania magnetosfery Urana był tylko kosmiczny zbieg okoliczności.

Uderzenie w pole magnetyczne

Okazało się, że na kilka dni przed przelotem Voyagera 2 planeta została dotknięta niezwykłym rodzajem kosmicznej pogody – gwałtowną burzą słoneczną, która uderzyła w pole magnetyczne planety, drastycznie zmieniając magnetosferę Urana.

REKLAMA

- Gdyby Voyager 2 przybył zaledwie kilka dni wcześniej, zaobserwowałby zupełnie inną magnetosferę Urana - powiedział Jamie Jasinski z JPL i główny autor nowej pracy opublikowanej w Nature Astronomy. - Statek kosmiczny widział Urana w warunkach, które występują tylko w około 4 proc. przypadków - dodał naukowiec.

Migawka z określonego czasu

Według badania wiatry słoneczne uderzające w magnetosferę mogły tymczasowo pozbawić układ planety plazmy, zwiększając moc magnetosfery. W konsekwencji otrzymaliśmy zniekształcone dane sondy. - Zamiast uzyskać pełny obraz Urana, naukowcy na Ziemi otrzymali mylącą "migawkę w czasie" - oceniła Linda Spilker, która pracowała przy obu misjach bliźniaczych sond Voyager.

- Nowa praca wyjaśnia niektóre z pozornych sprzeczności i po raz kolejny zmienia nasze spojrzenie na Urana - tłumaczyła Spilker. Nowe wyniki oznaczają także, że inaczej oceniać trzeba pięć jego głównych księżyców. Jak sądzono po przelocie Voyagera 2, miały być one nieaktywne. Te wykazujące aktywność musiałyby wytwarzać plazmę z jonami wody, jak lodowe księżyce innych planet. Teraz jasne stało się, że brak plazmy wynikał z zawirowań wiatrów słonecznych.

Nowa misja

Naukowcy muszą teraz zrewidować dane i wiedzę o Uranie. Autorzy badania twierdzą, że ich wnioski przypominają, jak mało wiemy o Uranie i jak istotne mogą być przyszłe misje na tę planetę.

REKLAMA

Raport amerykańskiej Narodowej Akademii Nauk już w 2022 r. wezwał NASA do zaplanowania kolejnej misji na Urana i uczynienie jej priorytetem dla najbliższej dekady. W planach przekazanych rok później Scientific American NASA zapowiedziała wystrzelenie statku do 2032 r. Ma on okrążać planetę i wysłać sondę do jej atmosfery.

• Kosmos i zagłada dinozaurów. Winna asteroida z końca Układu Słonecznego
• Historia Wszechświata i superkomputery. Dzięki wirtualnym modelom poznajemy szczegóły z przeszłości kosmosu
• Supermasywne czarne dziury. Naukowcy potwierdzili zlewanie się ciemnej materii

Przemysław Goławski/NASA/USAToday/wmk