"Maria Callas". Co jest prawdą, a co fikcją w filmie z Angeliną Jolie?

Film Larraina to domknięcie trylogii. Jego "Jackie" z 2016 roku, z nominowaną do Oscara Natalie Portman, przedstawiał wdowę po Johnie Kennedym na kilka dni przed pogrzebem zabitego prezydenta USA. Z kolei "Spencer" z 2021 roku, z również nominowaną do Oscara Kristen Stewart, opowiada o grudniowych dniach 1991 roku, które zaważyły ostatecznie o rozstaniu księżnej Diany z księciem Karolem, obecnym królem Karolem III.

Reżyser i scenarzysta Steven Knight posługują się zabiegiem, który sugeruje widzom wzięcie sporej części filmu w cudzysłów. W filmie Callas jest często pod wpływem Mandraxu, leku, od którego śpiewaczka faktycznie była uzależniona w ostatnich latach życia, a który przysyłała jej, z ominięciem recept, siostra Yakinthi. Mandrax to lek, który dziś z uwagi na to, że jest silnie uzależniający, jest zakazany w wielu krajach, w tym w Polsce, ale niegdyś przepisywano go dla rozluźnienia mięśni i jako środek nasenny, mogący wywołać przy tym stan hipnotyczny. W filmie widzimy więc nie tyle faktyczny obraz biografii Callas, a jej wspomnienia, przetworzone na dodatek przez upojony medykamentem umysł. Czy jednak da się oddzielić prawdę od filmowej fikcji? W przypadku biografii Callas nie jest to łatwe, bo pełno w niej niejasnych punktów. 

Czy Maria Callas ostatnie lata życia spędziła w samotności?

W filmie Larrina obserwujemy Marię Callas w ostatnim tygodniu jej życia. Genialna sopranistka przypomina tu bohaterkę "Bulwaru zachodzącego słońca" – osamotnioną gwiazdę, której blask dawno już przygasł, ukrytą przed światem w luksusowej, ale jednak samotni. Rzeczywiście Callas ostatnie lata życia spędziła właściwie w odosobnieniu, zaszywając się w swoim paryskim apartamencie. Primadonna zeszła ze sceny w 1965 roku, 12 lat przed wydarzeniami ukazanymi w filmie, ale już od końcówki lat 50. zmagała się z następstwami przemęczenia aparatu głosowego.

REKLAMA

Jedynymi towarzyszami odosobnienia kobiety w filmie są jej służący – oddany lokaj, kamerdyner Ferruccio Mezzadri (Pierfrancesco Favino) i gospodyni Bruna Lupoli (Alba Rohrwacher). Obraz Larrina pokazuje, że Callas w ostatnich dniach życia szczęśliwa jest tylko podczas grania z nimi w karty.

W obrazie pominięto co prawda postać Eleny Pozzan, wieloletniej kucharki primadonny, niemniej faktycznie w rzeczywistości Lupoli i Mezzadri byli przez śpiewaczkę uważani niemal za członków rodziny. Nic dziwnego, Mezzadri pracował dla niej i u jej boku przez 20 lat i był jej bezgranicznie oddany.

Czy Ferruccio Mezzadri pobił reportera, który nagrywał z ukrycia Marię Callas?

W filmie widzimy, jak kamerdyner rzuca się na dziennikarza francuskiej gazety z pięściami, gdy ten ujawnia, że nagrał z ukrycia nieudaną próbę wokalną primadonny. Taka sytuacja nie miała miejsca, ale Callas rzeczywiście, planując powrót na scenę pod koniec życia, ćwiczyła pod okiem przyjaciela, akompaniatora i nauczyciela śpiewu Jeffreya Tate’a i nagrywała swoje próby, z których zresztą nie była zadowolona. Taśmy te zostały wyemitowane już po jej śmierci, w 1980 roku, przez francuskie stacje radiowe, co zakończyło się dla nich pozwem sądowym, wytoczonym przez spadkobierców sopranistki.

Mazzadri faktycznie próbował jednak chronić Callas przed atakami ze strony prasy. Gdy pewnego dnia przeczytał w kiosku oparty na plotce artykuł, mówiący o tym, że śpiewaczka trafiła do American Hospital of Paris po zażyciu zbyt wielu tabletek nasennych, nie przyniósł gazety do domu i okłamał Callas, że tego dnia, z powodu strajku – co u Francuzów nierzadkie – numer czasopisma nie ukazał się.

REKLAMA

Na co zmarła Maria Callas? 

Maria Callas zmarła 16 września 1977 roku, w wieku 53 lat. Oficjalną przyczyną śmierci był zawał serca, który mógł być spowodowany powikłaniami związanymi z zapaleniem skórno-mięśniowym – przewlekłą chorobą, z którą kobieta się borykała.

Finałowa scena, ukazująca ostatni występ samotnej Callas w jej mieszkaniu tuż przed śmiercią, również jest udramatyzowaną wersją wydarzeń. W rzeczywistości kobieta nie odeszła w samotności. W ostatnich chwilach, jak sam twierdzi, towarzyszył jej wierny Ferruccio Mezzadri.

Co łączyło Aristotelisa Onasisa i Marię Callas? 

Aristotelis Onasis (w filmie gra go Haluk Bilginer), potentat transportu morskiego, jeden z najzamożniejszych ludzi swoich czasów w skali globu, był największą miłością Callas. Miłością niestety nieszczęśliwą. Poznali się w 1956 rok za pośrednictwem Elsy Maxwell, znanej autorki rubryki towarzyskiej. Oboje byli wówczas w innych małżeństwach. Jednak dla Onasisa, człowieka, który szczycił się znajomościami z wielkimi tego świata, relacja z drugą – bo za pierwszą uważał rzecz jasna siebie – najsłynniejszą osobą z Grecji była kwestią ambicji.

Romans zaczął się około 2 lat później. Onasis i Callas nigdy nie wzięli ślubu, dlatego tym boleśniejsze było dla kobiety to, że w 1968 roku Aristotelis ożenił się z Jackie Kennedy. Dla wdowy po prezydencie USA mężczyzna był gwarantem spokoju i bezpieczeństwa dla niej i jej dzieci, armator z kolei traktował małżeństwo z amerykańską pierwszą damą jako trofeum.

REKLAMA

Kiedy rozpoczął się romans Onasisa i Jackie Kennedy? 

Film sugeruje, że relacja między Onasisem i Jackie Kennedy rozpoczęła się w 1962 roku, podczas słynnej imprezy urodzinowej prezydenta Stanów Zjednoczonych. Słynnej, bo to na tym przyjęciu Marylin Monroe wykonała utwór "Happy Birthday, Mr. President"

Czego w filmie nie widzimy to fakt, że Callas również zaśpiewała wówczas na scenie. Jeśli wierzyć Anne Edwards, autorce książki "Maria Callas. Primadonna stulecia", Onasis najpierw romansował z Lee Radziwiłł, siostrą Jackie i żoną mieszkającego w Londynie księcia Stanisława Radziwiłła, ale później postanowił podbić stawkę. Obiektem jego zainteresowań stała się Jackie Kennedy. Romans rozpoczął się podczas ich wspólnego rejsu w październiku 1963 roku. Zaledwie miesiąc przed zabójstwem Kennedy’ego.

Czy matka zmuszała Marię Callas do prostytucji?

Maria Callas była z pochodzenia Greczynką, ale – jak jej filmowe wcielenie mówi w rozmowie z Johnem Kennedym – przyszła na świat w Nowym Jorku. Faktycznie, rodzice Callas przenieśli się tam, gdy matka Marii, Evangelia zwana Litzi, była w ciąży i tak doszło do tego, że  primadonna urodziła się na amerykańskiej ziemi, co zapewniło jej obywatelstwo tego kraju. Jednak w następstwie Wielkiego Kryzysu jej matka postanowiła wrócić do Grecji z córkami.

W filmie widzimy, że w czasie okupacji matka Callas para się stręczycielstwem własnych córek, oddając je niemieckim żołnierzom. Do takiej wersji wydarzeń przychyla się jedna z biografek Callas, Lyndsy Spence (autorka książki "Cast a Diva: The Hidden Life of Maria Callas"), wskazując, że sama matka sopranistki, by zapewnić dzieciom szansę przetrwania i względne bezpieczeństwo podczas ciężkich lat okupacji, pracowała jako prostytutka i nakłaniała do tego samego Marię. Taki obraz pokrywa się z faktami opisanymi przez innych biografów – np. w książce Anne Edwards "Maria Callas. Primadonna stulecia" wyczytać można, że już przed wojną Litzi zawarła układ z chłopcem, z którym spotykała się Yakhintą. Zalotnik był z bogatej rodziny, więc pani Callas zaproponowała mu układ, w zamian za wsparcie finansowe, Yakhinta zostanie jego kochanką. Tak też się stało.

REKLAMA

Ale to nie był jedyny powód niechęci Marii do matki. Primadonna miała za złe Litzi, że ta zamieniła jej młodość w istną tresurę, której produktem końcowym miała być przynosząca pieniądze kariera Callas. Tak się zresztą stało, tyle że Maria nie miała zamiaru dzielić się z opresyjną matką pieniędzmi. Kobiety na zawsze zerwały kontakt. Evangelia dowiedziała się o śmierci córki z telewizji.

Co stało się z majątkiem Callas po jej śmierci? 

Film Larrina pomija jedną, przez część biografów uważaną za kluczową, postać. Mowa o Vasso Devetzi, pianistce i bliskiej przyjaciółce Callas w ostatnich dniach jej życia. Jaką rolę Devetzi odegrała w rywalizacji o spadek po Callas? Dowiesz się z nowego odcinka podcastu "Prawda czasu i prawda ekranu".