Reforma Trybunału Konstytucyjnego. TK orzekł, że jest niezgodna z konstytucją
Trybunał Konstytucyjny orzekł we wtorek, że uchwalone przez obecnie rządzącą koalicję ustawy o TK są niekonstytucyjne. Wejście w życiu obydwu aktów zostało więc zablokowane.
2025-07-29, 15:41
Ustawy o TK niezgodne z konstytucją
Mowa o uchwalonych przez Sejm we wrześniu 2024 roku ustawach o Trybunale Konstytucyjnym, w ramach kompleksowej reformy TK. Zaskarżył je prezydent Andrzej Duda, w tym m.in. przepisy umożliwiające usunięcie z TK tzw. sędziów-dublerów. W sprawie są trzy zdania odrębne - podała "Rzeczpospolita".
Chodzi dokładnie o dwa akty prawne: ustawę o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawę wprowadzającą jej przepisy. Rządzącym zależało na oczyszczeniu Trybunału z wpływów politycznych, które – ich zdaniem – nasiliły się za rządów Prawa i Sprawiedliwości. Celem było również usprawnienie funkcjonowania tej instytucji.
Ustawy uchwalone przez Sejm we wrześniu 2024 roku koncentrują się przede wszystkim na wymianie kadrowej w Trybunale Konstytucyjnym. Przewidują zmianę zasad wyboru sędziów, skrócenie o połowę kadencji prezesa TK oraz uznanie za nieważne wyroków wydanych w składach z udziałem tzw. "sędziów-dublerów".
Ustawy o TK skierowane do TK
Skład orzekający ocenił we wtorek, że obydwie ustawy nie mogą wejść w życie ze względu na przepisy niezgodne z konstytucją. Zostały więc zablokowane. - Skutkiem wyroku jest uznanie ustawy wprowadzającej oraz ustawy o TK, obu tych ustaw za niezgodne z konstytucją. Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej ma obowiązek odmówić podpisania obydwu kontrolowanych ustaw - cytuje wypowiedź sędziego sprawozdawcy Bartłomieja Sochańskiego RMF FM. "Bez podpisu prezydenta ustawy trybunalskie nie mają szansy wejść w życie, nawet jeśli rząd nie opublikuje dzisiejszego wyroku" - czytamy na łamach radiowego portalu.
Andrzej Duda skierował wspomniane ustawy do TK w trybie kontroli prewencyjnej (czyli przed podpisaniem - red.) w październiku 2024 roku. 24 lipca 2024 roku ustawy zostały przyjęte przez Sejm, 31 lipca - przez Senat. Przypomnijmy, że senackie poprawki zostały w znaczącej większości przyjęte i 13 września obydwie ustawy trafiły na biurku prezydenta, oczekując na podpis.
Ustawy reformujące TK. Co zawierają?
Co zakładają obydwa akty prawne? Nowa ustawa o Trybunale Konstytucyjnym przewiduje, że sędziów TK wybierać będzie Sejm większością 3/5 głosów. Aby wybór był ważny, w głosowaniu na sali plenarnej musi uczestniczyć co najmniej połowa ustawowej liczby posłów. Kandydaci na sędziów mogą być w przedziale wiekowym 40-70 lat i przez cztery lata przed wybraniem na sędziego nie mogą pełnić takich funkcji jak poseł, senator, europoseł, członek rady ministrów ani żadnych ugrupowań politycznych. W myśl ustawy prezydent musi odebrać ślubowanie od sędziów w terminie 14 dni, licząc od momentu wyboru przez Sejm.
Z kolei przepisy wprowadzające ustawę o TK - w dużym skrócie - to regulacje zmieniające obecnie obowiązujące zasady funkcjonowania tej instytucji. W myśl tych przepisów m.in. wyroki wydane z udziałem tzw. sędziów-dublerów ("osób nieuprawnionych do orzekania") w ostatnich latach są "nieważne i niewywierające skutków". Ponadto w przypadku obecnie orzekających sędziów TK przewidują, że po wejściu przepisów w życie osoby te miałyby możliwość złożenia oświadczeń o przejściu w stan spoczynku. Możliwość ta jednak nie przysługuje, w myśl przepisów reformujących TK, osób "nieuprawnionych do orzekania".
Źródła: PAP/RMF FM/Rzeczpospolita/hjzrmb