Najważniejsze informacje w skrócie:

• Przeciętna wysokość emerytury na koniec 2024 roku osiągnęła 3 919,53 zł, jednak przepaść finansowa między płciami wynosiła blisko 1500 zł na niekorzyść kobiet
• Ponad połowa emerytek w 2024 r. pobierała świadczenia w przedziale 2400-4500 zł, co stanowi znaczący wzrost w stosunku do lat 2019-2021, kiedy to dla większości kobiet dominował przedział poniżej 2000 zł
• Systematycznie rośnie liczba seniorów pobierających bardzo niskie świadczenia, niższe niż minimalna gwarantowana emerytura, co jest bezpośrednim skutkiem zreformowanej formuły obliczania emerytur, która nie wymaga minimalnego stażu pracy

Pod koniec 2019 roku ponad połowa kobiet (dokładnie 54,5%) otrzymywała świadczenia w przedziale zaledwie 1000–2000 zł. Trzy lata później, w grudniu 2022 roku, ten dominujący przedział dla kobiet znacząco się podniósł i wynosił 1600–2800 zł (obejmując 52,5% emerytek). Trend wzrostowy utrzymał się, ponieważ w grudniu 2024 roku, ponad połowa emerytek (52,7%) pobierała świadczenia w kwocie od 2400 zł do 4500 zł.

W przypadku mężczyzn, którzy tradycyjnie uzyskują wyższe świadczenia, dominujące przedziały były znacznie wyższe. W 2019 roku przeważał przedział 2000–3000 zł (obejmujący 41,2% mężczyzn). Już w 2022 roku ponad połowa mężczyzn (52,4%) mieściła się w kwocie 2200–4000 zł. W kolejnych dwóch latach nastąpił znaczący skok: w grudniu 2023 i 2024 roku, ponad 50% mężczyzn (53,2% w 2023 r. i 51,8% w 2024 r.) pobierało emerytury w szerokim przedziale od 3000 zł do 5500 zł.

W 2024 roku największy pojedynczy odsetek kobiet (14,1%) pobierał emeryturę w przedziale 3000,01–3500,00 zł. W przypadku mężczyzn, największa grupa emerytów (12,1%) mieściła się w przedziale 3500,01–4000,00 zł.

Rekordowy wzrost wysokich emerytur

Nowy system emerytalny sprzyja osobom, które pracowały dłużej, miały wysokie zarobki, a co za tym idzie – zgromadziły duży kapitał składkowy. To tłumaczy szybki wzrost liczby seniorów, zwłaszcza mężczyzn, osiągających wysokie świadczenia, czyli powyżej 5500 zł. Nie bez znaczenia były także wysokie waloryzacje, wynikające wprost z inflacji przekraczającej w skali roku 10%.

W grudniu 2022 roku świadczenie przekraczające 5500 zł pobierało 11,8% mężczyzn i 2,6% kobiet. Rok później, w grudniu 2023 roku, te wskaźniki podskoczyły do 21% mężczyzn i 5,7% kobiet. Na koniec 2024 roku emeryturę w wysokości powyżej 5500 zł pobierał już blisko co trzeci mężczyzna (30,4%) i co dziesiąta kobieta (9,7%).

Drugie ekstremum to rosnąca grupa osób, które w ogóle nie uzbierały wystarczającego kapitału, by otrzymać emeryturę na poziomie minimalnym, gwarantowanym przez państwo. W nowym systemie emerytalnym prawo do emerytury nie jest uzależnione od stażu pracy (który jest potrzebny jedynie do uzyskania gwarancji minimalnej wysokości świadczenia: 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn).

🧮 Luka emerytalna kobiet: matematyka ZUS

Średnia luka nominalna (M – K, 2024 r.) wynosi

~ 1 497 zł

Ta dysproporcja jest efektem dzielenia mniejszego kapitału (krótsza praca) przez większą liczbę miesięcy dalszego trwania życia (dłuższe życie).

Dwa kluczowe czynniki obniżające świadczenie

⏱️

1. Krótszy okres pracy (60 lat)

Kobiety pracują ustawowo o 5 lat krócej niż mężczyźni (65 lat). To skutkuje odprowadzeniem mniejszej liczby składek i zgromadzeniem mniejszego kapitału początkowego w ZUS.

📈

2. Dłuższy okres pobierania (dłuższe życie)

Kobiety statystycznie żyją dłużej. Zgromadzony kapitał jest więc dzielony przez większą liczbę miesięcy "dalszego trwania życia", co automatycznie obniża miesięczną wypłatę.

Osiągnięcie wieku emerytalnego (60/65 lat) jest jedyną bezwzględną przesłanką nabycia prawa do świadczenia. W konsekwencji nawet bardzo krótki okres ubezpieczenia, wynoszący na przykład tylko jeden tydzień czy miesiąc, uprawnia do emerytury. Taka konstrukcja prowadzi do sytuacji, że ZUS wypłaca świadczenia o bardzo niskiej wysokości, ponieważ stanowią one wynik podzielenia minimalnego zgromadzonego kapitału przez średnie dalsze trwanie życia.

Liczba takich bardzo niskich świadczeń w systemie nowosystemowym rośnie:

• W grudniu 2021 roku emerytury niższe niż minimalna pobierało 337,6 tys. osób, co stanowiło 9,5% wszystkich wypłacanych emerytur nowosystemowych.
• W grudniu 2024 roku liczba ta wzrosła do 433,1 tys. osób, stanowiąc 9,9% emerytur nowosystemowych, przy przeciętnej wysokości wynoszącej 1127,76 zł.

Należy zaznaczyć, że w grudniu 2021 roku aż 17,4% osób pobierających świadczenia niższe niż minimalne otrzymywało jedynie 600 zł lub mniej.

Średnia emerytura w 2024 roku. 1500 zł różnicy

Choć dominujące przedziały i liczby świadczeń niższych niż minimalne malują obraz głębokiego zróżnicowania, przeciętna (średnia) wysokość emerytury w Polsce systematycznie rosła. W grudniu 2024 roku przeciętna wysokość emerytury wypłacanej przez ZUS osiągnęła 3919,53 zł.

Niemniej jednak, różnice wynikające z płci są wciąż alarmujące i mają tendencję wzrostową  (nominalnie, procentowo dystans minimalnie się zmniejszył):

• Przeciętne świadczenie dla mężczyzn w grudniu 2024 roku wyniosło 4818,02 zł.
• Przeciętne świadczenie dla kobiet w grudniu 2024 roku wyniosło 3321,12 zł.

Oznacza to, że różnica w wysokości przeciętnej emerytury w grudniu 2024 roku wyniosła aż 1496,90 zł na niekorzyść kobiet. Ta systematycznie rosnąca dysproporcja (w 2022 r. różnica wynosiła 1 159,66 zł, a w 2023 r. 1 330,58 zł) podkreśla, jak istotne jest dla przyszłych emerytów świadome zarządzanie ścieżką zawodową i decyzja o opóźnieniu przejścia na świadczenie, by zwiększyć swój indywidualny kapitał.

• Oszustwa "na wnuczka" ciągle plagą. Pokaż seniorom obronę "Z-Z-Z", bo tracą po 40 000 zł
• Ponad połowa Polaków chce pracować krócej. Jest nowy raport
• ZUS odsłonił karty. Tyle wynosi średnia emerytura w Polsce

Źródło: Informacja o skutkach obowiązywania ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w okresie 2022–2024/Michał Tomaszkiewicz