21 listopada

1916 - Zmarł Franciszek Józef I, cesarz Austrii w latach 1848 -1916, król Węgier, Czech, książę  Galicji i Lodomerii. Za jego rządów Austria przekształcona została w monarchię austro-węgierską o ustroju konstytucyjno-parlamentarnym. (ur. 18.08.1830) 105. rocznica

Pozostałe wydarzenia:

1496 - Jerzy Brodaty, książę saski poślubił Barbarę Jagiellonkę, córkę Kazimierza Jagiellończyka. 515. rocznica

1515 - Odbył się ślub królewny Elżbiety, córki Kazimierza Jagiellończyka z Fryderykiem II, księciem legnicko-brzeskim z domu Piastów.

REKLAMA

1555 - Zmarł Georgius Agricola, niemiecki lekarz, geolog, metalurg i mineralog, autor kilku książek, w których przedstawił całą ówczesną wiedzę górniczą i metalurgiczną, opisał 20 minerałów poprzednio nieznanych, w swojej najważniejszej pracy "O metalurgii" zawarł wiele opisów i rysunków maszyn i urządzeń stosowanych wówczas w górnictwie i metalurgii, jego prace są ważnymi dokumentami historii techniki. (ur. 24.03.1494)

1652 - Zmarł Jan Brożek, matematyk, astronom, geodeta, pisarz, rektor Akademii Krakowskiej, pierwszy polski historyk nauki, autor rozprawy "Apologia". Projektował zegary słoneczne i instrumenty geodezyjne. (ur. 01.11.1585)

1693 - Zmarł Adam Kotowski, mecenas sztuki związany z rodziną Wielopolskich, stolnik wyszogrodzki. Był synem chłopa pańszczyźnianego, który zbiegł ze Śląska. Został nobilitowany, a dzięki intratnym transakcjom handlowym i dzierżawie dóbr królewskich zgromadził olbrzymią fortunę. Wspomagał wojsko, finansował warszawskie klasztory paulinów i franciszkanów. Zbudował pałac przy Rynku Nowego Miasta oraz dwór przy Miodowej. (ur. 1626)

1694 - Urodził się Voltaire, francuski pisarz i historyk, czołowy myśliciel oświecenia, autor "Traktatu o tolerancji". (zm. 30.05.1778).

REKLAMA

1695 - Zmarł Henry Purcell, angielski kompozytor okresu baroku, autor oper, kantat, fantazji i sonat, uchodzi za twórcę angielskiej muzyki narodowej, czego wyrazem może być uznanie jego opery "Dydona i Eneasz" za operę narodową. (ur. 1659)

1783 - Pierwszy lot człowieka balonem. Jean Pilatre de Rozier i markiz d'Arlandez przelecieli nad Paryżem w ciągu 25 minut odcinek 8-miu kilometrów, osiągając pułap 300 metrów.

1830 (lub 09.11.1830) - Zmarł Jan Śniadecki, matematyk, astronom, filozof, organizator i dyrektor obserwatorium astronomicznego w Krakowie, członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk, twórca polskiej terminologii matematycznej i astronomicznej, zwolennik metod empirycznych w nauce, postulował uniezależnienie nauki i moralności od religii, autor prac matematycznych oraz filozoficznej rozprawy "Filozofia umysłu ludzkiego". (ur. 29.08.1756)

1844 - Zmarł Iwan Kryłow, rosyjski bajkopisarz, dramaturg, publicysta i satyryk. (ur. 13.02.1769)

REKLAMA

1848 - Zmarł Ludwik Chrystian Metzell, inżynier, projektant mostów, wodociągów i dróg. Odznaczony orderem Virtuti Militari za udział w bitwie pod Zieleńcami. Zaprojektował i kierował budową parku w Sofiówce na Ukrainie, który był jednym z najwspanialszych w Europie. (ur. 2.07.1764)

1854 - Urodził się  Giacomo della Chiesa, od 1914 roku papież Benedykt XV, ogłosił nowy kodeks prawa kanonicznego i szczególną troską otaczał pracę misyjną na świecie. (zm. 22.01.1922)

1876 - Urodził się Marian Lalewicz, architekt, profesor Warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Kierował pracami konserwatorskimi przy pałacach: Rady Ministrów, Prymasowskim i Raczyńskich. Zaprojektował między innymi gmach Instytutu Geologicznego. (zm. 1944) 135. rocznica

1893 - Urodził się Władysław Strzemiński, malarz i teoretyk sztuki, pionier konstruktywistycznej awangardy lat 20. i 30., od 1945 roku, przez kilka lat, wykładowca w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi, współtwórca Kolekcji Sztuki Nowoczesnej w Łodzi, główne prace teoretyczne to "Unizm w malarstwie", "Druk funkcjonalny" i "Teoria widzenia". (zm. 26.12.1952)

REKLAMA

1898 - Urodził się Rene Magritte, malarz belgijski, przedstawiciel surrealizmu. Do jego najbardziej znanych obrazów należą "Drabina ognia" i "U progu wolności". (zm. 15.08.1967)

1900 - Urodził się Emanuel Ringelblum, historyk, organizator podziemnego archiwum getta warszawskiego, w 1999 roku Archiwum Ringelbluma wpisane zostało przez UNESCO na listę najważniejszych dokumentów świata, autor pamiętników "Żydzi w Warszawie", "Kronika getta warszawskiego". Zginął rozstrzelany wraz z rodzinami ukrywającymi go, 7 marca 1944 roku.

1907 - Urodził się Marian Mięsowicz, fizyk, autor prac z dziedziny fizyki jądrowej, fizyki cząstek elementarnych i fizyki wysokich energii. Prowadził badania nad promieniami kosmicznymi na dużych głębokościach, odkrył 3 główne współczynniki lepkości ciekłych kryształów, profesor Instytutu Fizyki Jądrowej Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Górniczo-Hutniczej. (zm. 06.04.1992)

1925 - Zmarła Aleksandra, brytyjska królowa-matka. Była duńską księżniczką, wyszła za mąż za króla Edwarda VII. (ur. 1844)

REKLAMA

1931 - Amerykańska firma telekomunikacyjna AT&T wprowadziła pierwszy na świecie teleks. 80. rocznica

1931 - Urodził się Jerzy Koenig, eseista, krytyk teatralny, tłumacz literatury rosyjskiej. Jest autorem szkiców "Rekolekcje teatralne" i "Antologii dramatu". (zm. 11.07.2008)  80. rocznica

1944 - Oddziały albańskiej Armii Narodowowyzwoleńczej wyzwoliły stolicę Albanii - Tiranę spod okupacji niemieckiej.

1945 - Urodziła się Goldie Hawn, amerykańska aktorka, reżyserka i producentka filmowa, grała między innymi w filmach: "Ptaszek na uwięzi", "Ze śmiercią jej do twarzy", "Szeregowiec Benjamin", "Zmowa pierwszych żon", za rolę w filmie "Kwiat kaktusa" odebrała w 1970 roku nagrodę Oscara.

REKLAMA

1947 - Rozporządzeniem Rady Ministrów został utworzony Białowieski Park Narodowy, najstarszy park narodowy w Polsce, w 1977 roku uznany za światowy Rezerwat Biosfery. Dwa lata później UNESCO wpisało Białowieski Park Narodowy na Światową Listę Dziedzictwa Ludzkości.

1950 - Urodził się Maciej Karpiński, pisarz, dramaturg, scenarzysta, krytyk literacki i teatralny, pedagogn jako krytyk współpracował z redakcjami wielu pism, w latach 80. wykładał w Stanach Zjednoczonych, do Polski wrócił w 1987 roku, był między innymi kierownikiem literackim Studia Filmowego "Perspektywa" oraz wykładowcą w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej, autor powieści "Oto przyczyna", "Pani nadzieja", opowiadań, szkiców, scenariuszy filmowych: "Słodkie oczy", "Kobieta samotna", "Pierścionek z orłem w koronie".

1954 - Zmarł Karol Rathaus, kompozytor, pianista i pedagog, prowadził między innymi zajęcia z kompozycji, autor symfonii, sonat, wariacji, od 1932 roku poza granicami Polski, w 1938 roku osiedlił się w Stanach Zjednoczonych, aktywny działacz amerykańskich organizacji muzycznych. (ur. 16.09.1895)

1963 - Rada Watykanu zezwoliła oficjalnie na używanie języków narodowych zamiast łaciny w kościołach.

REKLAMA

1964 - Podczas Drugiego Soboru Watykańskiego wydano dekret o ekumenizmie "Unitatis Redintegratio", który zapoczątkował zbliżenie pomiędzy Światową Radą Kościołów a katolicyzmem.

1966 - Zmarł Władysław Bortnowski, generał, w kampanii wrześniowej dowodził Armią "Pomorze", był 6 lat w niewoli niemieckiej, po wojnie przebywał na emigracji. (ur. 12.11.1891)

1976 - Zmarł Jacek Żuławski, malarz i taternik, główny projektant polichromii gdańskiej Starówki. (ur. 29.03.1907) 35. rocznica
1990 - Początek spotkania w Paryżu szefów państw i rządów Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (od stycznia 1995 roku OBWE). Podpisano Kartę Nowej Europy, określającą nowe zasady współpracy w ramach KBWE. Spotkanie trwało do 22 listopada.

1995 - Zakończenie rokowań w sprawie Bośni w Dayton. Prezydenci: Bośni - Alija Izetbegowić, Chorwacji - Franjo Tudjman i Serbii - Slobodan Miloszević parafowali w obecności prezydenta Stanów Zjednoczonych Billa Clintona układ pokojowy kończący wojnę na Bałkanach.

REKLAMA

1996 - Sejm wprowadził 3-stopniową skalę podatkową. 15. rocznica

1996 - Zmarła Maria Krzyżanowska-Rosa, reportażystka, wieloletni pracownik Polskiego Radia, pierwsza spikerka Telewizji Polskiej.  15. rocznica

1996 - Zmarł Abdus Salam, pakistański fizyk, laureat nagrody Nobla w 1979 roku. (ur. 29.01.1926)   15. rocznica

2000 - Zmarła Barbara Sobotta, historyk sztuki, lekkoatletka, czołowa sprinterka legendarnego polskiego Wunderteamu, mistrzyni Europy i brązowa medalistka olimpijska. (ur. 04.12.1936)

REKLAMA

2005 - Dee Caffarr, angielska żeglarka, wystartowała z Portsmouth do samotnego rejsu wokół kuli ziemskiej ze wschodu na zachód, 19 maja 2006 roku zakończyła rejs w Southampton, ustanawiając nowy rekord świata w tej kategorii, łącznie pokonała 29 tysięcy mil morskich.

2006 - W kopalni Halemba w Rudzie Śląskiej, w wyniku eksplozji metanu zginęło 23 górników. 5. rocznica