24 listopada

1985 - Zmarł László Bíró, węgierski wynalazca i dziennikarz żydowskiego pochodzenia, przypisuje mu się wynalezienie długopisu w dzisiejszej formie, razem ze swoim bratem chemikiem skonstruował nowy rodzaj przyboru do pisania, swój wynalazek opatentowali w 1938 roku, w 1943 roku bracia Bíró założyli w Argentynie fabrykę produkującą długopisy. (ur.29.09.1899 r.)

Pozostałe wydarzenia:

1227 - Zginął zamordowany na zjeździe książąt polskich w Gąsawie Leszek Biały z dynastii Piastów, książę sandomierski i krakowski, ojciec Bolesława Wstydliwego. Jego śmierć oznaczała upadek zasady pryncypatu. (ur. 1186 lub 1187)

1632 - Urodził się Benedictus Baruch de Spinoza, niderlandzki filozof pochodzenia żydowskiego, autor "Etyki". Jego filozofię cechowały racjonalizm i indywidualizm, determinizm oraz tendencje panteistyczne i materialistyczne. Stworzył system filozoficzny oparty na pojęciu jednej, wiecznej i wszechogarniającej substancji zwanej naturą lub bogiem. W etyce głosił moralność autonomiczną. Zmarł  21 czerwca 1677 roku. 

REKLAMA

1642 - Niderlandzki żeglarz Abel Tasman odkrył wyspę położoną przy południowo-wschodnich wybrzeżach Australii, którą dla upamiętnienia odkrywcy nazwano Tasmanią.

1713 - W Irlandii Urodził się Laurence Sterne, jeden z największych pisarzy angielskich, który wywarł ogromny wpływ na rozwój struktury powieści nowożytnej, autor "Podróży sentymentalnej przez Francję i Włochy". Zmarł 18 marca 1768 roku

1768 - Urodził się Jerzy Brandtke, filolog, pierwszy polski księgoznawca i badacz kultury śląskiej, autor licznych prac z zakresu historii drukarstwa, wydawca "Historii Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego". Zmarł 11 czerwca 1835 roku.

1826 - Urodził się Carlo Collodi, włoski pisarz i dziennikarz. Napisał wiele powieści i komedii, jednak najlepiej jest znany jako twórca postaci Pinokia. Zmarł 26 października 1890 roku. 185 . rocznica

REKLAMA

1857 - W Warszawie została założona Księgarnia Gebethnera i Wolffa.

1859 - Angielski przyrodnik Karol Darwin opublikował słynną pracę "O powstaniu gatunków drogą doboru naturalnego", w której ogłosił, że to właśnie dobór naturalny jest podstawowym czynnikiem nadającym kierunek ewolucji gatunków; ta teoria ewolucji, choć w znacznie zmienionej formie, jest podstawą współczesnej biologii.

1861 - Urodził się Józef Kallenbach, historyk literatury polskiej, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Jagiellońskiego, dyrektor Muzeum i Biblioteki Czartoryskich w Krakowie. (zm. 1929). 150. rocznica

1868 - Urodził się Scott Joplin, murzyński pianista i kompozytor, zwany "królem ragtimów", jego przebój "The Entertainer" wykorzystano w filmie "Żądło". Zmarł 1 kwietnia 1917 roku.

REKLAMA

1864 - Urodził się Henri de Toulouse-Lautrec, francuski malarz i grafik, przedstawiciel postimpresjonizmu, twórca litografii i ilustracji, na których uwiecznił życie bohemy dziewiętnastowiecznego Paryża: "Moulin Rouge - La Goulue", "Tańcząca Jane Avril", "Toaleta", "Dżokej", twórca dekoracji ściennych, ilustracji do pism i książek, wywarł wielki wpływ na rozwój nowoczesnego plakatu. (zm. 09.09.1901)

1871 - Urodził się Jan Czernecki, literat, fotograf, księgarz i wydawca, między innymi albumów  w serii "Współczesne malarstwo polskie". Zmarł 10 marca 1955 roku. 140. rocznica

1875 - Urodził się Xawery Dunikowski, rzeźbiarz, malarz, pedagog, autor rzeźb: "Macierzyństwo", cykli "Kobieta brzemienna", "Głowy wawelskie", pomników: "Czynu Powstańczego" na Górze świętej Anny, "Powstańców Warszawy", "Józefa Dietla" w Krakowie, obrazów: "Oświęcim", "Kaktusy", "Baby nieborowskie", autor portalu kościoła jezuitów w Krakowie. Zmarł 26 stycznia 1964 roku.

1878 - Urodził się Józef Poznański, prawnik, twórca podstaw polskiego prawodawstwa morskiego, współautor projektu ustawy sejmowej o budowie portu morskiego w Gdyni, inicjator budowy linii kolejowej Puck - Hel. Zmarł 16 listopada 1927 roku.

REKLAMA

1888 - Urodził się Edward Lipiński, ekonomista, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, współzałożyciel Rady Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Zmarł 13 lipca 1986 roku.

1891 - Urodziła się Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, poetka, dramatopisarka. Była córką Wojciecha Kossaka. Związana z poetycką grupą "Skamander", tworzyła subtelne liryki głównie miłosne. Wydała zbiory wierszy "Niebieskie migdały", "Pocałunki", Baba dziwo". Ulica jej imienia znajduje się na warszawskich Bielanach. Zmarła 9 lipca 1945 roku. 120. rocznica  

1899 - Urodził się Jan Adam Maklakiewicz, kompozytor, autor baletu "Złota kaczka", poematu symfonicznego "Grunwald", licznych symfonii, koncertów i kantat. Zmarł 8 lutego 1954 roku.

1903 - Urodził się Bronisław Dąbrowski, aktor, reżyser teatralny, wieloletni dyrektor krakowskiego Teatru imienia Juliusza Słowackiego. Wykładowca w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej, autor publikacji "Poznałem ich w teatrze". Zmarł 10 kwietnia 1992 roku.

REKLAMA

1908 - Urodziła się Maria Jarema, rzeźbiarka, malarka, scenograf. Tworzyła obrazy abstrakcyjne, a głównym tematem jej twórczości była fascynacja ekspresją tańca i efektami ruchu w przestrzeni, współpracowała z teatrami Cricot, Cricot 2. Zmarła 1 listopada 1958 roku.

1908 - Urodził się Aleksander Ford, reżyser filmowy. Debiutował w 1928 roku jako reżyser filmów krótkometrażowych. W 1943 roku zorganizował w ZSRR Czołówkę Filmową Wojska Polskiego, dla której reżyserował filmy dokumentalne. W latach 1945 -1947 był dyrektorem naczelnym wytwórni "Film Polski". Do jego najważniejszych filmów należą "Krzyżacy", "Ulica Graniczna", "Piątka z ulicy Barskiej" oraz "Młodość Chopina". Zmarł na emigracji, 4 kwietnia 1980 roku.

1913 - Urodziła się Geraldine Fitzgerald, amerykańska aktorka pochodzenia irlandzkiego, grała w filmach "Mroczna przemoc", "Więzy krwi", "Echa pewnego lata", "Mroczne zwycięstwo". Zmarła 17 lipca 2005 roku.

1914 - Urodził się Agostino Casaroli, włoski duchowny, kardynał, sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej. był architektem nowej polityki wschodniej Watykanu wobec państw bloku komunistycznego, dzięki temu zyskał przydomek "Kardynał Pieriestrojka". (zm. 09.06.1998)

REKLAMA

1915 - Urodziła się Barbara Kostrzewska, śpiewaczka operowa - sopran koloraturowy, pedagog, solistka scen operowych i operetkowych w: Bytomiu, Poznaniu, Warszawie. Śpiewała tytułowe partie w "Śnieżce" Nikołaja Rimskiego-Korsakowa, w "Manon" Julesa Masseneta, "Hrabinie" Stanisława Moniuszki, Małgorzata w "Fauście" Charlesa-Francoisa Gounoda, odtwórczyni roli Pauliny Rivoli w filmie "Warszawska premiera". Reżyserowała też spektakle muzyczne. Zmarła 14 listopada 1986 roku.

1929 - Zmarł Georges Benjamin Clemenceau, francuski pisarz, lekarz i polityk, dwukrotny premier Francji w latach 1906 -1909 i 1917 -1920, jeden z autorów traktatu wersalskiego po zakończeniu I wojny światowej, bezwzględność w realizowaniu planów politycznych i brutalność wobec przeciwników zyskały mu przydomek "Tygrys". (ur. 28.09.1841)

1938 - Ustanowiono Polską Sekcję Radia Watykańskiego.

1938 - Dekretem prezydenta Ignacego Mościckiego rozwiązano funkcjonujące w Polsce loże wolnomularskie.

REKLAMA

1940 - Słowacja przystąpiła do Państw Osi.

1941 - W czeskiej twierdzy Terezin Niemcy utworzyli obóz koncentracyjny. 70. rocznica

1948 - Zmarł Raul Koczalski, pianista, kompozytor, twórca oper, symfonii, poematów symfonicznych, koncertów fortepianowych i skrzypcowych, znakomity wykonawca utworów Fryderyka Chopina. (ur. 03.03.1885)

1957 - Zmarł Diego Rivera, meksykański malarz i grafik, współtwórca programu narodowej sztuki meksykańskiej, nawiązującej do tradycji prekolumbijskich. Malował mozaiki, malowidła ścienne i obrazy przedstawiające głównie sceny z życia ludu meksykańskiego i historii Meksyku. Urodził się 8 grudnia 1886 roku.

REKLAMA

1960 - W Londynie zmarł Ferdynand Goetel, prozaik, dramaturg, publicysta, autor powieści "Serce lodów", zbiorów opowiadań "Nie warto być małym", dramatu "Samuel Zborowski", a także wspomnień "Czas wojny". (ur. 15.05.1890)

1961 - Urodził się Kuba Sienkiewicz, neurolog, piosenkarz, lider formacji Elektryczne Gitary, autor muzyki i tekstów piosenek, również felietonista miesięczników "Charaktery" i "Muza". 50. rocznica

1961 - Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych uchwaliło rezolucję uznającą Afrykę za strefę bezatomową. 50. rocznica

1963 - Jack Ruby, właściciel klubu nocnego, zastrzelił Lee Harveya Oswalda, domniemanego zabójcę prezydenta Kennydy'ego, kiedy ten był prowadzony do aresztu. (ur. 18.10.1939) 

REKLAMA

1987 - Zmarł Karol Bunsch, pisarz, autor powieści historycznych z czasów słowiańskich, między innymi "Dzikowy skarb", i opisujących starożytną Grecję. Urodził się 22 lutego 1898 roku.

1991 - Zmarł Freddie Mercury, brytyjski piosenkarz, kompozytor, lider zespołu Queen. Jego największe przeboje to: "Bohemian Rhapsody", "Somebody to love", "We will rock you", "We are the Champions". Urodził się 5 września 1946 roku. 20. rocznica

1992 - Meksyk i Watykan wznowiły stosunki dyplomatyczne zerwane w 1872 roku.

1995 - Zmarł Wojciech Wiesiołłowski, tancerz, choreograf, pedagog, solista baletu Opery w Warszawie, solista "Baletu XX Wieku" Maurice Bejarta w Brukseli, pod koniec lat 70-tych nauczyciel tancerzy między innymi w Królewskim Balecie Flandrii, w 1979 roku zakończył karierę solisty i rozpoczął pracę pedagogiczną, jedyny profesjonalny konkurs baletowy w Polsce - Ogólnopolski Konkurs Tańca w Gdańsku w 1997 roku przyjął imię Wojciecha Wiesiołłowskiego. (ur. 11.10.1939)

REKLAMA

1995 - Zmarła Bohdana Majda, aktorka teatralna i filmowa, współtwórczyni oraz wieloletnia aktorka Teatru Nowego w Łodzi, przez wiele lat występowała również w Teatrze Narodowym w Warszawie, zagrała w filmach: "Krzyż walecznych", Dom wariatów", "Kronika wypadków miłosnych", "Kobieta samotna", "Pogranicze w ogniu". (ur. 03.05.1924)

1996 - Zmarł Edison Denisow, rosyjski kompozytor. W latach 60. zyskał w środowisku muzycznym uznanie jako mistrz muzyki nowoczesnej. Oficjalnie Denisow był ignorowany, dopiero wraz z reformami Gorbaczowa zmieniła się jego sytuacja. Rozgłos przyniosło mu "Requiem", którego premiera odbyła się w 1980 roku w Hamburgu i opera "L'Ecume des Jours" z 1985 roku. (ur. 06.04.1929) 15. rocznica

1998 - Zmarł John Chadwick, brytyjski lingwista i filolog klasyczny, wraz z Michaelem Ventrisem odczytał w 1952 roku kreteńskie pismo linearne B. (ur. 24.05.1920)

2002 - Zmarł John Rawis, amerykański filozof, twórca koncepcji sprawiedliwego państwa i roli jednostki w tym państwie, autor "Teorii sprawiedliwości". (ur. 21.02.1921)

REKLAMA

2005 - Zmarła Barbara Szlachetka, lekkoatletka, maratonka, rekordzistka kraju we wszystkich biegach wielogodzinnych. Była dwukrotnie wpisana do księgi rekordów Guinnessa - za pokonanie 52. maratonów w roku i za 100 w okresie 1 roku, 11 miesięcy i 9 dni. (ur. 17.05.1956)

2005 - Zmarł Alfred Gauda, muzealnik i etnograf, który swoją pracę badawczą i popularyzatorską skoncentrował na sztuce ludowej Lubelszczyzny i kulturze wsi, grafik, twórca i kolekcjoner ekslibrisów, przez około 30 lat wykonał 361 ekslibrisów w technikach linorytu, drzeworytu, cynkotypii i technikach własnych. (ur. 07.12.1940)

2007 - Zmarł Jerzy Ofierski, aktor, pisarz i dziennikarz, w czasie okupacji w partyzanckich oddziałach narodowych i Batalionach Chłopskich. Twórca słynnej postaci sołtysa Kierdziołka z Chlapkowic z "Podwieczorku przy mikrofonie". Blisko 60 lat działał na polskiej estradzie, w teatrach rewiowych, radiu i telewizji. Związany z "Teatrem Satyryków" w Poznaniu, później z teatrami stołecznymi "Komedia", "Buffo" i "Syrena", autor powieści "chłopskich" - "W imię ojca", "Nie było słońca tej wiosny". Urodził się 11 stycznia 1926 roku.

2009 - Zmarł Toni Keczer, właściwie Antoni Kaczor, piosenkarz, muzyk, wokalista zespołu Czerwono-Czarni, współpracował z Katarzyną Gärtner, Ryszardem Poznakowskim, Piotrem Figlem, popularność przyniosły mu piosenki: "Siedemnaście milionów", "Ten pierwszy dzień", "Zielony kraj". (ur. 03.02.1935)

REKLAMA