Dowódca największej bitwy kampanii wrześniowej

Kutrzeba wieku dziesięciu lat został uczniem wojskowej szkoły realnej w Wiedniu. Po uzyskaniu matury w 1903 rozpoczął studia w Wojskowej Akademii Technicznej w Moedling na wydziale inżynieryjno-saperskim. Ukończył ją z wynikiem celującym.

 

 

REKLAMA

Do 1910 służył w 9. batalionie saperów w Krakowie. Następnie studiował w Akademii Sztabu Generalnego w Wiedniu. W 1913 r. rozpoczął służbę w szefostwie inżynierii w Sarajewie. Po wybuchu I wojny światowej walczył w armii austriackiej, początkowo na froncie serbskim, a następnie rosyjskim.

W okopach Wielkiej Wojny

Po przeniesieniu na front włoski od lutego do lipca 1916 był szefem sztabu wojsk technicznych w grupie arcyksięcia Eugeniusza w Tyrolu. Następnie jako austriacki oficer łącznikowy pełnił służbę w sztabie 9. Armii niemieckiej w Siedmiogrodzie. W czerwcu 1917 został przeniesiony ponownie na front rosyjski, gdzie był zastępcą szefa ekspozytury 4. Armii austriackiej przy dowództwie niemieckiej grupy operacyjnej na Wołyniu. Od marca 1918 był szefem sztabu austriackiej bazy w mieście Braiła na terenie Rumunii.

 

W II Rzeczpospolitej

 

Do Wojska Polskiego wstąpił w listopadzie 1918 Początkowo skierowany został do pracy w I, a następnie III Oddziale Sztabu Generalnego. Od listopada 1919 pełnił kolejno funkcje: szefa sztabu 1. Dywizji Piechoty Legionów, a następnie Grupy Operacyjnej gen. Edwarda Śmigłego-Rydza, szefa sztabu 3. Armii i jednocześnie dowódcy 1. Dywizji Piechoty Legionów, razem z którą uczestniczył w walkach na Ukrainie i wyprawie na Kijów (IV-VI 1920). W czerwcu 1920 został szefem sztabu Frontu Południowo-Wschodniego, a następnie Frontu Środkowego. Od Bitwy Warszawskiej do zakończenia działań wojennych był szefem sztabu 2 Armii.

W styczniu 1921 został wykładowcą taktyki ogólnej w Szkole Sztabu Generalnego i członkiem Komisji Regulaminowej. Od maja 1921 sprawował funkcję szefa sekcji planów, a od grudnia tego roku szefa Oddziału IIIa Biura Ścisłej Rady Wojennej. Równolegle od grudnia 1924 pełnił obowiązki drugiego zastępcy szefa Sztabu Generalnego. W listopadzie 1925 został mianowany szefem Biura Ścisłej Rady Wojennej i drugim zastępcą szefa Sztabu Generalnego.

REKLAMA

 

Po zamachu majowym

Podczas zamachu majowego opowiedział się po stronie rządowej. W grudniu 1926 został zastępcą szefa Sztabu Generalnego. Do stopnia generała brygady awansował w 1927 r. W listopadzie 1928 objął stanowisko komendanta Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Funkcję tę pełnił do września 1939. Jednocześnie od 1935 był generałem do prac przy Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych. W marcu 1939 awansował do stopnia generała dywizji i został inspektorem armii.

W notatkach sporządzonych w maju 1939 płk Stefan Rowecki tak charakteryzował gen. Kutrzebę w kontekście dowodzenia w czasie wojny: - Ma opinię wybitnego operatora. Wyróżnia się inteligencją i bystrością umysłu. Ma wszystkie dane na dowódcę armii z wyjątkiem doświadczenia osobistego w dowodzeniu. Czy to nie stworzy mu trudności jako dowódcy armii, można mieć obawy. W każdym razie powinien dobrać sobie szefa sztabu, który by go hamował w rzucaniu pomysłów i zmuszał do ostatecznego zrealizowania jednego z nich; również ten szef sztabu, dobry i doświadczony oficer liniowy, musiałby bezapelacyjnie określić możliwości wykonawcze wojsk, inaczej łatwo o katastrofę armii dowodzonej przez Kutrzebę.

Kampania wrześniowa

W czasie kampanii polskiej 1939 gen. Kutrzeba kierował Armią "Poznań. dowodził w bitwie nad Bzurą, największej batalii Września. Po jej zakończeniu wraz z ocalałą częścią armii przebił się do walczącej stolicy, gdzie 22 września został mianowany zastępcą dowódcy Armii "Warszawa". 27 września z upoważnienia dowództwa obrony Warszawy brał udział w rozmowach kapitulacyjnych.

 

Po wojnie

Od października 1939 do kwietnia 1945 przetrzymywany był w niemieckiej niewoli w obozach IVA Hohenstein, IVB Koenigstein i VIIA Murnau. Po wyzwoleniu przez armię amerykańską wyjechał do Londynu, gdzie został przewodniczącym Komisji Historycznej Kampanii Wrześniowej. Kontynuowanie pracy uniemożliwiła mu nieuleczalna choroba nowotworowa. Zmarł w Londynie 8 stycznia 1947. Dziesięć lat później jego prochy przewieziono do Polski i pochowano w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

REKLAMA

Generał pozostawił po sobie wiele publikacji z dziedziny taktyki, organizacji wojsk, regulaminów oraz obszernych prac wojskowo-historycznych. Odznaczony był m.in.: Orderem Virtuti Militari kl. II, III i V, Orderem Polonia Restituta kl. III i IV, trzykrotnie Krzyżem Walecznych oraz Złotym Krzyżem Zasługi.