Tadeusz Chciuk. Cichociemny i kurier Armii Krajowej
- Przede wszystkim przeprowadzaliśmy z Polski ludzi zagrożonych aresztowaniem, albo takich, którzy chcieli iść do wojska. Wtedy każdy młody człowiek chciał się dostać do wojska, żeby walczyć z okupantami – mówił Tadeusz Chciuk.
2024-04-10, 05:40
23 lata temu, 10 kwietnia 2001 roku, zmarł Tadeusz Chciuk (pseud. Marek Celt, Michał Lasota) - kurier Związku Walki Zbrojnej i cichociemny w czasie II wojny światowej, wieloletni pracownik Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, ostatni prezes PSL na uchodźstwie.
Posłuchaj
Przeciwko bolszewizmowi
Należał do Związku Harcerstwa Polskiego. Studiował prawo na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Od najmłodszych lat pasjonowała go muzyka, uczęszczał do Szkoły Muzycznej w Drohobyczu, a następnie do Konserwatorium Muzycznego im. Karola Szymanowskiego we Lwowie.
Po zakończeniu kampanii wrześniowej 1939 roku, uciekł z Drohobycza spod okupacji sowieckiej. Wstąpił do ZWZ, przekształconego później w AK. Tam dołączył do grupy tzw. "białych kurierów". Było to niezwykle trudne i niebezpieczne zadanie, polegające na przeprowadzaniu spod okupacji sowieckiej przez Karpaty ochotników do służby w Wojsku Polskim na Zachodzie. Swoje wspomnienia z tego okresu opisał w książce "Biali kurierzy".
REKLAMA
Posłuchaj
W maju 1940 roku przedostał się na Zachód, gdzie wstąpił do Armii Polskiej we Francji. Po klęsce Francji znalazł się w Wielkiej Brytanii, gdzie ukończył szkołę podchorążych oraz kurs spadochronowy i ponownie zgłosił się do pracy jako kurier.
Wysłannik rządu emigracyjnego
W nocy z 27 na 28 grudnia 1941 wziął udział w operacji "Jacket", wraz z innymi cichociemnymi wylądował w okupowanej Polsce. Zadaniem Tadeusza Chciuka, jako emisariusza rządu gen. Władysława Sikorskiego, było sporządzenie raportu o stanie Państwa Podziemnego. Na skutek pomyłki pilota samolotu sześciu cichociemnych wylądowało nie tam, gdzie było to zaplanowane. W trakcie tej misji Tadeusz Chciuk wykazał się niezwykłą odwagą, uwalniając siebie i kolegów z rąk Niemców.
Posłuchaj
REKLAMA
Swój, trwający ponad rok powrót do Londynu po wykonaniu misji Chciuk opisał w książce "Koncert. Opowiadanie cichociemnego", a przeznaczony dla gen. Sikorskiego raport w publikacji "Raport z Podziemia – 1942".
Powiązany Artykuł
Cichociemni-zobacz serwis specjalny
Jako jedyny z wszystkich cichociemnych Tadeusz Chciuk dwukrotnie skakał do Polski i dwukrotnie wrócił do Londynu. Sprawozdanie z drugiego skoku z kwiectnia 1944 roku, które odbył z doktorem Józefem Retingerem, zawarł w książce "Z Retingerem do Warszawy i z powrotem. Raport z Podziemia 1944".
Podczas wyprawy był wysłannikiem premiera Stanisława Mikołajczyka i rządu emigracyjnego do władz Polski Podziemnej, a zarazem oficjalnym przedstawicielem Naczelnego Komitetu Harcerskiego. Najważniejszym celem tej misji było zaznajomienie władz podziemnych z sytuacją międzynarodową po konferencji w Teheranie. Powrót nastąpił 26 lipca 1944 roku.
Powiązany Artykuł
Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny
Do Polski wrócił w grudniu 1945 roku jako sekretarz alianckiej Misji do Spraw Demobilu. W kwietniu 1946 roku Tadeusz Chciuk został aresztowany przez UB pod zarzutem szpiegostwa. Zwolniono go po dwóch miesiącach więzienia. – Potem pracowałem przez dwa lata w Krakowie w Wojewódzkim Urzędzie Ziemskim, ale wciąż naciskało na mnie UB, chcieli mnie zmusić do współpracy, także musiałem uciekać z Polski w 1948 roku z żoną i małą córeczką – wspominał Tadeusz Chciuk.
REKLAMA
Pobyt na obczyźnie
Po wyjeździe z kraju działał w PSL na uchodźstwie, a w 1988 roku został jego prezesem. Od 1952 roku pracował w utworzonym przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Monachium Radiu Wolna Europa. Był autorem programów poświęconych problemom wsi, w których występował pod pseudonimem "Michał Lasota". Każdą audycję pt. "Droga przez wieś" rozpoczynał słowami: "tym, którzy żywią i bronią – chłopom polskim szczęść Boże". Przygotowywał także słuchowiska historyczne i audycje harcerskie. W latach 1976-1983, do czasu przejścia na emeryturę, pełnił funkcję dyrektora Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.
Tadeusz Chciuk zmarł 10 kwietnia 2001. Za zasługi wojenne otrzymał: Krzyż Armii Krajowej, Harcerski Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami, Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski oraz hiszpański Order Św. Graala.
mk/im
REKLAMA