Rozpruwacz Kulturalny: o wydawnictwie "Jan Józef Lipski. Biografia źródłowa"
2019-03-19, 10:00
- Jan Józef-Lipski był gigantem naszej historii. Pokazując jego biografię, dajemy klucz do zrozumienia współczesnej Polski. Tam pojawiają się prawie wszyscy znaczacy bohateriowia ówczesnego życia politycznego i społecznego, m.in. Zbigniew Herbert i Czesław Milosz - powiedział w Polskim Radiu 24 Łukasz Garbal, autor biografii Jana Józefa Lipskiego.
Posłuchaj
Lipski to legenda opozycji w PRL. Powstaniec warszawski, już od 1945 r. łącznik środowisk opozycyjnych, współzałożyciel KOR. Wybitny badacz literatury i krytyk literacki. W 1959 r. z powodów politycznych usunięty z pracy w Państwowym Instytucie Wydawniczym. Jeden z przedstawicieli polskiej inteligencji, uosabianej figurą herbertowskiego Pana Cogito.
- Gdy przyjechałem do Warszawy kilkanaście lat temu, tej postaci w ogóle nie znałem. Pamięć o Józefie Lipskim była lekko zawstydzona. Ta sytuacja to pewien tragizm pokazujący białe plamy w naszej historii - powiedział w PR24 Łukasz Garbal. - To łaska w moim życiu, że mogłem poznawać postać Jana Jakuba Lipskiego. To przyjemność obcować z tak pozytywnym bohaterem polskiej historii - dodał.
Biografia Jana Józefa Lipskiego to przypomnienie postawy zgodności słów i czynów, świadczenia własnym życiem. Lipski konsekwentnie przeciwstawiał się zawłaszczaniu przez władze PRL słów, takich jak demokracja, socjalizm, patriotyzm. Komunizm był dla niego totalitaryzmem tak samo jak nacjonalizm. Mimo swojego heroicznego życiorysu nie był postacią pomnikową, ale ciepłym przyjaznym człowiekiem, który każdego traktował jako partnera do rozmowy.
Według Łukasza Garbala "był przyjacielem ludzi, lubił z nimi rozmawiać". - Był wielkim łącznikiem różnych środowisk opozycyjnych. Potrafił doprowadzić do porozumienia ze sobą środowisk wzajemnie wobec siebie nieufnych. W ten sposób powstał Komitet Obrony Robotników. Był człowiekiem, który potrafił łączyć. Nienawiść postrzegał jako coś niemożliwego do wyobrażenia - powiedział Łukasz Garbal. - Strzelał do Niemców w Powstaniu Warszawskim, ale był przeciwny wykorzystywaniu nienawiści nawet jeżeli ktoś jest przeciwnikiem. Gdy ktoś był np. komunistą i robił złe rzeczy, nie skreślał go na zawsze. Św. Paweł był kiedyś Szawłem - dodał.
Książka wydana przez Instytut Pamięci Narodowej to biografia źródłowa. Jej autor jest badaczem literatury zatrudnionym w Instytucie Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską – oddziale Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie. Pracę nad książką rozpoczęło badanie domowego archiwum krytyka literaty, które udostępniła w mieszkaniu, gdzie przez lata wspólnie mieszkali, wdowa po Janie Jakubie Lipskim.
W audycji także o tym, kim był Jan Józef Lipski, jako role odegrał w tworzeniu KOR-u i dlaczego stał się postacią zapomnianą?
Zapraszamy do wysłuchania całej rozmowy.
"Rozpruwacz Kulturalny" prowadził Jakub Moroz.
Polskie Radio 24/mat. prasowe
---------------------------