"Pisarstwo wychylone w kierunku człowieka". Wojciech Chmielewski o twórczości Marka Nowakowskiego
2021-05-16, 17:03
- Marek Nowakowski był ciekawy ludzi, podchodził do nich z wielką życzliwością. To było wyczuwalne, dochodziło do interakcji. To były zwykłe znajomości, pogaduchy. Nie było w tym żadnego ukrytego planu - mówił na antenie Polskiego Radia 24 pisarz Wojciech Chmielewski, laureat Nagrody im. Marka Nowakowskiego.
Chmielewski określany jest jako kontynuator linii pisarskiej Marka Nowakowskiego. Część swoich opowiadań osadza w Warszawie, a bohaterami są zwykle życiowi wykolejeńcy.
Powiązany Artykuł
Słynny nieznany twórca. Jerzy Andrzejewski i legenda, której nie było
Gość Polskiego Radia 24 podkreśli, że pod piórem Marka Nowakowskiego osoby te nabierały życia i stawały się postaciami literackimi. - To jest na pewno świadectwo wielkiego talentu, ale również tego, że Nowakowski był bardzo ciekawy drugiego człowieka, interesował się drugą osobą. To było pisarstwo wychylone w kierunku człowieka. Nie skupiał się na sobie, własnych przemyśleniach i traumach. Poświęcał swoje pisarstwo innym. Dlatego cały czas jest ono żywe, te osoby przetrwały - powiedział Wojciech Chmielewski. - Nie ograniczał się jednak do wybranej grupy, półświatka i określonej subkultury. Pisał o wszystkich przedstawicielach naszego społeczeństwa - dodał.
Mistrz krótkich form prozatorskich, który w historii literatury zapisał się przede wszystkim barwnymi opowiadaniami z życia warszawskiego świata przestępczego w okresie PRL, zmarł siedem lat temu. Nowakowski angażował się też w działalność opozycyjną. W 1974 roku podpisał tzw. "list piętnastu", domagając się przestrzegania praw Polaków zamieszkałych na terenie ZSRR, w 1975 roku złożył podpis także pod słynnym "memoriałem 101" przeciw nowelizacji konstytucji PRL. Nawiązał współpracę z wydawnictwami podziemnymi i emigracyjnymi, był współzałożycielem drugoobiegowego czasopisma "Zapis". Po grudniu 1981 roku na łamach paryskiej "Kultury" i podziemnego "Tygodnika Mazowsze" publikował opowiadania, które w 1982 roku zebrał w tomie "Raport o stanie wojennym" i wydał równolegle w Niezależnej Oficynie Wydawniczej NOWa i Instytucie Literackim w Paryżu.
Zdaniem Wojciecha Chmielewskiego "Raport o stanie wojennym" jest najwybitniejszym zapisem literackim tamtego czasu. - Nie poprzez ogólonohistoryczne rozważania, ale dzięki opisom życia codziennego, śmieszne epizody. Zarzucano, że jest to zbyt reporterskie i płaskie. Po latach okazało się, że jest wręcz przeciwnie. Nie ma innego świadectwa tej miary - podkreślił.
Posłuchaj
- Jeżeli ktoś chce poznać to, czym żyje i oddycha Warszawa, to powinien sięgnąć do książek Nowakowskiego. To nie był pisarz warszawski, opozycyjny, marginesu społecznego i realizmu peryferyjnego. Marek był legendą tego maista. Miałem szczęcie, że spotkałem się z tą legendą - podsumował Wojciech Chmielewski.
Więcej w nagraniu.
***
Audycja: "Temat dnia/Gość PR24"
Prowadząca: Krzysztof Świątek
Gość: pisarz Wojciech Chmielewski
Data emisji: 16.05.2021
Godzina emisji: 15.33