Rocznica "Procesu Szesnastu". Prof. Marek Kornat: spektakl urządzony przez Stalina
2022-06-21, 14:15
- Chodziło także o wypróbowanie przywódców zachodnich, Roosevelta i Trumana, na ile mogą jeszcze pozwolić Rosji - mówił w Polskim Radiu 24 prof. Marek Kornat, historyk Polskiej Akademii Nauk.
77 lat temu, 21 czerwca 1945 roku, w Moskwie zapadł wyrok w procesie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, który do historii przeszedł jako "Proces Szesnastu". Wśród sądzonych byli między innymi komendant Sił Zbrojnych w Kraju generał Leopold Okulicki i przewodniczący Rady Jedności Narodowej Kazimierz Pużak. W sumie sądzono 16 Polaków, stąd nazwa - "Proces Szesnastu".
Prof. Marek Kornat przypominał, że oskarżenia były sfingowane. - Proces Szesnastu to był wielki spektakl, który miał oskarżyć przywódców polskiego państwa podziemnego, także rząd polski na uchodźstwie, o zbrodnicze działania utrudniające Armii Czerwonej realizacje jej dziejowej misji, pokonanie III Rzeszy - wyjaśniał.
- Ten spektakl był Stalinowi konieczny, by pokazać światu swoiste uzasadnienie antypolskiej polityki, zmierzającej do unicestwienia państwa polskiego i uczynienia z Polski państewka wasalnego - dodał.
Historyk zaznaczył, że celem procesu było także testowanie przywódców zachodnich, Roosevelta i Trumana, na ile jeszcze mogą pozwolić Rosji. - W tym samych czasie zbiera się konferencja, która ma powołać dla Polski Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. W tym samym mieście sądzi się polskich przywódców, a w innym jego miejscu organizuje rząd "jedności", który nie miał nic wspólnego ani z polską jednością, ani z interesem narodowym Polski - mówił historyk.
Posłuchaj
Przywódców Polskiego Państwa Podziemnego oskarżono o przygotowywanie wraz z Niemcami ataku na Związek Radziecki. Zarzucono im też tworzenie oddziałów bojowych i grup terrorystycznych, które miały mordować przeciwników Armii Krajowej oraz radzieckich wojskowych.
Czterodniowa rozprawa przed Kolegium Wojskowego Sądu Najwyższego w Moskwie rozpoczęła się 18 czerwca 1945 roku. Nadano jej wielki rozgłos, co miało zdyskredytować w oczach świata legalne władze Rzeczypospolitej oraz antykomunistyczny ruch oporu w Polsce.
Wcześniej kierownictwo Polski Podziemnej zostało zaproszone do siedziby NKWD w Pruszkowie pod Warszawą na rozmowy z sowieckim generałem Iwanem Sierowem. Polacy udali się tam 27 i 28 marca 1945 roku, z gwarancją nietykalności, jednak zostali aresztowani i uwięzieni na Łubiance w Moskwie.
* * *
Audycja: Temat dnia / Gość PR24
Prowadzący: Tadeusz Płużański
Gość: prof. Marek Kornat
Data emisji: 21.06.2022
Godzina emisji: 13.07
PR24/ka