Historia

Browar sprzed 5000 lat odkryty w Egipcie. Mógł wytwarzać tysiące litrów piwa

Ostatnia aktualizacja: 16.02.2021 05:45
Egipskie ministerstwo do spraw starożytności poinformowało, że może to być najstarszy na świecie browar o dużej produkcji. Jego pozostałości zostały odkryte przez egipskich i amerykańskich archeologów w Abydos, ponad 450 kilometrów na południe od Kairu.
Pozostałości starożytnego browaru w Abydos
Pozostałości starożytnego browaru w AbydosFoto: PAP/EPA/EGYPTIAN DEPARTMENT OF ANTIQUITIES / HANDOUT

archeologia 1200 free
W Abydos odnaleziono szczątki nieznanego dotąd faraona

22 tysiące litrów piwa

Abydos, jedno z najważniejszych egipskich stanowisk archeologicznych, to ruiny miasta, które w starożytnym Egipcie odgrywało bardzo ważną rolę państwową i religijną. Odkryto tam wiele świątyń oraz ogromną nekropolię z grobami pierwszych faraonów z okresu wczesnodynastycznego. Pochowano tam m.in. Narmera, zwanego także Menesem, założyciela pierwszej dynastii, panującego w latach 3150-3125 p.n.e. i uważanego za władcę, który zjednoczył Górny i Dolny Egipt. To prawdopodobnie z jego czasów pochodzi odkryty browar, co 14 lutego 2021 roku przekazał mediom egiptolog Mostafa Waziri, sekretarz generalny Najwyższej Rady Starożytności w Egipcie.

Łukasz Obtułowicz Gliwice wampiry pap 1200.jpg
Skazańcy czy wampiry? "Przeklęty cmentarz" w Gliwicach

Uczony dokładnie opisał znalezisko: browar o zdolności produkcyjnej 22,4 tysięcy litrów był podzielony na osiem części o długości 20 metrów i szerokości 2,5 metra. W każdej z nich znajdowało się około 40 glinianych naczyń służących do podgrzewania mieszanki ziaren i wody do produkcji piwa.

Pozostałości naczyń do produkcji piwa w starożytnym browarze w Abydos. Fot. PAP/EPA/EGYPTIAN DEPARTMENT OF ANTIQUITIES / HANDOUT Pozostałości naczyń do produkcji piwa w starożytnym browarze w Abydos. Fot. PAP/EPA/EGYPTIAN DEPARTMENT OF ANTIQUITIES / HANDOUT

herhor 663.jpg
Egiptolog prof. Andrzej Niwiński: "Faraon" nie mówi prawdy o Herhorze

Ministerstwo do spraw starożytności podało, że jako pierwsi o istnieniu browaru wspomnieli brytyjscy archeolodzy na początku XX wieku, ale nie potrafili określić jego położenia. Dr Matthew Adams, jeden z badaczy, którzy dokonali odkrycia, powiedział, że piwo prawdopodobnie było używane podczas rytuałów pogrzebowych pierwszych królów Egiptu.

"Idź w pokoju do Abydos!"

W egipskiej religii Abydos było miejscem, w którym Izyda pochowała szczątki Ozyrysa. Pogrzeb w świętym miejscu był więc ze wszech miar pożądany przez władców. Jako miejsce kultu Abydos pojawia się w "Faraonie" Bolesława Prusa (wyd. 1897). To tam "pielgrzymują" zwłoki fikcyjnego Ramzesa XII, żegnanego przez tłum poddanych rytualną formułą "Idź w pokoju do Abydos!", gdzie "Abydos" oznacza "Krainę Zmarłych". Do miasta podróżuje także syn i następca zmarłego faraona - fikcyjny Ramzes XIII, główny bohater powieści. Prus pisze:

bolesław prus 1200.jpg
Pracowity obserwator. Rodzina wspomina Bolesława Prusa

"O piętnaście mil od Siutu, w górę rzeki, dzikie skały arabskie prawie dotykają Nilu; natomiast góry libijskie odsunęły się od niego tak daleko, że tamtejsza dolina jest bodaj najszerszą w Egipcie. W tym właśnie miejscu, tuż obok siebie, stały dwa czcigodne miasta: Tinis i Abydos. Tam urodził się Menes, pierwszy faraon Egiptu; tam przed stoma tysiącami lat złożono do grobu święte zwłoki bożka Ozyrysa, którego w zdradziecki sposób zamordował brat Tyfon.

Tam wreszcie na pamiątkę owych wielkich wydarzeń wiekopomny faraon Seti wybudował świątynię, do której zbiegali się pielgrzymi z całego Egiptu. Każdy prawowierny musiał choć raz w życiu dotknąć czołem tej błogosławionej ziemi. Prawdziwie zaś szczęśliwym był ten, czyja mumia mogła odbyć podróż do Abydos i choć z daleka zatrzymać się pod murami świątyni".

Andrzej Ferenc1200Gal.JPG
Posłuchaj fragmentów "Faraona" w interpretacji Andrzeja Ferenca
Pozostałości naczyń do produkcji piwa w starożytnym browarze w Abydos. Fot. PAP/EPA/EGYPTIAN DEPARTMENT OF ANTIQUITIES / HANDOUT Pozostałości naczyń do produkcji piwa w starożytnym browarze w Abydos. Fot. PAP/EPA/EGYPTIAN DEPARTMENT OF ANTIQUITIES / HANDOUT

pap_19660101_0AP_Jerzy Zelnik.jpg
Jerzy Zelnik. Niewolnik "Faraona"

Prus nie wspomina nic o wielkiej wytwórni napojów alkoholowych w Abydos, za to swego bohatera wyposaża w - typową także dla samego siebie - miłość do kulinarnej prostoty, w której produkt starożytnego browaru był mile widziany. Tuż po wstąpieniu na tron Ramzes XIII, patrząc na suto zastawiony stół władcy Egiptu, "zażądał piwa tudzież żołnierskiego chleba z czosnkiem". Wcześniej jeszcze, gdy był księciem, jego niechęć do wyszukanych potraw krytykował w myśli Tutmozis: "mógłby nie tylko pić, ale nawet kąpać się w najlepszym winie, a tymczasem woli nędzne piwo żołnierskie i suchy placek natarty czosnkiem. Skąd te chłopskie upodobania? Nie rozumiem".

PAP/mc

Czytaj także

Starożytne wino ziołowe

Ostatnia aktualizacja: 01.06.2009 10:23
Starożytni Egipcjanie jako dodatku do sporządzanych przez siebie lekarstw używali napojów alkoholowych: wina czy piwa.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Rzymianie jako bogowie Egiptu?

Ostatnia aktualizacja: 22.02.2013 01:20
Polacy odkrywają tajemnice starożytności. Młodzi naukowcy badają między innymi problem obecności obywateli rzymskich w Egipcie. We wczesnej epoce imperium było to coś rzadkiego, egzotycznego, no i stanowiło źródło wielkich przywilejów...
rozwiń zwiń
Czytaj także

Co zawdzięczamy egipskim bogom?

Ostatnia aktualizacja: 19.01.2014 16:00
- Religia starożytnego Egiptu nie była ani monoteistyczna, ani politeistyczna. To był kult boga jednego, ale nie jedynego - tłumaczyła w "Klubie Ludzi Ciekawych Wszystkiego" egiptolog dr Joanna Popielska-Grzybowska.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bolesław Prus. "Kiedy pisał, nie wychodził w ogóle ze swojego pokoju"

Ostatnia aktualizacja: 19.05.2022 05:50
– Prus robił wszystko, żeby przed nami swą biografię zataić – mówiła prof. Ewa Paczoska w audycji Hanny Szof z 2007 roku. – On był zagadką już dla swoich współczesnych.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Dowód polskiej potęgi w egipskich grobowcach

Ostatnia aktualizacja: 18.12.2015 15:30
– Polska ma tradycję badań egiptologicznych od XVIII w. Znajdujemy się w czołówce krajów działających w tej dziedzinie – mówił papirolog prof. Adam Łukaszewicz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Tajemnice świątyni Hatszepsut

Ostatnia aktualizacja: 11.06.2019 16:33
Zapraszamy do wysłuchania nagrania audycji, której gościem był dr Filip Taterka – archeolog i egiptolog z Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN.
rozwiń zwiń