Mikołaj Zebrzydowski - fundator Kalwarii Zebrzydowskiej
401 lat temu, 17 czerwca 1620 roku, zmarł w Krakowie Mikołaj Zebrzydowski, którego pamięć wiązana jest przede wszystkim z cudownym sanktuarium pasyjno-maryjnym oo. bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej.
2021-06-17, 05:40
U szczytu góry Żar
Zebrzydowski powszechnie znany był z żarliwej pobożności, której dał wyraz fundując bazylikę i klasztor na południe od Kalwarii Zebrzydowskiej, miasta położonego niecałe 10 kilometrów na wschód od Wadowic. Zabudowania stanęły u szczytu góry Żar, niewielkiego (527 m n.p.m.), zalesionego wzniesienia wśród Wzgórz Lanckorońskich. Na południe i wschód od pierwszych zabudowań znajdują się 42 kaplice i kościoły dróżek, których zwyczajowa nazwa, zaczerpnięta z planów urbanizacyjnych i historycznych wzorców często określana jest mianem "Polskiej Jerozolimy".
Sanktuarium i zabytek
Nie wszystkie kapliczki stanęły za życia Mikołaja Zebrzydowskiego... dzieło jego życia, po śmierci, kontynuował jego pierworodny syn Jan. Zamysłem Zebrzydowskiego było odwzorowanie ostatniej drogi Chrystusa - od Pojmania aż po Drogę Krzyżową. Historia tego wspaniałego sanktuarium i zabytku datuje się z początkiem roku 1600. W tamtym czasie, tuż przed objęciem funkcji wojewody krakowskiego ufundował w Kalwarii niewielki kościół pod wezwaniem Ukrzyżowania Jezusa Chrystusa. Architektura tego kościoła zaczerpnięta została z modelu świątyni Jerozolimskiej.
Konsekracja odbyła się 4 października 1601 roku i uczestniczył w niej nuncjusz papieski Klaudiusz Rangoni. Kolejnym krokiem Zebrzydowskiego stało się wybudowanie kaplicy Grobu Chrystusa wraz z niewielkim klasztorem przeznaczonym dla oo. bernardynów.
Na tym, wycofujący się powoli z działań politycznych Zebrzydowski nie poprzestał. W latach 1609-1617 postawił 12 kaplic Drogi Krzyżowej, a także pustelnie Pięciu Braci Polaków z kaplicą św. Marii Magdaleny.
REKLAMA
Kolejne budowle stawały już po śmierci znanego fundatora i polityka, dzięki pracom jego syna Jana... aż do roku 1641. Były to: pięć kolejnych kaplic pasyjnych, osiem kaplic maryjnych oraz rozbudowa kaplicy Ukrzyżowania i Grobu Matki Bożej.
Obecnie sanktuarium zachowane w swoim pierwotnym kształcie jest znaczącym miejscem kultu pasyjnego i maryjnego, szczególnie często odwiedzanym w okresie Wielkiego Postu i Wielkanocy. Ważnym faktem jest też wpisanie jej w 1999 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Również w Polsce, w listopadzie 2000 roku, rozporządzeniem Prezydenta RP uznano Kalwarię Zebrzydowską za Pomnik historii Polski, będący specjalną formą ochrony szczególnie ważnych zabytków.
Posłuchaj
Antagonista króla
Za życia Mikołaj Zebrzydowski, urodzony w 1553 roku, pełnił wiele znaczących funkcji administracyjnych i politycznych. Na tym polu zasłynął jako antagonista króla Zygmunta III Wazy. Zanim jednak doszło do pamiętnych zdarzeń Rokoszu Zebrzydowskiego, pełnił funkcje starosty generalnego krakowskiego i innych starostw, wojewody lubelskiego, marszałka Trybunału Głównego Koronnego oraz Marszałka Wielkiego Koronnego.
REKLAMA
W kolejnych latach stawał także na sejmach jako senator. Opowiadał się za swobodami szlacheckimi i popierał w tym względzie Kanclerza Jana Zamojskiego. To za jego przykładem stał się oponentem króla, uważając, że władza Zygmunta III Wazy idzie niebezpiecznie w kierunku absolutystycznym.
Po śmierci Zamojskiego przyjął na siebie obowiązek walki o swobody i prawa szlacheckie. Król dążąc do ustanowienia dziedziczności tronu zbyt bardzo sprzyjał Habsburgom i faworyzował jezuitów. Sprowadzał także na urzędy wielu cudzoziemców, co w sumie nie podobało się senatorom i szlachcie. Tak właśnie doszło do zbrojnego rokoszu, który siłami królewskimi został pokonany w bitwie pod Guzowem, 5 lipca 1607 roku. Niepowodzenie działań Zebrzydowskiego spowodowało prawie całkowite usunięcie się z życia politycznego, a większość czasu poświęcał na modlitwę i kontemplacje w klasztorze. Okres ten dał też wymierny efekt ufundowania i stworzenia architektury Kalwarii Zebrzydowskiej, oraz jej rozbudowy.

Po śmierci Mikołaja Zebrzydowskiego jego zwłoki zostały pochowane na Wawelu i pozostają tam do czasów obecnych. Warto wspomnieć tego wspaniałego polityka i szlachcica, który dal nam, na długie lata, przepiękne miejsce kultu religijnego.
PP
REKLAMA
REKLAMA