Połączenie Mierzei Wiślanej z Zatoką Gdańską. Zrealizowano wizję z czasów Stefana Batorego
2022-09-15, 07:35
Przekop przez Mierzeję Wiślaną umożliwi rozwój portowi w Elblągu i bardziej uniezależni Polskę od Rosji. Wcześniej na przepłynięcie przez Cieśninę Piławską polskie, między innymi, jednostki musiały każdorazowo uzyskiwać zgodę tego kraju. Uroczyste otwarcie przejścia z Zalewu Wiślanego na Morze Bałtyckie zaplanowano na najbliższą sobotę.
Nowy kanał żeglugowy, który powstał po przekopaniu Mierzei Wiślanej, poprawi dostęp do portu w Elblągu i tych znajdujących się nad Zalewem Wiślanym. Zagwarantuje Polsce swobodny dostęp z Zalewu Wiślanego do Zatoki Gdańskiej, z ominięciem kontrolowanej przez Rosję Cieśniny Piławskiej.
Historycznie rzecz ujmując
Żuławy Wiślane to holoceńska równina aluwialna; proces narastania delty rozpoczął się 5-6 tys. lat temu poprzez tworzenie nowych wachlarzy aluwialnych z częstymi zmianami przebiegu koryt licznych odnóg Wisły; w tym samym czasie powstała Mierzeja Wiślana. W XIX w. główny nurt Wisły zmienił się z Nogatu na Leniwkę i wymusił swoje ujście przez Wisłę Śmiałą (rzekę rozdzielczą), a po odcięciu Nogatu śluzą i wybudowaniu kanału w pobliżu Świbna oraz zamknięciu Martwej Wisły i Szkarpawy wody Wisły zostały skierowane bezpośrednio do Zatoki Gdańskiej.
Posłuchaj
Podmokłe tereny i depresje na Żuławach Wiślanych zostały objęte pracami melioracyjnymi przez osadników holenderskich w XIV wieku. Z tego momentu datuje się chęć osuszenia kolejnych polderów na Żuławach, a później na Zalewie Wiślanym.
Pierwszy plan przekopu Mierzei Wiślanej powstał w 1577 roku, w czasie wojnę, którą Stefan Batory prowadził z miastem Gdańsk. Król nakazał zbadanie możliwości przekopania kanału przez Mierzeję Wiślaną i budowy portu wojennego w Elblągu. Za najdogodniejsze miejsce uznano okolice wsi Vogelsang (Skowronki).
Kanał żeglugowy przez Mierzeję Wiślaną. Źródło: PAP Przekop do Zalewu Wiślanego
Powierzchnia Zalewu Wiślanego wynosi 838 km2 (Polska posiada 328 km2, reszta należy do Rosji), jego długość zaś - 90,7 km. Akwen jest największym przybrzeżnym zbiornikiem wodnym w południowej części Bałtyku. Zalew jest płytki, maksymalna głębokość (zmierzona na południowy wschód od Cieśniny Piławskiej) to 5,1 m, a średnia wynosi 2,6 m. Objętość wody także jest stosunkowo niewielka i wynosi ok. 2,3 km3. Dno jest słabo urozmaicone. Zalew jest oddzielony od otwartych wód Bałtyku Mierzeją Wiślaną - piaszczystym półwyspem o długości 55 km.
Posłuchaj
Po wykonaniu przekopu na Mierzei Wiślanej powstał nowy układ drogowy z dwoma mostami umożliwiającymi przejazd nad kanałem. W wyniku prac związanych z budową drogi wodnej do portu w Elblągu Mierzeja Wiślana stała się wyspą, a na Zalewie Wiślanym powstała kolejna, sztuczna wyspa. Jej nazwa to Wyspa Estyjska (Aestian). Została ona wyłoniona w ogólnopolskim konkursie przeprowadzonym przez Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej. Jej nazwa nawiązuje do staropruskiej nazwy Zalewu Wiślanego.
Kanał żeglugowy przez Mierzeję Wiślaną. Źródło: PAP Droga z Zalewu Wiślanego do Zatoki Gdańskiej
Na budowę drogi wodnej prowadzącej przez Zalew Wiślany w przyszłym roku zostanie przekazane z budżetu państwa 210 mln zł - poinformowano w opublikowanym we wtorek uzasadnieniu do projektu budżetu na rok 2023.
Chodzi o wieloletni program "Budowa drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską". Celem programu jest budowa kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną wraz z infrastrukturą towarzyszącą, budowa toru wodnego od Zatoki Gdańskiej do wybranej lokalizacji kanału i modernizacja wejścia do portu w Elblągu.
"Całkowite koszty programu w latach 2016-2023 wynoszą 1 mld 984 mln 52 tys. zł, natomiast wydatki budżetowe w 2023 r. zaplanowano w kwocie 210 mln zł" - podano w uzasadnieniu.
Posłuchaj
Jak wyjaśniono w uzasadnieniu, w 2023 r. w ramach realizacji programu planowana jest kontynuacja oraz zakończenie robót budowlanych związanych z kanałem żeglugowym, kontynuacja oraz zakończenie robót budowlanych na rzece Elbląg, kontynuacja oraz zakończenie wykonania toru wodnego na Zalewie Wiślanym, kontynuacja oraz zakończenie wykonania toru wodnego na rzece Elbląg.
17 września ma się odbyć otwarcie budowanego kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną. Cała inwestycja, na którą składa się pogłębienie drogi wodnej, budowa mostu w Nowakowie czy pogłębienie rzeki Elbląg, ma zostać zakończona w przyszłym roku.
Budowa drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską jest priorytetową inwestycją, która skróci drogę statków na Bałtyk oraz umożliwi swobodną i całoroczną żeglugę statków morskich wszystkich bander do portu w Elblągu i innych portów Zalewu Wiślanego.
Posłuchaj
Po pogłębieniu toru wodnego przez Zalew Wiślany do Elbląga będą mogły wpływać statki morskie o długości 100 metrów oraz zestawy barek długości do 180 m, szerokości 20 metrów i zanurzeniu 4,5 m.
Całkowita długość nowej drogi wodnej z Zatoki Gdańskiej przez Zalew Wiślany do Elbląga to blisko 23 km, z czego ok. 2,5 km stanowi odcinek, na który złożą się śluza i port zewnętrzny oraz stanowisko postojowe. Kanał i cały tor wodny będą miały 5 m głębokości.
Transmisja wideo i relacje z uroczystego otwarcia przejścia z Zalewu Wiślanego na Morze Bałtyckie w sobotę 17 września, dostępna będzie w naszych mediach społecznościowych oraz na www.PolskieRadio24.pl
PolskieRadio24.pl/ IAR/ Polskie Radio/ PAP/ Sommer/ Zakrzewski/ mib