Dlaczego walka ze smogiem w Polsce jest nieskuteczna?

Posłuchaj

Dlaczego walka ze smogiem przynosi w Polsce mizerne rezultaty, mówi w Polskim Radiu 24 Katarzyna Guzek z Greenpeace./Dariusz Kwiatkowski, Naczelna Redakcja Gospodarcza Polskiego Radia/.

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Zdaniem Katarzyny Guzek z Greenpeace, radykalne posunięcie Komisji  jest w pełni usprawiedliwione.

Polskę dusi smog

̶  Przede wszystkim dlatego, że co najmniej przez pięć lat normy jakości powietrza są w Polsce nieprzestrzegane, mimo zobowiązania, że będziemy realizować wspólne porozumienie, czyli dyrektywę dotyczącą jakości powietrza. W wielu miejscach w Polsce  średnie, dobowe poziomy zanieczyszczeń przekraczają wszelkie normy, mówi specjalistka. 

Polska ma krajowy program walki ze smogiem

Komisja zaskarżyła Polskę mimo, że w tym roku nasze Ministerstwo Środowiska przyjęło Krajowy Program Ochrony Powietrza, a  prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o ochronie środowiska, z najważniejszym jej fragmentem określanym mianem ustawy  antysmogowej. Daje ona prawo  samorządom do decydowania jakim paliwem  i w jakich urządzeniach można palić.

Ministerialny program nie rozwiązuje problemu smogu w Polsce

Zdaniem ekologów, nie były to wystarczające działania. Podkreślają oni, że  ministerialny program nie rozwiązuje  problemu jakim jest zanieczyszczenie  powietrza w Polsce. Zwracali uwagę ,że już w marcu  6 polskich miast miało wykorzystane roczne limity zanieczyszczeń i apelowali do ministerstwa o podjęcie kompleksowych działań, aby eliminować zanieczyszczenia w postaci: toksycznych gazów, pyłów i metali ciężkich w powietrzu. Te sugestie pozostały bez echa.

Ustawa  nazywana antysmogową  jest uważana za krok w dobrym kierunku. Jednak podkreśla się, że w następstwie umożliwienia samorządom podejmowania decyzji, co do wprowadzania ograniczeń, pozostawia furtkę pozwalającą na utrzymanie dotychczasowego stanu rzeczy.  

PM 10 czyli niewidzialny zabójca

Pył  PM 10, czyli taki, który ma około dziesięciu mikrometrów średnicy, jest tak drobny, że nie widać go gołym okiem. Bezpośrednio dostaje się do naszych płuc i do układów: oddechowego i krwionośnego, powodując  ogromne szkody w organizmie. W marcu Greenpeace sprawdzał ile jest takich przekroczeń w różnych miastach, czyli ponad 50 mikrogramów pyłu PM 10 na metr sześcienny. Takich miast już w marcu było 6. Na alarm bije Europejska Agencja Środowiska, która stwierdziła, że w ciągu roku w Polsce z powodu zanieczyszczonego powietrza umiera aż 47 tysięcy osób.  

Świat odchodzi od węgla

Podstawą dla energetyki w Polsce jest ciągle węgiel, natomiast istnieją już rozwiązania, które mogłyby pomóc poprawić jakość powietrza w Polsce i zarazem podnieść nasze bezpieczeństwo energetyczne. Te rozwiązania  są  już na wyciągnięcie ręki. Organizacje ekologiczne uważają, że transformacja sektora energetycznego jest konieczna, ą światowe  trendy wskazują, że już się odbywa na coraz większą skalę.

W 2015 roku, po raz pierwszy od rewolucji przemysłowej, zużycie węgla na świecie zaczęło się zmniejszać. Oblicza się, że będzie to od  3 do 4 proc. Od spalania węgla  w największym  stopniu odchodzą: Chiny, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Holandia. Właściwie można to powiedzieć o większości krajów unijnych.

Polska skansenem energetycznym

̶ My pozostajemy w tyle i wszystko wskazuje na to, że rząd chce utrzymać skansen energetyczny w Polsce, co będzie miało swoje negatywne skutki z jednej strony jeśli chodzi o niezależność i bezpieczeństwo energetyczne, z drugiej strony jeśli chodzi o jakość powietrza i nasz stan zdrowia" .

Jeśli   dojdzie do procesu przed Trybunałem Sprawiedliwości i Polska przegra, to będzie to miało poważne konsekwencje finansowe. Szacunki Najwyższej Izby Kontroli która przygotowała raport  o jakości powietrza w Polsce, mówią, że kara może wynieść nawet 4 mld złotych. Przy niekorzystnym wyroku będziemy też musieli płacić kary za każdy dzień, w którym normy jakości powietrza są przekroczone.

Zdecydują samorządy

Poprawa jakości powietrza w Polsce będzie w dużej mierze zależała od  samorządów. Nowelizacja ustawy, określana mianem antysmogowej, dała im broń do ręki , ale niezbyt doskonałą. Chodzi nie tylko o to, że pozostawiono zbyt dużo swobody przy podejmowaniu decyzji.

Samorządy muszą mieć środki na dopłaty do nowoczesnych urządzeń grzewczych, instalowanych w domach, na przykład na wymianę starych pieców węglowych. Na pewno nie zawsze na ten cel starcza  pieniędzy. Dlatego na razie widać rezerwę, jeśli chodzi o skorzystanie z nowych przepisów. Warto więc się przyjrzeć możliwościom  jakie stwarzają  Fundusze Europejskie i oferta Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Tymczasem na polu walki o czystsze powietrze uaktywniają się indywidualni obywatele. Pozew przeciwko Ministerstwu Środowiska złożył  Oliver Palarz -mieszkaniec Rybnika. Żąda  odszkodowania w wysokości 50 tysięcy złotych za to, że  uniemożliwia mu się opuszczanie mieszkania w okresie grzewczym, ponieważ - argumentuje- zanieczyszczenie powietrza w tym czasie zagraża zdrowiu i życiu ludzi.

Opłata klimatyczna w miastach pełnych smogu

Tymczasem smog  daje też o sobie znać  w polskich  miejscowościach uzdrowiskowych. I tam też budzi się sprzeciw obywateli, w efekcie czego sąd wojewódzki w Gliwicach  unieważnił uchwałę radnych Wisły, na mocy której pobierana była opłata klimatyczna. Kuriozalne  jest pobieranie takich opłat w miejscowościach, w których przekroczone są normy zanieczyszczenia powietrza. A tak właśnie się dzieje  i co więcej niektóre samorządy bronią  się przed instalowaniem  lub modernizowaniem stacji pomiarowych.

Dlatego, jeżeli wybieramy się do miejscowości uzdrowiskowej, a czas zimowego wypoczynku będzie temu sprzyjał, warto zorientować  się  czy powietrze, którym przyjdzie nam oddychać nie przyczyni się do pogorszenia  stanu naszego zdrowia.

Dariusz  Kwiatkowski