Kilkadziesiąt milionów ofiar i setki miliardów strat. Tragiczny bilans II wojny światowej
2020-05-08, 11:21
Mimo że Polska była w sojuszu z państwami, które pokonały w 1945 roku III Rzeszę, to jednak z II wojny wyszła jako kraj przegrany, przede wszystkim z powodu strat ludnościowych i materialnych. Szacuje się, że tylko Warszawę – według wartości obecnej – wojna kosztowała 45,3 mld dolarów.
Dziś mija 75. rocznica zakończenia wojny. Z woli Sowietów Polska przez kilkadziesiąt lat świętowała jednak 9 maja - tak jak i cały blok wschodni. Zachód za datę zakończenia wojny przyjmuje 8 maja.
Liczba ofiar tamtego konfliktu szacowana jest na kilkanaście-kilkadziesiąt milionów osób, jak bowiem wyjaśnia dyrektor gdańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej prof. Mirosław Golon, chodzi o tych, którzy doświadczyli represji zarówno sowieckich, jak i niemieckich, byli wywiezieni do łagrów czy obozów koncentracyjnych, utracili majątki, zostali przesiedleni. W tej liczbie zawiera się też około 6 mln Polaków, którzy stracili życie w czasie II wojny.
Powiązany Artykuł
"Brzemię zwycięstwa". Robert Kostro: II wojna światowa jest niezamkniętym rozdziałem
Prof. Golon przypomina także, że II wojna była wyjątkowo tragiczna także z powodu strat materialnych.
– Tak niszczącego najazdu Polska doświadczyła podczas katastrofy, jaką była nieprawdopodobna skala rabunków szwedzkich w XVII wieku – mówi naukowiec i przypomina, że wiele miast - ze stolicą włącznie - miejscowości i wsi zostało doszczętnie zniszczonych i legło w ruinie.
Pierwsze kompleksowe wyliczenie strat
Dekadę temu Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie wznowiła "Sprawozdania w przedmiocie strat i szkód wojennych Polski w latach 1939-1945", opracowane i wydane w styczniu 1947 roku przez Biuro Odszkodowań Wojennych przy Prezydium Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej. Było to pierwsze kompleksowe wyliczenie strat poniesionych przez nasz kraj w wyniku dwóch gigantycznych frontów, jakie przetoczyły się przez Polskę i sześcioletniej okupacji.
>>> Polacy na frontach II wojny światowej - zobacz serwis specjalny! <<<
Miernikiem był złoty według wartości z 1 września 1939 r., a straty zostały obliczone na dzień 9 maja 1945 r., to jest na dzień zakończenia wojny. Obliczenia strat wojennych trwały od 21 września 1944 r. do 1 stycznia 1947 r.
Według dokumentów ogólny ubytek ludności na ziemiach polskich, włączając w to i straty wojskowe, obliczany jest na przeszło 6 mln, a więc 22 proc. populacji. Wojna przysporzyła także Polsce ok. 600 tys. inwalidów, co na długie lata stało się wielkim ciężarem dla aktywnej gospodarczo części społeczeństwa.
Zabrana produkcja i usługi
Straty materialne wyliczone w roku 1947 ogółem wyniosły 258 mld przedwojennych złotych, co stanowiło równowartość w roku 1939 ok. 50 mld dolarów amerykańskich. Największą część tej kwoty stanowią utracone nadwyżki produkcyjne osób uśmierconych i dotkniętych kalectwem, które oszacowano na 74,6 mld zł. Z kolei straty bezpośrednie objęły zniszczenie kapitału rzeczowego (62 mld zł) oraz zabraną produkcję i usługi w okresie okupacji (26,8 mld zł).
Wyliczono wówczas także potencjalną wartość utraconej produkcji w okresie powojennym wskutek zniszczenia kapitału (52,5 mld zł) oraz utraconej produkcji wskutek obniżenia wydajności pracy ludzkiej i rentowności kapitału w okresie powojennym (41,6 mld zł).
Raport o stratach wojennych Warszawy
Jeśli chodzi o straty samej Warszawy, tu dysponujemy wyliczeniami znacznie świeższymi. W 2004 roku, za czasów, gdy prezydentem stolicy był Lech Kaczyński, zespół d.s. ustalenia wartości strat, jakie Warszawa poniosła w wyniku II wojny światowej, przygotował "Raport o stratach wojennych Warszawy".
Całość strat materialnych poniesionych przez miasto i jego mieszkańców oszacowano wówczas na 18,20 mld zł – według wartości złotówki z sierpnia 1939 r. – co stanowi kwotę 45,3 mld dolarów według wartości obecnej. Zostało to wyliczone przy zastosowaniu przelicznika: 1 dolar = 5,31 zł, według kursu z marca 1939 r., i po przyjęciu, że wartość dolara z lata 1939 roku była 13,24 razy wyższa niż obecnie.
W ramach tej kwoty wartość zniszczeń zabudowy wyniosła 8,4 mld zł; majątku przemysłowego – 2,80 mld zł, rzemiosła – 0,75 mld zł, 133 obiektów zabytkowych – 0,5 mld zł, infrastruktury miejskiej i mienia komunalnego – 0,35 mld zł, wyposażenia mieszkań prywatnych – 5,3 mld zł oraz środków transportu – 0,1 mld zł.
Polska poniosła największe straty
Straty wojenne wyliczone były również na forum międzynarodowym. Zgodnie z dokumentami przedstawionymi podczas Międzynarodowej Konferencji Reparacyjnej w Paryżu w roku 1946 oszacowano, że straty rzeczowe w Polsce wyniosły na ówczesne warunki 16,9 mld dolarów.
W sumie Polska poniosła największe straty materialne szacowane na równowartość dzisiejszych 800 mld zł. Tylko przegrana wojna obronna 1939 roku kosztowała nas równowartość 72 mld zł.
PolskieRadio24.pl/IAR/PAP/dzielautracone.gov.pl/fpnp.pl/DoS, md