Ile jest niezamieszkanych mieszkań w Polsce? Przedstawiamy statystyki dot. pustostanów

Ankieterzy GUS uwzględnili w tej statystyce zarówno deklaracje spisowe, jak i dane od dostawców energii elektrycznej, uzyskując tym samym dokładną liczbę mieszkań niezamieszkałych (które mogą być utożsamiane z pustostanami). W poprzednich spisach powszechnych nie zbierano danych o lokalach niezamieszkałych.

Problem niezamieszkałych mieszkań dotyczył zarówno największych, jak i najmniejszych gmin. W Warszawie odsetek mieszkań niezamieszkałych wyniósł 20 proc. W pozostałych dużych miastach oscylował wokół średniej dla gmin - 14 proc., nieznacznie przekraczając ją w Gdańsku, Krakowie, Łodzi i Poznaniu. Natomiast odsetek ten był poniżej średniej w Szczecinie, Bydgoszczy i Białymstoku. Wysoki odsetek pustostanów (ok. 30 proc.) występował też w najmniejszych polskich gminach, które jednocześnie szybko się wyludniają, takich jak Czyże czy Milejczyce.

Powodów jest wiele

Zgodnie z analizą PIE: "Powody, dla których właściciele nieruchomości nie zamieszkują lub nie wynajmują swoich lokali mogą być bardzo różne. Do kategorii "mieszkań niezamieszkałych" zaliczają się zarówno opuszczone domy wiejskie, zaniedbane mieszkania komunalne, jak i apartamenty traktowane przez właścicieli jako lokata kapitału. Mieszkaniem niezamieszkałym pod koniec marca mogło być też mieszkanie sezonowe - przeznaczone do użytku tylko w okresie letnim (albo przez właściciela, albo przez turystów).

Równie ważnym czynnikiem wpływającym na wykorzystanie mieszkań w marcu 2021 r. była pandemia COVID-19 i związane z nią istotne ograniczenia w aktywności gospodarczej i przemieszczaniu się. Niezamieszkałe wówczas były więc zarówno mieszkania wynajmowane zwykle przez studentów (edukacja zdalna), jak i te przeznaczone pod krótkoterminowy najem dla turystów zagranicznych.

To właśnie sezonowy charakter nieruchomości wyjaśnia powody, dla których w 15 polskich gminach odsetek niezamieszkałych mieszkań wyniósł powyżej 30 proc. 8 gmin położonych jest nad morzem, 2 - na terenach górskich, 3 - w okolicy Puszczy Białowieskiej, a 2 - na północ od Warszawy w atrakcyjnych rekreacyjnie obszarach. Większość gmin z tego zestawienia to jednostki bardzo małe, w których występowanie nieruchomości sezonowych jest bardziej widoczne w statystykach.

W Warszawie największy udział mieszkań niezamieszkałych w ogólnych zasobach (25 proc. i więcej) wykazały: Śródmieście, Wola i Praga Północ. Te trzy dzielnice charakteryzują się zarówno atrakcyjnością turystyczną, ze względu na centralne położenie, jak i dużym zasobem lokali komunalnych, często wymagających gruntownych remontów w celu przywrócenia ich do użytku. W przypadku czwartego w zestawieniu Wilanowa (23 proc.) na pierwszy plan wyłaniają się nowe mieszkania budowane w ostatnich latach w wysokim standardzie, które pozostają niezamieszkałe.

11,7 proc. mieszkań niezamieszkałych to niemal identyczny wynik jak w USA, w których pustostanami jest 16 mln domów i mieszkań. W Niemczech i Francji odsetek pustostanów wyniósł w 2018 r. 8,2 proc., w Wielkiej Brytanii - 2,6 proc. Duży rozstrzał w danych może być jednak związany z różnicami w technikach pomiaru zagadnienia, jak i samych definicjach tego, co podlega badaniu."

Podatek od pustostanów

W ostatnich miesiącach wprowadzono podatek od pustostanów w Kanadzie, a od nowego roku podobne rozwiązanie ma obowiązywać w Irlandii. W Kanadzie właściciele mieszkań muszą zapłacić 1 proc. wartości lokalu za okres, w którym był on nieużywany.

W Irlandii wysokość podatku ma wynieść trzykrotność już obowiązujących lokalnych podatków od nieruchomości (w przypadku lokali, które są użytkowane przez mniej niż 30 dni rocznie).
Żeby dyskutować o podobnych rozwiązaniach w Polsce, należałoby pozyskać więcej szczegółowych danych, z których będzie można wywnioskować, ile z mieszkań niezamieszkałych stanowią faktycznie pustostany, ile nadaje się do zamieszkania, a ile znajduje w lokalizacjach atrakcyjnych dla potencjalnych najemców lub kupców.

- Ponad 60 proc. pustostanów to lokale komunalne, często w bardzo złym stanie - stwierdził minister rozwoju i technologii Waldemar Buda. Podkreślił, że resort chce zachęcać gminy do wykorzystywania tych zasobów, m.in. przez skrócenie procedury ich remontu.

Podczas konferencji prasowej w Warszawie Buda był pytany o pomysł opodatkowania pustostanów - w ub.r. resort rozwoju informował o planach ograniczenia spekulacyjnych zakupów mieszkań, które nie są przez nabywcę ani zamieszkiwane, ani wynajmowane.

- Dzisiaj ta zachęta do wynajmowania jest ogromna. Najem jest dziś bardzo atrakcyjny. To są raczej sytuacje, kiedy ktoś wyjechał czasowo i nie chce oddawać swojego lokalu w najem. Często mieszkania są trzymywane dla dzieci. W tego typu sytuacjach nie rekomendowałbym rozwiązań siłowych, bo jeżeli ktoś nie chce wynajmować swojego mieszkania za 4 tys. zł, to podatek w wysokości 200 czy 500 zł go do tego nie zachęci - stwierdził minister.

- Raczej będę ostrożny w proponowaniu rozwiązań, choć czekamy na dokładną analizę, bo dopiero GUS podał pierwsze dane wstępne. Nie chcemy rozwiązywać problemu, który nie do końca istnieje. Nie będziemy nakładać na gminy podatku czy jakiejś paraopłaty, gdy nie są w stanie otworzyć tych lokali - podkreślił Buda.

• Polska w gronie światowych liderów. Tylko Chiny eksportują więcej akumulatorów elektrycznych

PolskieRadio24.pl/ IAR/ PAP/ PIE/ mib