Najważniejsze informacje w skrócie:

• 2038,20 zł za koszyk rodziny: Tyle wyniósł w listopadzie Indeks Miesięcznych Zakupów, co oznacza rekordowy wzrost kosztów o 5,81% rok do roku oraz kontynuację podwyżek w ujęciu miesięcznym (+1,50%).
• 23,64% domowego budżetu: Taka część łącznego dochodu (dwie pensje minimalne netto i 800 plus) trafia na podstawowe zakupy, co w obliczu konieczności zakupu odzieży zimowej i opłacenia wyższych rachunków znacząco uszczupla portfel.
• Efekt skali niweluje tańsze masło: Dwucyfrowy spadek cen masła (-12%) nie wystarczył, by pokryć koszty drożejącego mięsa (drób +17,5%, wołowina +16,6%) i gorących napojów, których duże gospodarstwo domowe zużywa najwięcej.

Koszt nabycia zestawu produktów niezbędnych do funkcjonowania przez 30 dni dla modelu rodziny 2+2 (dwoje dorosłych i dwoje dzieci w wieku szkolnym) wyniósł w listopadzie 2025 roku 2038,20 zł. Za te same zakupy trzeba zapłacić o 111,84 zł więcej niż przed rokiem (wzrost o 5,81%).

Raport Indeks Miesięcznych Zakupów tworzony jest co miesiąc przez PolskieRadio24.pl, UCE Research oraz WSB Merito na podstawie badania "Indeks cen w sklepach detalicznych".

Niepokojący jest trend miesięczny w IMZ. Podczas gdy w październiku inne grupy (single, seniorzy) notowały spadki, rodzina jako jedyna była „pod kreską”. W listopadzie ta tendencja się utrzymała – wartość koszyka wzrosła o kolejne 30,11 zł (1,50%) względem października.

Sprowadzając te dane do codzienności: wyżywienie czteroosobowej rodziny i zapewnienie jej środków czystości kosztuje obecnie średnio 67,94 zł każdego dnia. To kwota bazowa, nieobejmująca obiadów w szkole czy jedzenia na mieście.

Indeks Miesięcznych Zakupów a dochody rodziny. Marginesu bezpieczeństwa coraz mniej

Aby osadzić kwotę 2038,20 zł w realiach, zestawiliśmy ją z łącznym dochodem rozporządzalnym rodziny. W przyjętym scenariuszu założyliśmy (dla pokazania najgorszego scenariusza), że oboje rodziców otrzymują wyznaczoną na 2025 rok płacę minimalną netto, a budżet zasilany jest dwoma świadczeniami 800 plus. Całkowity miesięczny dochód netto wynosi zatem 8621,84 zł. Przy takich założeniach, wskaźnik obciążenia dochodu bazowymi zakupami wynosi 23,64%.

Warto zauważyć, że sytuacja uległa pogorszeniu względem poprzedniego miesiąca – w październiku wskaźnik ten wynosił 23,29%. Ten wzrost, choć procentowo wydaje się niewielki, potwierdza, że presja na domowy budżet nie odpuszcza, a udział wydatków sztywnych (żywność i chemia) w portfelu rodziny powoli, ale systematycznie rośnie tuż przed najtrudniejszym, zimowym okresem.

– Choć wynik na poziomie niespełna 24% wydaje się bezpieczny, w listopadzie statystyka zderza się z brutalną rzeczywistością kosztów sezonowych. To moment wymiany garderoby dziecięcej na zimową oraz startu wyższych rachunków za ogrzewanie. Wzrost kosztów samej żywności o ponad 110 zł rok do roku oznacza, że z budżetu znika kwota, która znacząco wsparłaby na przykład zakup solidnych butów zimowych dla dziecka – zauważył Michał Tomaszkiewicz, wydawca działu Pieniądze na PolskieRadio24.pl. – Rodziny wieloosobowe są w specyficznej pułapce. Z jednej strony mają stabilniejszy dochód, z drugiej – ich koszyk jest tak duży, że każda, nawet groszowa podwyżka na produkcie, mnożona razy cztery osoby i 30 dni, daje na koniec miesiąca pokaźną sumę, której brakuje na inne wydatki – dodaje.

Ekstra wydatek miesiąca. Wychowanie patriotyczne w praktyce

Indeks Miesięcznych Zakupów obejmuje jedynie bazę niezbędną do przetrwania. Listopad to jednak czas, w którym dochodzi do głosu uczenie dzieci szacunku do Ojczyzny i celebracja Święta Niepodległości. Dla rodziny z dziećmi wyjście na marsz czy paradę 11 listopada wiąże się z konkretnymi kosztami, które nie są ujęte w bazowym IMZ, a które warto pokazać, żeby obraz był pełniejszy.

Szacunkowy "Koszyk patriotyczny" to wydatek rzędu 150–200 zł. Składają się na niego nie tylko flagi, kotyliony czy malowanie twarzy w barwy narodowe podczas miejskich imprez, lecz także kulinarna tradycja. Certyfikowane Rogale Świętomarcińskie, będące listopadowym symbolem, osiągają ceny 15-25 zł za sztukę. Zakup słodkiego poczęstunku dla czteroosobowej rodziny to jednorazowy wydatek rzędu kilkudziesięciu złotych - o ile nie został dokonany dzień wcześniej, na jednej z licznych promocji w sklepach. Dla rodziców takie wyjście jest jednak bezcenne.

Rentgen IMZ. Więcej wielopaków na plusie niż minusie

Analiza szczegółowych wydatków pokazuje, że inflacja w koszyku rodzinnym jest nierównomierna. Listopad przyniósł wyraźny podział na produkty taniejące (tłuszcze) i gwałtownie drożejące (mięso, używki). Masło, którego rodzina zużywa dużo (codzienne kanapki do szkoły), staniało rok do roku aż o 12,24%. To realna ulga i hamulec bezpieczeństwa dla całego indeksu. Tanieją też mąka i cukier, co sprzyja domowym wypiekom.

- Koszyk zakupowy rodzin 2+2 jest zdecydowanie najdroższy i najbardziej urozmaicony ze względu na specyfikę funkcjonowania rodzin z dziećmi i ich potrzeby zarówno te niezbędne, jak i te wynikające np. z potrzeby zabawy. Dodatkowo trzeba też wziąć pod uwagę ilości konsumowanej żywności nie tylko tej taniejącej, jak masło czy ziemniaki, ale i tej drożejącej, jak mięso. Ta specyfika i zróżnicowanie powodują, iż kupowane są produkty z wielu kategorii, a przez to bardzo łatwo równoważone są spadki cen w jednej kategorii wzrostami cen w innych - wyjaśnił dr Artur Fiks z uniwersytetu WSB Merito.

Widać to po tym, jak oszczędności z zakupów masła i innych produktów znikają w zderzeniu z cenami głównych składników obiadowych. Mięso, będące bazą diety dla rozwijających się dzieci, drożeje dwucyfrowo: drób o 17,50%, a wołowina o 16,63%. Przy ilościach kupowanych dla czterech osób, są to podwyżki bardzo dotkliwe. Dodatkowym ciosem jest wzrost cen napojów gorących – herbata (+12,55%) i kawa (+29,45%) to produkty, których zużycie w chłodnym listopadzie naturalnie rośnie, drenując portfel.

- Nie bez znaczenie jest fakt, iż rodziny z dziećmi korzystają z wielu dóbr, które nie są wytwarzane w naszym kraju, a ich cena zależy bezpośrednio od cen na rynkach światowych, cen walut i kosztów transportu. Co więcej, w koszyku rodzin 2+2 znajduje się zwykle sporo produktów wysoce przetworzonych, których cena jest w głównej mierze zależna od kosztów wytworzenia (kosztów pracy i energii oraz kosztów nowoczesnych technologii), co skutkuje szybszym wzrostem ich cen ze względu na mnogość czynników podnoszących koszty. Duże gospodarstwa domowe są przez to strukturalnie narażone na wyższą inflację - podsumował dr Fiks.

Porównanie indeksów. Inflacja dużego wózka

Wskaźnik rocznej dynamiki kosztów dla Rodziny (5,81%) jest wyższy od ogólnego szacunku rynkowego, oscylującego wokół 4,2%. Różnica ta, wynosząca ponad 1,6 punktu procentowego, wynika ze specyfiki "dużego wózka".

Rodzina kupuje dużo produktów surowcowych (mięso) i używek (kawa, herbata), które obecnie drożeją szybciej niż szeroki rynek. Działa tu negatywny efekt skali – gospodarstwo domowe 2+2 ma mniejszą elastyczność w ograniczaniu zakupów jedzenia niż singiel. Musi zapewnić zbilansowaną dietę dzieciom, przez co staje się zakładnikiem cen mięsa i nabiału, nawet gdy te rosną powyżej średniej inflacji.

Źródło: PolskieRadio24.pl/UCE Research/WSB Merito/Michał Tomaszkiewicz

Skąd to wiemy? Jak to policzyliśmy?

Indeks Miesięcznych Zakupów (IMZ) to cykliczny raport tworzony wspólnie przez PolskieRadio24.pl, UCE Research oraz WSB Merito. W odróżnieniu od wskaźników inflacji (CPI) podawanych przez GUS, IMZ nie mierzy ogólnego poziomu cen w gospodarce, lecz pokazuje nominalny koszt zakupu ściśle określonego zestawu produktów (FMCG) niezbędnych do funkcjonowania przez miesiąc dla danej grupy społecznej. Dane cenowe pochodzą z cyklicznego raportu „Indeks cen w sklepach detalicznych” autorstwa UCE Research i Uniwersytetów WSB Merito, opartego na analizie ponad 94 tys. cen detalicznych w blisko 44 tys. sklepów.

Badanie prowadzone jest w trzech odsłonach, analizujących koszyki dla różnych typów gospodarstw domowych: Singla, Rodziny 2+2 oraz Emeryta. Prezentowany powyżej profil Rodziny 2+2 zakłada gospodarstwo domowe składające się z dwojga dorosłych i dwojga dzieci w wieku szkolnym, które dokonuje zakupów w sposób zoptymalizowany (większe opakowania), ale uwzględniający potrzeby dzieci. Koszty koszyka odniesiono do sumy dwóch płac minimalnych netto na 2025 rok oraz dwóch świadczeń wychowawczych 800 plus.