Wypadki przy pracy: jakie mogą być świadczenia? I komu tylko przysługują?

Posłuchaj

ZUS nie uzna zdarzenia za wypadek przy pracy, jeżeli zostanie udowodnione, że pracownik sam przyczynił się do jego powstania, bądź jeśli był w stanie nietrzeźwym lub pod wpływem środków psychotropowych ‒ tłumaczy Wiesława Lempska z centrali ZUS, gość Jedynki. (Elżbieta Szczerbak, Naczelna Redakcja Gospodarcza Polskiego Radia)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące świadczenia:

• zasiłek chorobowy,
• świadczenie rehabilitacyjne,
• zasiłek wyrównawczy,
• jednorazowe odszkodowanie,
• renta z tytułu niezdolności do pracy, w tym renta szkoleniowa,
• renta rodzinna,
• dodatek pielęgnacyjny,
• dodatek do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej,
• pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Kiedy można się starać o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy?

‒ Za wypadek przy pracy uznajemy wydarzenie nagłe, spowodowane przyczyną zewnętrzną, które powoduje uraz lub śmierć, i które ma związek z pracą. Natomiast ZUS nie uzna zdarzenia za wypadek przy pracy, jeżeli zostanie udowodnione, że pracownik sam przyczynił się do jego powstania. Bądź gdy zostanie udowodnione, że był w stanie nietrzeźwym lub był pod wpływem środków psychotropowych ‒tłumaczy Wiesława Lempska z centrali ZUS, gość Jedynki.

Regulacja ta nie dotyczy członków rodziny ubezpieczonego, którzy w takich przypadkach zachowują prawo do świadczeń określonych w ustawie wypadkowej.

Ważne!

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych,
• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy nawet bez polecenia,
• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktowany jest wypadek, któremu pracownik uległ:

• w czasie podróży służbowej, w okolicznościach innych niż określone wyżej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań,
• podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,
• przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Komu nie przysługują świadczenia powypadkowe?

Świadczenia niestety nie mogą być przyznane: osobom prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym, duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenia oraz członkom ich rodzin powyższe świadczenia nie przysługują w razie występowania w dniu wypadku lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej, zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł – do czasu spłaty całości zadłużenia.

Prawo do zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, jednorazowego odszkodowania i świadczeń na pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne przedawnia się, jeżeli zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku lub od dnia złożenia wniosku o przyznanie tych świadczeń z tytułu choroby zawodowej.

Ważne!

Ustawa wypadkowa nie przewiduje możliwości przyznawania świadczeń z tytułu wypadków w drodze „do” lub „z” pracy, jeżeli wypadki te zaistniały po dniu 31 grudnia 2002 roku.

Regulacje dotyczące tego zagadnienia zostały przeniesione do ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.) i gwarantują one prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, mimo że nie został spełniony warunek wymaganego stażu pracy, jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy.

Do osób, które uległy wypadkowi w drodze do lub z pracy przed 1 stycznia 2003 r. stosuje się zasady wynikające z dotychczasowych przepisów.

Niezdolność stwierdza lekarz orzecznik 

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznaje rentę z tytułu niezdolności do pracy tylko wówczas, kiedy potwierdzi, że dane zdarzenie jest wypadkiem przy pracy.

‒ A następnie lekarz orzecznik, w formie orzeczenia musi stwierdzić, że dana osoba jest całkowicie niezdolna do pracy lub częściowo niezdolna do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub w związku z chorobą zawodową ‒ dodaje ekspertka z ZUS.

Musi być protokół powypadkowy

Osoba, która ubiega się o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy bądź choroby zawodowej, powinna też złożyć do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek i dołączyć do niego odpowiednie dokumenty, m.in. protokół powypadkowy.

 ‒ Jest to ten dokument, który pracownik dostaje od swojego pracodawcy. Jeżeli dany pracownik ubiega się o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową, to wówczas potrzebna jest decyzja Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego o stwierdzenie choroby zawodowej ‒ przypomina Wiesława Lempska.

Ważne!

Bezpośrednio po otrzymaniu informacji o zaistniałym wypadku pracodawca jest zobowiązany do powołania zespołu powypadkowego, który powinien niezwłocznie przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku oraz ustalenia, czy wypadek pozostaje w związku z pracą.

Zespół powypadkowy po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku, nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku, sporządza protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy według wzoru ustalonego w przepisach rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 16.09.2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. nr 227, poz. 2298).

Pozostałe dokumenty potrzebne do uzyskania renty

Kolejnym bardzo ważnym dokumentem, który należy dołączyć do wniosku jest zaświadczenie o stanie zdrowia.

‒ Jest to zaświadczenie wystawione przez lekarza leczącego, na druku ZUS N-9. Ponadto do otrzymania takiej renty niezbędne są wszystkie dokumenty o przebiegu pracy. Czyli świadectwa pracy, zarobki wystawiane na druku ZUS Rp-7, aby ZUS miał pełną dokumentacje do ustalenia wysokości renty.

Jak wyliczana jest renta?

Renta z tytułu niezdolności do pracy wywołanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową jest obliczana tak samo, jak renta z ogólnego stanu zdrowia.

– Z tym, że renta ta nie może być niższa niż 60 proc. podstawy wymiaru. W przypadku orzeczenia częściowej niezdolności do pracy nie może być niższa niż 80 proc. podstawy jej wymiaru. Jeżeli zostanie dana osoba uznana za całkowicie niezdolną do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową ‒ podkreśla Wiesława Lempska z ZUS.

Więcej informacji stronach ZUS: www.zus.pl

Elżbieta Szczerbak, mb

Dzisiejszy dyżur eksperta ZUS dotyczył zagadnień związanych z przyznawaniem świadczeń dla osób, które uległy wypadkom przy pracy lub zachorowały na chorobę zawodową. Na pytania odpowiadała Alina Kobierska z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Słuchacz: Na jakich zasadach osoba, która uległa wypadkowi przy pracy może ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy przyznawaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych?

Alina Kobierska: Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznaje rentę z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia i rentę z tytułu wypadku przy pracy – w tym przypadku przyzna ją tylko wtedy, kiedy potwierdzi, że dane zdarzenie jest wypadkiem przy pracy. Jeśli chodzi o świadczenie związane z ogólnym stanem zdrowia, to renta przysługuje osobie, która jest niezdolna do pracy. Tę niezdolność do pracy orzeka lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych po złożeniu wniosku o takie świadczenie. Od niekorzystnej decyzji lekarza orzecznika można się odwołać do komisji lekarskiej ZUS. Trzeba to zrobić w ciągu 14 dni od otrzymania pisma. Odwołanie składa się w lokalnej placówce ZUS. Jeśli komisja podtrzyma stanowisko lekarza orzecznika, zostaje nam sąd pracy. Odwołanie do niego również składa się za pośrednictwem ZUS.

Osoba, która ubiega się o przyznanie tej renty, aby ją otrzymać musi mieć oświadczenie o niezdolności do pracy. Co ważne, ta niezdolność do pracy musi powstać w okresie pracy albo nie dłużej niż 18 miesięcy po ustaniu ubezpieczenia. Okres ubezpieczenia (składkowy i nieskładkowy), warunkujący przyznanie renty, uzależniony jest od wieku, w jakim powstała niezdolność do pracy.

Jeżeli np. niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat (okres ten powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy) – to okres ubezpieczenia uprawniający do renty w tym wypadku wynosi 5 lat.

Niezdolność do pracy jest orzekana na okres nie dłuższy niż 5 lat, chyba że według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu.

Opr. Justyna Golonko

Podstawa prawna:

• Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.);
• Ustawa z 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz. U. z 2013 r., poz. 737).

Audycja zrealizowana przy współpracy z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.