Wspominamy ludzi kultury, którzy odeszli w 2020 roku w Polsce

Wspominamy ludzi kultury, sztuki, przedstawicieli życia społecznego w Polsce, którzy zmarli w ciągu ostatniego roku.

LISTOPAD 2019

Izabella Galicka, 88 lat

Historyk sztuki, konserwator zabytków, pracownik Polskiej Akademii Nauk. Współodkrywczyni obrazu El Greca "Ekstaza świętego Franciszka", który razem z Hanną Sygietyńską odnalazła na plebanii w Kosowie Lackim.

Izabella Galicka od 1952 roku zajmowała się inwentaryzacją dzieł sztuki. Pracowała w Pracowniach Konserwacji Zabytków w Dziale Dokumentacji Naukowej, a następnie przez wiele lat w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk jako inwentaryzator i redaktor Katalogu Zabytków Sztuki dawnego województwa warszawskiego. Była wykładowcą historii sztuki w Europejskiej Akademii Sztuk.

Odznaczona Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości, Złotym Medalem Zasługi Gloria Artis za całokształt pracy. Za odkrycie obrazu El Greca, Izabella Galicka wraz z Hanną Sygietyńską z rąk prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego otrzymały Krzyże Oficerskie Orderu Odrodzenia Polski.

REKLAMA

***

GRUDZIEŃ 2019

Adam Słodowy, 96 lat

Popularyzator majsterkowania, osobowość telewizyjna, autor książek i scenariuszy.

Jego program "Zrób to sam" był nadawany w TVP od 1959 roku do 1983 roku. Przez 24 lata wyemitowano łącznie 505 odcinków. Adam Słodowy był także autorem dobranocki "Pomysłowy Dobromir" i jej kontynuacji "Pomysłowy wnuczek".

Słodowy był autorem książek poświęconych majsterkowaniu i motoryzacji. Jego książka "Lubię majsterkować", zawierająca także projekty z programu "Zrób to sam", ukazała się w łącznym nakładzie ponad 560 tys. egzemplarzy.

REKLAMA

***

STYCZEŃ

Prof. Andrzej Dyakowski, 84 lata

Malarz prof. Andrzej Dyakowski związany był do 2008 roku z Akademią Sztuk Pięknych w Gdańsku.

Prof. Dyakowski urodził się w Krakowie, a na Pomorze przyjechał do pracy w Marynarce Wojennej. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych (od 1986 r. ASP w Gdańsku). Przez wiele lat prowadził Pracownię Malarstwa Ściennego i Witrażu w gdańskiej uczelni. W 1997 r. z rąk prezydenta Polski otrzymał tytuł profesora.

W roku 2008 Marszałek Województwa Pomorskiego przyznał mu nagrodę artystyczną, "Statuetkę Gryfa Pomorskiego", a w 2010 został Laureatem Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury. Jego wystawy prezentowane były w Polsce, a także w Sztokholmie, Zwingenbergu i Hamburgu. Był bratem saksofonisty jazzowego Przemka Dyakowskiego.

REKLAMA

***

Lech Raczak, 74 lata

Lech Raczak urodził się w 1946 roku. Był reżyserem, dramaturgiem, autorem scenariuszy teatralnych i teatrologiem. W 1964 roku – współzałożycielem Teatru Ósmego Dnia, w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych był kierownikiem artystycznym i reżyserem przedstawień tego zespołu.

W latach 1995-98 był dyrektorem artystycznym Teatru Polskiego w Poznaniu, od 1993 do 2012 – dyrektorem artystycznym Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Malta. Współpracował jako reżyser z niezależnymi zespołami w Polsce i we Włoszech oraz z licznymi teatrami dramatycznymi.

Lech Raczak w 2018 r. został laureatem Nagrody Artystycznej Miasta Poznania za wybitne osiągnięcia w dziedzinie teatru.

***

REKLAMA

Maja Borkowska, 44 lata

Maja Borkowska była reporterką i wydawcą serwisów informacyjnych w Programie 3 Polskiego Radia.

Zaczęła tam pracować w 1996 roku. Przygotowywała również poranne wydanie "Zapraszamy do Trójki". Prowadziła cykle "Informator kulturalny", "Przegląd prasy" oraz "Komentatorzy". Z wykształcenia była polonistką. Studia ukończyła na Uniwersytecie Warszawskim.

Pożegnała się z Trójką w grudniu 2016. Do 2018 roku pracowała na antenie Polskiego Radia 24 jako serwisantka.

***

REKLAMA

Czesław Jaroszyński, 88 lat

Aktor zmarł 27 stycznia w Warszawie. O jego śmierci poinformował w mediach społecznościowych Film Polski.

Jaroszyński w swojej karierze zagrał kilkadziesiąt ról filmowych oraz teatralnych m.in. w "Janosiku", "Linii", "Szaleństwie Majki Skowron". Karierę aktorską zakończył w 1990 roku.

Później był wykładowcą retoryki na Uniwersytecie Warszawskim. Zajmował się twórczością prozatorską i poetycką.

***

REKLAMA

LUTY

Romuald Lipko, 69 lat

Romuald Lipko był liderem Budki Suflera, kompozytorem, multiinstrumentalistą i autorem wielu polskich przebojów.

W Budce Suflera Lipko zaczynał jako basista, a od lat 80. grał na klawiszach. Był autorem lub współautorem wszystkich największych przebojów Budki Suflera, w tym piosenek "Jolka, Jolka pamiętasz", "Takie tango", "Bal wszystkich świętych", "Cień wielkiej góry", "Jest taki samotny dom", "Za ostatni grosz", "Memu miastu do widzenia", "Moja Alabama", "Ratujmy co się da" i wielu innych.

Romuald Lipko komponował też m.in. dla Anny Jantar ("Nic nie może wiecznie trwać"), Urszuli ("Dmuchawce, latawce, wiatr", "Malinowy król"), Zdzisławy Sośnickiej ("Aleja gwiazd"), Maryli Rodowicz ("Tak nam słodko, tak nam gorzko") czy Izabeli Trojanowskiej ("Jestem twoim grzechem", "Wszystko czego dziś chcę").

***

REKLAMA

Jerzy Gruza, 87 lat

Jerzy Gruza, reżyser i scenarzysta filmowy, telewizyjny i teatralny, aktor, twórca m.in. seriali "Wojna domowa" i "Czterdziestolatek" zmarł w wieku 87 lat.

Jerzy Gruza urodził się 4 kwietnia 1932 roku w Warszawie. Po ukończeniu Wydziału Reżyserii łódzkiej PWSFTViT związał się z Telewizją Polską, gdzie w latach 1955-1983 tworzył programy muzyczne i rozrywkowe (m.in. we współpracy z Bogumiłem Kobielą i Jackiem Federowiczem – "Poznajmy się", "Małżeństwo doskonałe") oraz reżyserował spektakle Teatru TV. 

Od 1983 do 1991 był dyrektorem Teatru Muzycznego w Gdyni. Był twórcą niezwykle popularnych filmów i seriali: "Dzięcioł", "Przeprowadzka", "Alicja", "Przyjęcie na dziesięć osób plus trzy", "Wojna domowa", "Czterdziestolatek", "Motylem jestem, czyli romans czterdziestolatka", "Alicja", "Pierścień i róża", "Czterdziestolatek. 20 lat później", "Gosia i Małgosia".

***

REKLAMA

Paweł Królikowski, 58 lat

Paweł Królikowski był aktorem filmowym, telewizyjnym, teatralnym i dubbingowym. Milionom widzów był znany z roli Kusego w popularnym serialu "Ranczo". Artysta od kilku lat zmagał się z chorobą neurologiczną. W ubiegłym roku wziął udział w kampanii wizerunkowo-promocyjnej Programu 1 Polskiego Radia.

Paweł Królikowski urodził się 1 kwietnia 1961 r. w Zduńskiej Woli. Był aktorem filmowym, telewizyjnym, teatralnym i dubbingowym, prezenterem i realizatorem telewizyjnym. Od 16 kwietnia 2018 r. do ostatnich dni pełnił funkcję prezesa Związku Artystów Scen Polskich.

W latach 1987-90 występował w Teatrze Studyjnym w Łodzi. Zadebiutował w 1984 r. rolą chuligana w filmie dla dzieci i młodzieży "Dzień kolibra" w reżyserii Ryszarda Rydzewskiego (1984). Obraz został wyróżniony na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym dla Dzieci w Chicago.

W czasie studiów zagrał w telewizyjnym filmie Łukasza Wylężałka "Ludożerca" (1987), przygodowej "Opowieści Harleya" (1987), do której skomponował i napisał tekst piosenki "Mój Harley", a także w dramacie "Pantarej" (1987), gdzie wystąpił w roli narkomana. Za jego najważniejszą i najbardziej dojrzałą rolę uchodzi kreacja w "Helu" Kingi Dębskiej (2009).

REKLAMA

***

MARZEC

Emil Karewicz, 97 lat

Widzowie zapamiętali go między innymi z roli Brunnera w "Stawce większej niż życie" oraz króla Władysława Jagiełły w "Krzyżakach". Przez wiele lat współpracował z Teatrem Telewizji i Teatrem Polskiego Radia.

Urodził się 13 marca 1923 roku w Wilnie. W czasie II wojny światowej przeszedł szlak z 2 Armią WP do Berlina. Niedługo po wojnie debiutował na scenie rolą kelnera w "Klubie kawalerów" Michała Bałuckiego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1948). W filmach grał od 1950 roku. Pierwszym z jego udziałem była "Warszawska premiera" Jana Rybkowskiego.

REKLAMA

W 1956 r. Karewicz wystąpił w "Kanale" Andrzeja Wajdy, wcielając się w postać porucznika "Mądrego", zastępcy "Zadry", oraz w "Cieniu" Jerzego Kawalerowicza, jako prowokator Jasiczka, a w roku 1958 - w "Bazie ludzi umarłych" Czesława Petelskiego, gdzie zagrał Tadka "Warszawiaka". W 1960 rolą króla Władysława Jagiełły w "Krzyżakach" Aleksandra Forda wszedł do grona najpopularniejszych polskich aktorów.

Wielką popularność przyniosła mu także rola Hermanna Brunnera, przeciwnika Hansa Klossa, granego przez Stanisława Mikulskiego w serialu "Stawka większa niż życie", realizowanym w latach 1967-1968 (reż. Janusz Morgenstern, Andrzej Konic).

***

Krzysztof Penderecki, 86 lat

Był profesorem i rektorem Akademii Muzycznej w Krakowie. Jego ostatnią kompozycją była "Fanfara dla Niepodległej" napisana z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Osiem lat temu brytyjski Guardian nazwał go największym współczesnym polskim kompozytorem.

REKLAMA

Kariera kompozytorska Pendereckiego rozpoczęła się od razu od dużego sukcesu. W 1959 roku "Strofami", "Emanacjami" i "Psalmami Dawida" zdobył trzy pierwsze nagrody w konkursie Związku Kompozytorów Polskich.

Już rok później napisał jeden ze swoich najsłynniejszych dziś utworów "Tren - Ofiarom Hiroszimy". "Niech ten Tren wyrazi mą głęboką wiarę w to, że ofiara Hiroszimy nigdy nie zostanie zapomniana i stracona" - pisał kompozytor w liście do prezydenta japońskiego miasta, po ukończeniu słynnego utworu w 1960 roku.

Penderecki otrzymał szereg odznaczeń państwowych. Był kawalerem najwyższego polskiego odznaczenia, Orderu Orła Białego. Szereg uczelni wyższych w Europie i Stanach Zjednoczonych przyznało mu tytuł doctora honoris causa. 

Był laureatem wielu nagród muzycznych, w tym kilkakrotnie Nagrody Grammy. W lutym 1999 roku otrzymał ją za najlepszą kompozycję współczesną (II Koncert skrzypcowy) oraz nagranie płytowe tego Koncertu z Anne-Sophie Mutter i London Symphony Orchestra pod jego batutą, a w 2017 roku za album "Penderecki conducts Penderecki vol.1" w kategorii "Muzyka chóralna".

REKLAMA

***

Marek Lehnert, 70 lat

Był wieloletnim korespondentem Polskiego Radia w Rzymie.

Marek Lehnert ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1975 roku mieszkał na stałe w Rzymie i współpracował z "Tygodnikiem Powszechnym". W latach 1980-1984 pracował w polskojęzycznej wersji gazety "L’Osservatore Romano". Do 1993 roku był watykańskim korespondentem Radia Wolna Europa, a od 1994 roku do 28 lutego 2017 roku korespondentem Polskiego Radia w Rzymie.

Razem z Andrzejem Drzycimskim napisał książkę "Osiem dni w Polsce" o drugiej pielgrzymce Jana Pawła II do Polski. W 2019 roku wydał książkę "Korespondent. Przełomowe wydarzenia, kulisy niezwykłych spotkań, tajemnice życia w Watykanie".

REKLAMA

***

Dżennet Połtorzycka-Stampf’l, 95 lat

Dziennikarka, pisarka, współautorka powieści radiowej "Matysiakowie".

Od 1960 współtworzyła powieść radiową "Matysiakowie" - najpierw z Jerzym Janickim i Władysławem Żesławskim, a później z Januszem Dziewiątkowskim. Jej główna działalność dziennikarska i pisarska związana była przez całe zawodowe życie z Polskim Radiem i TVP. W grudniu 2011 - wraz z całym zespołem współtworzącym "Matysiaków" - została nagrodzona honorowym Złotym Mikrofonem za, jak napisano w uzasadnieniu, "wybitne osiągnięcia artystyczne, wieloletni żywy kontakt ze słuchaczami, za inicjatywy uruchamiające ogromną aktywność społeczną".

Odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą tego orderu.

REKLAMA

***

KWIECIEŃ

Andrzej Adamiak, 60 lat

Był liderem popularnego przed laty zespołu Rezerwat, który nagrał takie przeboje, jak: "Zaopiekuj się mną", "Kocha ciebie niebo".

Andrzej Adamiak był gitarzystą basowy, wokalistą, kompozytorem, autorem tekstów i producentem muzycznym. W 1982 roku założył w Łodzi rockową grupę Rezerwat, która zyskała dużą popularność. Zespół sprzedał ponad 1,5 mln płyt. Jego największymi hitami są piosenki: "Zaopiekuj się mną" i "Kocha ciebie niebo". Pod koniec lutego Rezerwat wystąpił z koncertem akustycznym w Radiu Łódź, jego retransmisję rozgłośnia w hołdzie artyście wyemituje w święta Wielkanocne.

***

REKLAMA

Ewa Żarska, 45 lat

Związana z Telewizją Polsat dziennikarka Ewa Żarska zmarła nagle w Łodzi w wieku 45 lat. Ostatnio pracowała w łódzkim oddziale Polsat News.

"Ewa Żarska urodziła się w Piotrkowie Trybunalskim, od lat mieszkała w Łodzi, skąd relacjonowała najważniejsze wydarzenia. Była także dziennikarką programu »Państwo w Państwie«" - czytamy na portalu polsatnews.pl. To właśnie ze stacjami Polsat i Polsat News była związana najdłużej.

Zajmowała się m.in. tematami kryminalnymi. Była dziennikarką śledczą. Niedawno napisała książkę "Łowca" o zabójcy dzieci Mariuszu Trynkiewiczu.

***

REKLAMA

MAJ

Mecenas Stefan Hambura, 59 lat

Mecenas był m.in. pełnomocnikiem części rodzin ofiar katastrofy smoleńskiej, jako prawnik reprezentował także polskie organizacje w Niemczech. 

Mecenas Stefan Hambura skończył prawo na uniwersytecie w Bonn, przez wiele lat prowadził swoją kancelarię adwokacką w Berlinie. Działał na rzecz Polaków mieszkających w Niemczech i bronił ich praw.

Mec. Hambura prowadził sprawy polskich rodziców, którym urzędy ds. młodzieży (Jugendamt) odebrały dzieci na rzecz niemieckich współmałżonków. Pomagał też polskim ofiarom nazizmu. Stefan Hambura wielokrotnie protestował przeciwko fałszowaniu historii II wojny światowej i przypisywaniu części win Polsce.

W 2009 r. złożył na ręce kanclerz Angeli Merkel list z apelem o formalne anulowanie obowiązującego nazistowskiego prawa z 1940 r., które dyskryminuje polską mniejszość.

REKLAMA

Był pełnomocnikiem części rodzin ofiar katastrofy smoleńskiej, m.in. Andrzeja Melaka (brata Stefana Melaka) i Janusza Walentynowicza (syna Anny Walentynowicz). Hambura wnioskował m.in. o ekshumację ciała Anny Walentynowicz. Złożył do prokuratury wnioski o przesłuchanie osób, które mogłyby wyjaśnić, jak doszło do zamiany ciał ofiar katastrofy smoleńskiej.

Wnioskował również do warszawskiej prokuratury o wszczęcie śledztwa wobec premiera Donalda Tuska i prezydenta Bronisława Komorowskiego w związku z katastrofą smoleńską.

***

Włodzimierz Niderhaus, 75 lat

Był wieloletnim dyrektorem Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych, ponadto inicjatorem i producentem wielu tytułów.

Włodzimierz Niderhaus (ur. 1944 r. w Warszawie) ukończył Wydział Mechaniki Precyzyjnej Politechniki Warszawskiej. Z WFDiF związany był od 1970 r. W 1989 r. został dyrektorem tej instytucji. W latach 2000-2019 pełnił funkcję wiceprezesa Krajowej Izby Producentów Audiowizualnych (KIPA). Od 2000 r. do 2017 r. był członkiem Rady Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, a od 2005 r. do 2008 r. - jej sekretarzem.

REKLAMA

Był inicjatorem i producentem wielu filmów fabularnych i dokumentalnych, m.in. "Excentryków, czyli po słonecznej stronie ulicy" Janusza Majewskiego (nagrodzonych Srebrnymi Lwami na FPFF w Gdyni), "Różyczki" Jana Kidawy-Błońskiego (uhonorowanej Złotymi Lwami na Festiwalu Filmowym w Gdyni), "Generała Nila" Ryszarda Bugajskiego oraz "Córek Dancingu" Agnieszki Smoczyńskiej (docenionych Nagrodą Specjalną Jury festiwalu w Sundance).

Za działalność zawodową został uhonorowany m.in. Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", nagrodą m.st. Warszawy oraz Nagrodą Specjalną "Jantar" za "25 lat współpracy producenckiej z festiwalem »Młodzi i Film« w wolnej Polsce" na 34. Koszalińskim Festiwalu Debiutów Filmowych.

***

Andrzej Łapiński, 79 lat

Aktor teatralny i filmowy znany z ról w obrazach takich jak "Zmowa", "Konsul" czy "Z daleka widok jest piękny" odszedł w wieku 79 lat.

REKLAMA

Jerzy Łapiński urodził 2 listopada 1940 roku w Lublinie w rodzinie z tradycją aktorską. Jego matką była aktorka Krystyna Łapińska-Gaździńska, a dziadkiem – Stanisław Łapiński, który wystąpił m.in. w "Królu Maciusiu I" oraz "Zakazanych piosenkach".

Jerzy Łapiński ukończył PWSTiF w Łodzi. Grał na deskach teatrów w całej Polsce, m.in. w Teatrze Bogusławskiego w Kaliszu, Teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze, Teatrze Wybrzeże w Gdańsku oraz w warszawskim Teatrze Narodowym.

Kojarzymy go jednak przede wszystkim z wielu drugoplanowych, a mimo to niezapomnianych, ról filmowych i serialowych. Zadebiutował w roli ucznia w "Szatanie z siódmej klasy" w 1960 roku. Ponadto wystąpił w filmach takich jak m.in. "Kopernik" Ewy i Czesława Petelskich (1972), "Zmowa" Janusza Petelskiego (1988), "Konsul" Mirosława Borka czy "Serce na dłoni" Krzysztofa Zanussiego. Telewidzowie znają dobrze Jerzego Łapińskiego z ról w serialach "Złotopolscy", "Plebania" czy "Radio Romans".

Jego ostatnim występem była rola w spektaklu telewizyjnym "Inkarno" z 2019 roku.

REKLAMA

***

Jerzy Pilch, 67 lat

Był jednym z najpopularniejszych polskich pisarzy współczesnych. Jego dorobek literacki to ponad 20 tytułów, z których wiele zostało  wyróżnionych - w tym nagrodą im. Kościelskich i nagrodą Nike.

Jerzy Pilch urodził się w roku 1952 w Wiśle. Był pisarzem, publicystą, felietonistą, dramaturgiem i scenarzystą filmowym. Studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przez lata współpracował z "Tygodnikiem Powszechnym".

W 2019 roku ukazała się jego książka zatytułowana "Żółte światło". W swojej powieści Jerzy Pilch przeszukiwał własny życiorys i twórczość, kreując z nich monografię o poczuciu winy. 

REKLAMA

Był autorem ponad 20 dzieł literackich. Do jego najważniejszych powieści należą "Spis cudzołożnic", "Miasto utrapienia" i "Pod Mocnym Aniołem". Debiutował w roku 1975 jako krytyk literacki, a jako pisarz - w 1988 roku książką "Wyznania twórcy pokątnej literatury erotycznej". W 1989 roku został laureatem Nagrody Fundacji im. Kościelskich za udany debiut. W 2004 roku na zamówienie Teatru Narodowego napisał komedię "Narty Ojca Świętego".

***

CZERWIEC

Stanisław Karnacewicz, 70 lat

Był dziennikarzem PAP, który zajmował się tematyką kościelną.

Stanisław Karnacewicz urodził się 2 czerwca 1950 r. w Koniowcach k/Grodna. W 1956 r. wraz z rodzicami przyjechał jako repatriant na Ziemię Lubuską. Był absolwentem filozofii Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Przez 10 lat pracował w "Tygodniku Polskim", a po jego upadku przez rok jako sprzedawca w jednym z warszawskich sklepów.

REKLAMA

Pracę w PAP rozpoczął w 1991 r. To on pisał depesze i komentarze o odnowieniu stosunków dyplomatycznych z Watykanem, przyjmowaniu konkordatu, znał wszystkich najważniejszych hierarchów Kościoła w Polsce. Obsługiwał dla PAP wszystkie odbywające się w tym czasie pielgrzymki do Polski Jana Pawła II i Benedykta XVI oraz Światowe Dni Młodzieży z udziałem papieża Franciszka. Relacjonował z Watykanu uroczystości pogrzebowe Jana Pawła II, a także ceremonie jego beatyfikacji i kanonizacji.

***

Lesław Skinder, 88 lat

Był legendarnym sprawozdawcą Polskiego Radia, który relacjonował między innymi olimpijskie sukcesy lekkoatletów.

Skinder był wiceprezesem Zarządu Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Wilna i Grodna, zainicjował budowę polskiej szkoły w Grodnie.

REKLAMA

 

Posłuchaj

Lesława Skindera wspomina szef redakcji sportowej Programu 1 Polskiego Radia Cezary Gurjew (IAR) 1:27

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

 

Był współorganizatorem, a w latach 1973-1976 redaktorem naczelnym Naczelnej Redakcji Programów Sportowych i Turystycznych TVP. Jako sprawozdawca sportowy uczestniczył w dziewięciu igrzyskach olimpijskich i blisko stu mistrzostwach świata i Europy. Specjalizował się w komentowaniu imprez lekkoatletycznych oraz w grach zespołowych (m.in. koszykówka, siatkówka).

***

REKLAMA

LIPIEC

Michał Borowski, 70 lat

Naczelny architekt m.st. Warszawy w latach 2003-2006. Był on współtwórcą takich miejsc na mapie stolicy jak Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum Historii Żydów Polskich czy Stadion Narodowy.

Michał Borowski urodził 24 kwietnia 1950 r. w Warszawie, studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej oraz Wydziale Historii Sztuki Uniwersytetu w Sztokholmie. W 1974 ukończył studia na Wydziale Architektury Królewskiej Politechniki w Sztokholmie.

Od 1967 r. pracował jako architekt w Sztokholmie, był wykładowcą na Wydziale Architektury Królewskiej Politechniki w Sztokholmie. W latach 1976-2003 pracował w przedsiębiorstwach budowlanych i projektowych działających w Szwecji, Portugalii, Niemczech i Polsce. W latach 1993-95 wykładał w studium podoktoranckim Akademii Wojskowej w Petersburgu oraz w podyplomowym Studium Urbanistyki i Planowania Przestrzennego na Wydziale Architektury PW.

18 sierpnia 2003 r. został powołany na stanowisko Naczelnego Architekta Miasta Stołecznego Warszawy. Od 31 sierpnia 2006 r. był w Urzędzie m.st. Warszawy koordynatorem odpowiedzialnym za pracę biur Funduszy Europejskich, Geodezji i Katastru, Naczelnego Architekta Miasta i Stołecznego Konserwatora Zabytków.

REKLAMA

23 lipca 2007 r. został szefem gabinetu politycznego w Ministerstwie Sportu i Turystyki. Nadzorował m.in. przygotowania do Euro 2012. 4 października 2007 r. minister sportu i turystyki Elżbieta Jakubiak powołała go na prezesa zarządu Narodowego Centrum Sportu. 6 sierpnia 2008 r. podał się do dymisji.

Był członkiem Związku Architektów Szwedzkich, Związku Szwedzkich Budowniczych oraz Stowarzyszenia Architektów Polskich.

***

Jacek Czyż, 67 lat

Aktor teatralny, a przede wszystkim dubbingowy. Był znany m.in. z podkładania głosu Tygryska z "Kubusia Puchatka". O śmierci aktora poinformował jego syn Aleksander Orsztynowicz-Czyż.

REKLAMA

Jacek Czyż był znany przede wszystkim ze swoich ról dubbingowych. Podkładał głos m.in. pod Tygryska z "Kubusia Puchatka", był pawianem-szamanem Rafikim w "Królu Lwie" czy Argusem Filchem w serii filmów o "Harrym Potterze". Swojego głosu użyczył też m.in. w "Pocahontas", "Mulan", "Aladynie", i "Kosmicznym meczu". Jego głos można też usłyszeć w polskiej wersji "South Park".

O swojej pracy w dubbingu Jacek Czyż w 2017 roku opowiedział na kanale "WIDZĘ GŁOSY" na YouTubie. 

***

Bernard Ładysz, 98 lat

Legenda polskiej sceny operowej, wybitny śpiewak, aktor i żołnierz.

REKLAMA

Bernard Ładysz urodził się 24 lipca 1922 r. w Wilnie. Tam, jako kilkunastoletni chłopiec, rozpoczął naukę śpiewu. Miał 17 lat, kiedy wybuchła II wojna światowa. Jako sierżant Armii Krajowej Ziemi Wileńskiej został uwięziony w Kałudze nad Oką w Związku Sowieckim, gdzie przebywał w latach 1944-1946.

Od 1972 roku Ładysz związany był z Teatrem Wielkim w Warszawie. Tam wcielił się m.in. w tytułową rolę Borysa Godunowa w operze Modesta Musorgskiego. Śpiewał też partie Zygmunta Augusta w "Buncie żaków" Tadeusza Szeligowskiego czy Priama w "Odprawie posłów greckich" Witolda Rudzińskiego.

***

Michał "Gier" Giercuszkiewicz, 66 lat

Legendarny perkusista Dżemu.

REKLAMA

Michał "Gier" Giercuszkiewicz miał na swoim koncie współpracę z zespołami rockowymi oraz bluesowymi. Muzyk grał m.in. ze Śląską Grupą Bluesową, Apogeum, Dżemem, zespołem Kwadrat, zespołem Krzak oraz z Elżbietą Mielczarek.

Michał Giercuszkiewicz był przyjacielem Ryszarda Riedla. Legendarni muzycy wspólnie stworzyli i nagrali większość najsłynniejszych utworów zespołu Dżem. Jak informuje tvpinfo.pl, perkusista od dłuższego czasu mieszkał w Bieszczadach. Muzyk sam zbudował dom na wodzie, na Zalewie Solińskim. 

Premiera ostatniego albumu Giercuszkiewicza miała miejsce 19 czerwca bieżącego roku - nosi on tytuł "Wolność" i jest to wydane dwupłytowe. 

***

REKLAMA

SIERPIEŃ

Józef Wiłkomirski, 94 lata

Założyciel i wieloletni dyrektor Filharmonii Sudeckiej w Wałbrzychu, uczestnik Powstania Warszawskiego. Dyrygent i kompozytor miał 94 lata.

Wiłkomirski grał m.in. w orkiestrach Filharmonii Łódzkiej oraz Opery Warszawskiej; był dyrygentem w Państwowej Filharmonii w Krakowie, Zespole Ludowym Pieśni i Tańca „Mazowsze” czy Państwowej Filharmonii w Poznaniu. W latach 1957-1971 był dyrektorem i kierownikiem artystycznym Filharmonii w Szczecinie.

W 1978 r. stworzył Filharmonię Sudecką w Wałbrzychu i był dyrektorem tej instytucji do 2005 r.

W trakcie swojej bogatej kariery artystycznej Wiłkomirski, obok występów w filharmoniach krajowych, koncertował również za granicą – łącznie w ponad 20 krajach Europy, Ameryki i Azji. Od końca lat 60. XX w. zajmował się również komponowaniem, a jego utwory były wykonywane w Polsce i 14 krajach na świecie. Wiłkomirski był też publicystą oraz działaczem samorządowym.

***

Ewa Demarczyk, 79 lat

Piosenkarka, aktorka i pianistka, wybitna wykonawczyni poezji śpiewanej, gwiazda Piwnicy pod Baranami.

REKLAMA

Wykonywane przez nią utwory, jak: "Czarne anioły", "Karuzela z madonnami", "Grande Valse Brillante", "Tomaszów", czy "Groszki i róże" od lat fascynują publiczność w kraju i za granicą.

Koncertowała na scenach całego świata, w Europie, obu Amerykach, Australii i Japonii. Występowała w paryskiej Olimpii, nowojorskiej Carnegie Hall, Chicago Theatre, londyńskim Variety Arts Center. W 1965 roku śpiewała w Genewie na koncercie z okazji 20-lecia Organizacji Narodów Zjednoczonych. W dorobku artystycznym miała nagrania telewizyjne i fonograficzne, w tym dla Polskiego Radia i rozgłośni zagranicznych.

Zdobyła wiele nagród na polskich i międzynarodowych festiwalach, między innymi w Opolu i Sopocie, a także na Światowym Festiwalu Teatralnym w Arezzo, w Varadero na Kubie, Festiwalu Muzyki i Teatru w Helsinkach i na Festiwal Mondial du Theatre w Nancy.

REKLAMA

***

Piotr Szczepanik, 78 lat

Piosenkarz, gitarzysta, aktor, wykonawca jednej z najpiękniejszych polskich ballad o miłości "Kochać", także takich utworów jak "Goniąc Kormorany" i "Żółte kalendarze".

Piotr Szczepanik przyszedł na świat 14 lutego 1942 r. Po maturze współpracował z lubelskim Teatrem Lalki i Aktora. Następnie studiował historię sztuki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Debiutował na Festiwalu Piosenki Studenckiej w Krakowie w 1963 r. W latach 60. i 70. z Bohdanem Łazuką i Jackiem Fedorowiczem prowadził program estradowo–kabaretowy "Popierajmy się".

Również w latach 70. Piotr Szczepanik zaczął zajmować się piosenką poetycką. Występował sam, z gitarą. Koncertował Polsce oraz m.in. w USA, Australii, Nowej Zelandii, Kanadzie oraz w wielu krajach w Europie.

REKLAMA

W latach 80. Szczepanik poświęcił się działalności opozycyjnej. Był m.in. współorganizatorem Festiwalu Piosenki Prawdziwej w 1981 r. Podczas stanu wojennego organizował niezależną, podziemną scenę muzyczną.

***

Józefa Hennelowa, 95 lat

Wieloletnia felietonistka "Tygodnika Powszechnego", była poseł na Sejm.

Józefa Maria Hennelowa z domu Golmont urodziła się 1 kwietnia 1925 w Wilnie. Dorastała w czasie II wojny światowej, należała do Szarych Szeregów. Z "Tygodnikiem Powszechnym" związała się w 1948 roku.

REKLAMA

Trzy lata później ukończyła studia na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, była pracownikiem krakowskiego oddziału Ossolineum. Była też felietonistką, sekretarzem redakcji i zastępcą redaktora naczelnego "Tygodnika Powszechnego".

Współpracę z pismem zakończyła w roku 2012. W czasach PRL współpracowała z Polskim Porozumieniem Niepodległościowym, zajmowała się też działalnością odczytową.

W latach 1989-93 była zasiadała w ławach tak zwanego Sejmu kontraktowego z listy Komitetu Obywatelskiego i Sejmu I kadencji z ramienia Unii Demokratycznej.

***

REKLAMA

WRZESIEŃ

Gienek Loska, 45 lat

Gienek Loska urodził się 8 stycznia 1975 r. w Białooziersku. Był polskim wokalistą, gitarzystą, kompozytorem i tekściarzem białoruskiego pochodzenia. Mieszkał na stałe w Warszawie.

PFM przypomniała, że przez wiele lat Gienek "był wokalistą legendarnej w kręgach blues–rockowych formacji Seven B, mającej na swoim koncie trzy płyty ("Rocktales", "Make up Your Mind" i "Acoustic"), oraz trasy koncertowe po całej Europie".

Muzyk był liderem zespołu Gienek Loska Band, z którym wydał dwie płyty – "Hazardzistę" (2011) i "Dom" (2013).
Miał też na koncie projekty muzyczne zrealizowane z wieloma wybitnymi twórcami, m.in.: Alkiem Mrożkiem, Braćmi, Anią Rusowicz i wieloma wspaniałymi artystami.

Obok własnych wykonywał utwory Czesława Niemena, Lynard Skynard, Queen i innych kultowych artystów.

REKLAMA

***

Jan Krenz, 94 lata

Wybitny dyrygent i przyjaciel Polskiego Radia.

Zadebiutował jako dyrygent w 1946 w Łodzi. W latach 1949-1951 współpracował z Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach, a w 1953 został dyrygentem i dyrektorem zespołu i był nim do 1968. Z katowickimi symfonikami odbył m.in. 4-miesięczne tournée, dając łącznie 55 koncertów (ZSRR, Mongolia, Chiny, Japonia, Nowa Zelandia, Australia). W latach 1968-73 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Teatru Wielkiego w Warszawie. W tym samym czasie prowadził orkiestrę radia duńskiego i współpracował z orkiestrą symfoniczną Yomiuri Nippon w Japonii. 

Gościnnie dyrygował we wszystkich ważniejszych ośrodkach muzycznych, występował między innymi z Berliner Philharmoniker, Staatskapelle Dresden, orkiestrą Filharmonii w Leningradzie, Concertgebouw Orchestra w Amsterdamie oraz z orkiestrami londyńskimi, a także w Stanach Zjednoczonych. Od roku 2005 do 2008 pełnił funkcję Dyrektora Artystycznego Filharmonii im. Karola Szymanowskiego w Krakowie.

REKLAMA

Aktywność muzyczna Jana Krenza była silnie związana z Polskim Radiem już od pierwszych chwil, kiedy po wojnie odradzała się radiofonia. Przez lata m.in. kierował Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach.​ 

***

Andrzej Pityński, 73 lata

Znany polski rzeźbiarz Andrzej Pityński. Był autorem między innymi Pomnika Katyńskiego w Jersey City.

Jego rodzice działali w antykomunistycznej partyzantce. Był absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W 1974 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie pracował i studiował rzeźbę. Najbardziej znaną jego pracą jest stojący na nabrzeżu Jersey City pomnik upamiętniający zbrodnię w Katyniu przedstawiający żołnierza z wbitym w plecy bagnetem.

REKLAMA

Andrzej Pityński jest również autorem pomników księdza Jerzego Popiełuszki, papieża Jana Pawła II i Marii Skłodowskiej-Curie. Zaprojektował też Pomnik Rzezi Wołyńskiej oraz Pomnik Żołnierzy Wyklętych w Jaśle, który był jego ostatnią pracą.

W 2017 roku prezydent Andrzej Duda odznaczył rzeźbiarza Orderem Orła Białego.

***

PAŹDZIERNIK

Henryk Ignacy Boukołowski, 83 lat

Aktor i reżyser, związany także z Teatrem Polskiego Radia. Informację o jego śmierci potwierdził PAP Tomasz Wójcik, który był opiekunem prawnym artysty oraz prezesem Stowarzyszenia Teatr Adekwatny.

REKLAMA

Henryk Ignacy Boukołowski urodził się 11 stycznia 1937 roku w Białymstoku. W 1958 roku ukończył studia w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej.

Był aktorem teatrów warszawskich: Ateneum (1958-1961) i Polskiego (1961-1975). W październiku 1964 roku w Cieszynie wraz z Magdą Teresą Wójcik założył Teatr Adekwatny, który później przeniósł się do Warszawy, a od marca 1995 r. działa w formie stowarzyszenia.

Współpracował też ze Sceną Polską w Czeskim Cieszynie (1963-1965) oraz z Teatrem Polskim w Bielsku-Białej (1965-1966).

Boukołowski zagrał m.in. w filmie "Nikt nie woła" (1960 r.) w reż. Kazimierza Kutza, w "»Awatarze«, czyli zamianie dusz" (1964 r.) u Janusza Majewskiego oraz w "Skardze" (1991 r.) i "Wrotach Europy" (1999 r.) u Jerzego Wójcika.

***

REKLAMA

Paweł "Kelner" Rozwadowski, 58 lat

Był współzałożycielem zespołów Izrael i Deuter i czołową postacią polskiego punk rocka i reggae. 

Paweł Krzysztof "Kelner" Rozwadowski urodził się 8 czerwca 1962 r. Jako szesnastolatek utworzył zespół Fornit, który w 1980 r. wziął udział w I Ogólnopolskim Festiwalu Nowej Fali w Kołobrzegu. 

Niedługo później "Kelner" stworzył zespół No Price, a następnie Deuter. W 1983 r., gdy Deuter zawiesił działalność, Paweł Rozwadowski razem z Robertem Brylewskim założyli grupę Izrael. Po dwóch latach działalności zespół nagrał album "Biada, biada, biada", który promował singiel "Rastaman nie kłamie".

W tym samym roku artysta opuścił grupę, jednak po latach, w 2006 r., nagrał razem z nią album "Dża ludzie". W 1995 r. nagrał z Dezerterem płytę "Deuter" przypominającą najpopularniejsze utwory zespołu Deuter. Z reaktywowanym Deuterem występował od 2001 r. do śmierci.

REKLAMA

W 2012 r. Paweł Rozwadowski napisał książkę "To zupełnie nieprawdopodobne", która ukazała się nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Był także współpracownikiem Radia dla Ciebie, gdzie przygotowywał audycje muzyczne.

***

Ryszard Ronczewski, 90 lat

Wieloletni aktor Teatru Wybrzeże

Ryszard Ronczewski urodził się 27 czerwca 1930 w Puszkarni koło Wilna. Po wojnie zamieszkał w Sopocie. Był absolwentem PWSFTviT w Łodzi.

REKLAMA

W latach 1956 - 1957 był aktorem Teatru Nowego w Łodzi, a od 1957 do 1960 roku aktorem Operetki Warszawskiej. W latach 1960 - 1969 i 1970 - 1974 pracował jako kierownik artystyczny Estrady Sopot.
Od 1974 do 1979 i od 1983 do 1984 był aktorem Teatru Muzycznego im. Danuty Baduszkowej w Gdyni, a w latach 1966 - 1974 i 1984 - 2005 etatowym aktorem Teatru Wybrzeże.

Jak podaje e-teatr, który jako pierwszy podał informację o śmierci artysty, Ronczewski współpracował też z Teatrem Atelier w Sopocie.

Był laureatem wielu nagród artystycznych, m.in. nagrody Wojewody gdańskiego za rok 1995 za rolę Kataryniarza w WOYZECKU Buchnera w Teatrze Wybrzeże.

Zagrał też w kilkudziesięciu filmach, w tym w "Krzyżakach", "Faronie", "Szatanie z siódmej klasy", "O dwóch takich, co ukradli księżyc", czy "Zezowatym szczęściu".

REKLAMA

***

Juliusz Łuciuk, 93 lata

Wybitny polski kompozytor, twórca m.in. muzyki religijnej i liryki wokalnej.

Kompozytor urodził się 1 stycznia 1927 w Brzeźnicy k. Radomska, zmarł 18 października 2020 roku. Początkowo był twórcą muzyki neoklasycznej, następnie sonorystycznej. W dojrzałym okresie swojej twórczości kompozytorskiej dążył do syntezy. Komponował m.in. muzykę do słów poetów: Gałczyńskiego, Przybosia, ks. Twardowskiego i kard. Wojtyły.

Za swoją twórczość został uhonorowany m.in. srebrnym medalem na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Vercelli za "Sen kwietny" (1960), Nagrodą Radia Niderlandzkiego na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Holandii za "Pour un Ensemble" na głos recytujący i 24 instrumenty smyczkowe (1962), a także Prix de Composition Musicale Prince Reinier III de Monaco za "Portraits Lyriques" na mezzosopran, dwoje skrzypiec, wiolonczelę i fortepian (1974). Otrzymał także szereg nagród o charakterze państwowym.

REKLAMA

***

Wojciech Pszoniak, 78 lat

Jeden z najwybitniejszych polskich aktorów.

Ukończył studia na PWST w Krakowie. Występował na scenach Starego Teatru w Krakowie oraz Teatru Narodowego w Warszawie i Teatru Powszechnego w Warszawie.

W latach 1974-1980 był wykładowcą w warszawskiej PWST. W latach 70. występował także w kabarecie Pod Egidą. Od końca lat 70. grał w teatrach francuskich m.in. w Nanterre, Montparnasse i Chaillot, a także na scenach londyńskich. Od lat 90. grywał zarówno w przedstawieniach francuskich, jak i w polskich.

REKLAMA

 

Posłuchaj

Wojciech Pszoniak gościem Katarzyny Stoparczyk (Myślidziecka 3/5/7/Trójka) 45:51

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

 

Artysta jest uważany za jednego z najwybitniejszych polskich aktorów. Wystąpił w mniej więcej stu filmach. Popularność przyniosła mu rola Moryca w "Ziemi Obiecanej" Andrzeja Wajdy. Wystąpił w takich filmach jak "Wesele", "Danton" i "Korczak" Andrzeja Wajdy oraz "Austeria" Jerzego Kawalerowicza.

Zagrał m.in. Władysław Gomułkę w filmie "Czarny Czwartek. Janek Wiśniewski padł", opowiadającym o masakrze robotników w Gdyni w 1970 r. Wystąpił również w "Bitwie Warszawskiej 1920" w reżyserii Jerzego Hoffmana, a także w filmach "Mniejsze zło" w reżyserii Janusza Morgensterna i "Mała Matura 1947" w reżyserii Janusza Majewskiego.

REKLAMA

***

Ewa Głowacka, 67 lat

Była wielką osobowością sceniczną, niekwestionowaną gwiazdą polskiego baletu końca XX wieku.

Ewa Głowacka była absolwentką Ogólnokształcącej Szkoły Baletowej im. Romana Turczynowicza w Warszawie. Od 1972 była związana z zespołem baletowym Teatru Wielkiego w Warszawie. W latach 1977-1999 była jego pierwszą solistką, a potem pedagogiem gościnnym Polskiego Baletu Narodowego oraz zespołu baletowego Opery Nova w Bydgoszczy.

Od 1998 roku uczyła w Ogólnokształcącej Szkole Baletowej w Warszawie, była jurorem konkursów baletowych.

REKLAMA

Jej najważniejsze role w repertuarze klasycznym, to m.in. partie tytułowe w Giselle i La Sylphide, M-me Taglioni w Grand pas de quatre, Odetta-Odylia w Jeziorze łabędzim, Aurora i Wróżka Bzu w Śpiącej królewnie, Królowa Driad w Don Kichocie, Królowa Śniegu w Dziadku do orzechów, Solistka w Sylfidach, Dziewczyna w Le Spectre de la Rose i rola tytułowa w Umierającym łabędziu Fokina, Królowa Wschodu i Brylant w Panu Twardowskim.

Ewa Głowacka brała udział w filmach i programach telewizyjnych. Występowała z baletem warszawskim podczas wszystkich tournée w całej niemal Europie, także w USA, Kanadzie, Peru i Japonii, na Kubie i Tajwanie. 

***

Dariusz Gnatowski, 59 lat

Popularny aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z serialu "Świat według Kiepskich". 

REKLAMA

Dariusz Gnatowski urodził się 24 maja 1961 roku w Rudzie Śląskiej. Ukończył krakowską Państwową Wyższą Szkołę Teatralną. Zadebiutował rolą Mieczysława Walpurga w "Wariacie i zakonnicy" Stanisława Ignacego Witkiewicza w reż. Krzysztofa Jasińskiego w Teatrze STU w Krakowie. Był związany z krakowskim Teatrem STU i Teatrem Ludowym w Nowej Hucie.

Popularność zyskał jako aktor filmowy. Wystąpił m.in. w serialach "Ekstradycja", "Siedlisko", "13 posterunek", "Pierwsza miłość", ale największą popularność przyniosła mu rola Arnolda Boczka – sąsiada głównych bohaterów w "Świecie według Kiepskich".

W 2016 roku został odznaczony Brązowym Medalem Zasłużony Kulturze "Gloria Artis" oraz honorową odznaką przyznawaną przez prezydenta Krakowa "Honoris Gratia".

***

Ludwik Flaszen, 90 lat

Był wybitnym krytykiem teatralnym i literackim, pisarzem, tłumaczem, eseistą, teatrologiem i reżyserem, uczestnikiem i świadkiem wielkiej epoki teatru.

REKLAMA

Był współpracownikiem Jerzego Grotowskiego, współzałożycielem i kierownikiem literackim Teatru 13 Rzędów - później Teatru Laboratorium, a w latach 80. – jego dyrektorem, aż do samorozwiązania się zespołu w 1984 roku.

PAP/IAR/ko

REKLAMA