"Potępiamy tę decyzję". Stanowcza odpowiedź MSZ na likwidację rosyjskiego stowarzyszenia Memoriał

2021-12-28, 19:00

"Potępiamy tę decyzję". Stanowcza odpowiedź MSZ na likwidację rosyjskiego stowarzyszenia Memoriał
Sąd Najwyższy w Rosji zdecydował o likwidacji stowarzyszenia Memoriał. Foto: PAP/EPA/YURI KOCHETKOV

Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP z zaniepokojeniem i rozczarowaniem przyjęło orzeczenie Sądu Najwyższego Federacji Rosyjskiej likwidującego stowarzyszenie "Międzynarodowy Memoriał". Jak czytamy w komunikacie MSZ, ograniczy to możliwość badania totalitarnej przeszłości Rosji.

Do decyzji rosyjskiego wymiaru sprawiedliwości odniósł się rzecznik polskiego MSZ, Łukasz Jasina. - Potępiamy decyzję sądu i wspieramy Memoriał - powiedział. Podkreślił też, że "Polska nigdy nie opuści tych wspaniałych ludzi". Polska - jak wskazało MSZ - zdecydowanie sprzeciwia się wszelkim formom łamania praw człowieka, w tym systemowym represjom wobec społeczeństwa obywatelskiego, opozycji, obrońców praw człowieka i niezależnych mediów.

"Efekty prac stowarzyszenia są bezcennym osiągnięciem społeczeństwa obywatelskiego w Rosji" - napisał MSZ w oświadczeniu podpisanym przez rzecznika Łukasza Jasinę. Jak czytamy, Polska jest wdzięczna Memoriałowi i wysoko ocenia wysiłki stowarzyszenia na rzecz ujawniania prawdy o represjach wobec Polaków, w szczególności o Zbrodni Katyńskiej, Obławie Augustowskiej oraz Operacji Polskiej NKWD. MSZ podkreśla, że orzeczenie sądu znacząco ograniczy możliwość prowadzenia badań totalitarnej przeszłości państwa rosyjskiego, "jednak nie zatrze pamięci o ofiarach represji".

Likwidacja 

Sąd Najwyższy Rosji przychylił się do wniosku prokuratury generalnej w sprawie likwidacji stowarzyszenia Memoriał, jego regionalnych oddziałów i "innych strukturalnych organizacji" - ogłosiła sędzia Ałła Nazarowa.

Adwokat organizacji Memoriał Maria Ejsmont zapowiedziała odwołanie się od wyroku, który oceniła jako nielegalny i bezpodstawny - podaje TASS. Odwołanie w Rosji, a w razie konieczności także do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka zapowiedział też szef Memoriału Jan Raczyński.

Według rosyjskiego SN stowarzyszenie Memoriał naruszało przepisy o tzw. zagranicznych agentach. Podczas wystąpień stron przedstawiciele prokuratury generalnej twierdzili, że Memoriał działa, naruszając prawo, ignoruje wymogi ustawy o zagranicznych agentach w sprawie oznaczania swoich materiałów, podkreśla swój szczególny międzynarodowy status - pisze Interfax.

Interpretacja strony skarżącej

Przedstawiciel strony skarżącej powiedział, że Memoriał spekuluje wokół tematu represji i tworzy fałszywy obraz ZSRR jako terrorystycznego państwa, zniekształca historię Wielkiej Wojny Ojczyźnianej i rehabilituje nazistowskich zbrodniarzy.

Stowarzyszenie Memoriał, zajmujące się badaniem "białych plam" rosyjskiej historii najnowszej, zostało w 2016 roku uznane za "zagranicznego agenta". Działające w ramach Memoriału centrum obrony praw człowieka otrzymało ten status jeszcze wcześniej, w 2014 roku.

Memoriał - którego pełna nazwa brzmi: Międzynarodowe stowarzyszenie historyczno-oświatowe, charytatywne i obrony praw człowieka "Memoriał" - powstał w latach 80. XX wieku jako zrzeszenie niezależnych organizacji. Również teraz tworzą go niezależne struktury, z których 10 działa poza granicami Rosji.

Od 30 lat Memoriał zajmuje się badaniem represji politycznych w ZSRR, w tym represji wobec Polaków. Centrum obrony praw człowieka Memoriału nagłaśnia przypadki łamania praw człowieka; prowadzi też wykaz więźniów politycznych w Rosji. 

Bez usprawiedliwienia

Do sprawy likwidacji stowarzyszenia Memoriał odniósł się również szef prezydenckiego Biura Polityki Międzynarodowej Jakub Kumoch. 

Podkreślił, że jest to skandaliczna decyzja, dla której nie można znaleźć usprawiedliwienia. - Przypomnę, że niedawno prezydenci Polski, Litwy, Łotwy i Estonii wyrazili pełną solidarność z tą organizacją, której jesteśmy wdzięczni między innymi za walkę o prawdę o zbrodni katyńskiej - zaznaczył. Dodał, że "zakaz istnienia Memoriału to tak naprawdę próba zagłuszania sumienia Rosji. Memoriał był dla wielu narodów tą dobrą stroną Rosji, a jeśli Rosja zamyka tę swoją dobrą stronę, to sama robi sobie wielką krzywdę". 

Odnosząc się do przedstawionych Memoriałowi zarzutów, Kumoch ocenił, że są one elementem "farbowania historii, udawania, że zbrodniczy reżim sowiecki był jakimś momentem chluby w historii narodu rosyjskiego". - Nie był, było to państwo oparte na przemocy, jest winne licznych zbrodni, zarówno na narodzie rosyjskim, jak i na wielu innych narodach, w tym na Polakach - powiedział.

Na pytanie, czemu jego zdaniem decyzja rosyjskiego Sądu Najwyższego została podjęta akurat w tym momencie, Jakub Kumoch zauważył, że bardzo często tego typu decyzje w Rosji zapadają w okresie świąteczno-noworocznym, czyli - ze względu na różnice kalendarza - między połową grudnia a połową stycznia, "niejako pod osłoną świąt, gdy opinia publiczna się mniej nimi interesuje".

"Pozbawić sumienia i pamięci"

Szef sekcji polskiej stowarzyszenia Memoriał Aleksandr Gurianow powiedział Polskiemu Radiu, że ujawniana przez stowarzyszenie prawda o sowieckich przestępstwach jest niewygodna dla Kremla. - Ta nasz obecna władza próbuje jednoczyć społeczeństwo na podstawie tak zwanego mitu założycielskiego - tłumaczy badacz stalinowskich zbrodni.

W jego ocenie, Kreml kładzie duży nacisk na zwycięstwo Związku Radzieckiego w wojnie z hitlerowskimi Niemcami.

- Oni spychają w niepamięć zbrodnie popełnione przez państwo i dążą do przedstawiania sowieckiej historii jako pasmo zwycięstw i osiągnięć - podkreśla Aleksander Gurianow.

W ocenie rosyjskiej publicystki niezależnej Katieriny Gordiejewej - likwidacja Memoriału, to katastrofa dla rosyjskiego społeczeństwa. - To tak, jakby pozbawić człowieka sumienia i pamięci - dodaje dziennikarka.

W ocenie obrońcy praw człowieka Lwa Ponomariowa, likwidacja Memoriału zwiastuje początek wzmożonych represji politycznych w Rosji. Inny obrońca praw człowieka Nikołaj Swanidze napisał, że likwidacja Memoriału jest jak "trepanacja narodowej czaszki" i "wypowiedzenie wojny narodowej pamięci". Według niego, przyszedł czas, gdy niczemu już nie należy się dziwić.

Posłuchaj

Rosyjski sąd zlikwidował szanowaną na świecie organizację Memoriał - relacja Macieja Jastrzębskiego (IAR) 0:50
+
Dodaj do playlisty
Czytaj także:

es

Polecane

Wróć do strony głównej