Prezydent Andrzej Duda wręczył Ordery Orła Białego. Wyróżnionymi działacz opozycji w PRL i historyk
2022-05-03, 11:40
Prezydent Andrzej Duda wręczył najwyższe odznaczenia państwowe Antoniemu Janowi Lenkiewiczowi i Antoniemu Libin-Liberze za wybitne osiągnięcia dla Rzeczypospolitej. Uroczystość, w obecności najwyższych władz państwowych, odbyła się na Zamku Królewskim w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja.
Antoni Lenkiewicz urodził się 25 października 1934 roku w Ostrołęce. Od 1946 roku działał w Związku Harcerstwa Polskiego, w latach 1949-52 był organizatorem i członkiem konspiracyjnego Związku Skautów Polski Walczącej w Pasłęku i Morągu. Aresztowany 16 października 1952 roku, wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Olsztynie 20 lipca 1953 roku został skazany na 12 lat więzienia. Na mocy amnestii karę złagodzono do 6 lat pozbawienia wolności - przebywał m.in. w zakładach karnych w Barczewie i Iławie, Rawiczu i Jaworznie oraz w obozie pracy w Rudzie Śląskiej, jako więzień zatrudniony w kopalni. Więzienie opuścił w maju 1956 roku.
Spółdzielnia Pracy "EWEKS"
W grudniu 1956 roku, w trakcie studiów na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego, Antoni Lenkiewicz założył i prowadził "bez zezwolenia" Akademicką Drużynę Harcerską. "Nawiązał kontakt z emigracyjnym harcerstwem, otaczał się członkami byłych nielegalnych organizacji" - zapisano w aktach Służby Bezpieczeństwa. W styczniu 1959 roku zorganizował studencko-harcerską Spółdzielnię Pracy "EWEKS", która miała być, według operacyjnych danych SB, "legalną i materialną bazą do działalności politycznej skierowanej przeciwko PRL". Pod pretekstem "nadużyć gospodarczych" został aresztowany i skazany w październiku 1961 roku przez Sąd Wojewódzki na 2,5 roku pozbawienia wolności i grzywnę. Karę odbywał w zakładach karnych we Wrocławiu, Wołowie i Ośrodku Pracy Więźniów w Jaroszowie. Z więzienia wyszedł warunkowo w czerwcu 1963 roku.
Ukończył studia prawnicze i historyczne a w 1973 roku, jak podaje Encyklopedia Solidarności, uzyskał tytuł doktora nauk prawnych.
Kolporter podziemnych pism
W latach 70. Antoni Lenkiewicz był kolporterem podziemnych pism, współpracownikiem Klubu Samoobrony Społecznej we Wrocławiu; od września 1979 roku członkiem Konfederacji Polski Niepodległej. W sierpniu 1980 roku był doradcą prawnym Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego we Wrocławiu, a od września działał w Niezależnym Samorządnym Związku Zawodowego "Solidarność", gdzie był m.in. członkiem Zarządu Regionu Dolnośląskiego i delegatem na I Krajowy Zjazd "Solidarności". 27 września 1981 roku podpisał deklarację założycielską Klubów Służby Niepodległości, został organizatorem KSN we Wrocławiu.
Stan wojenny spędził w odosobnieniu
Internowany pierwszego dnia stanu wojennego, spędził w ośrodkach odosobnienia we Wrocławiu, Grodkowie, Strzelcach Opolskich, Nowym Łupkowie, Załężu k. Rzeszowa i Kielcach-Piaskach ponad rok - zwolniono go 23 grudnia 1982 roku. Do 1990 roku nie mógł znaleźć zatrudnienia. W latach 1983-90 był członkiem i organizatorem struktur Solidarności Walczącej; w latach 1983-89 animatorem Chrześcijańskiego Uniwersytetu Robotniczego przy Duszpasterstwie Ludzi Pracy przy parafii św. Klemensa Dworzaka we Wrocławiu. Jako inicjator obchodów 50. rocznicy śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego został 11 listopada 1985 roku zatrzymany przez funkcjonariuszy SB - w areszcie spędził kolejne dziewięć miesięcy.
W 1990 roku został stypendystą Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku. W latach 1990-94 był radnym i przewodniczącym Komisji Rewizyjnej Rady Miasta Wrocławia.
Antoni Lenkiewicz jest autorem kilkuset artykułów i monografii historycznych - m.in.: "Józef Piłsudski. Życie - myśli - czyny", "Kawalerowie Polski Niepodległej", "Komendanci Główni Armii Krajowej", "Naczelni Wodzowie Polski Niepodległej", "Józef Piłsudski (1867-1935)", "Generał Władysław Anders", "Kazimierz Pułaski (1745-1779)" - oraz książek komentujących wydarzenia bieżące - m.in "Polacy na przełomie XX i XXI wieku", "Typy i typki postkomunizmu".
W 2006 roku został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Cztery lata później uhonorowano go Krzyżem Solidarności Walczącej.
Posłuchaj
- Święto Konstytucji 3 Maja. Plan obchodów z udziałem prezydenta Andrzeja Dudy
- Prof. Odziemkowski: w 1791 roku planowano też konstytucję ekonomiczną, moralną i prawną
Tłumacz i reżyser Antoni Libin-Libera
Order Orła Białego otrzymał także Antoni Libin-Libera - pisarz, tłumacz, reżyser teatralny, krytyk literacki, znawca twórczości Samuela Becketta, współpracownik Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej Komitetu Obrony Robotników.
Antoni Libin-Libera urodził się 19 kwietnia 1949 roku w Warszawie jako syn Zdzisława Libina-Libery, cenionego historyka literatury. W 1972 roku ukończył polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. W 1984 roku doktoryzował się w Polskiej Akademii Nauk. W latach 1988-93 był członkiem redakcji londyńskiego "Pulsu", a w okresie 1996-2001 kierownikiem literackim Teatru Dramatycznego w Warszawie. Jest członkiem PEN Clubu, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz amerykańskiego Samuel Beckett Society.
Dramaty Becketta
Przełożył na język polski wszystkie dramaty Samuela Becketta, a także znaczną część pozostałych jego pism. Pracując nad przekładami wybitnego irlandzkiego autora, Antoni Libera kontaktował się z nim i korespondował. Wielokrotnie inscenizował sztuki Becketta, angażując do tych przedsięwzięć najwybitniejszych aktorów polskiej sceny. Wszystko to w 2009 roku zaowocowało książką pt. "Godot i jego cień".
- Niezwykła książka. Znawca, tłumacz i reżyser tekstów Samuela Becketta opowiada tu - z przejęciem, ale nie bez autoironii - o swojej fascynacji twórczością i postacią tego pisarza. Łączy skrupulatną i arcydociekliwą filologię interpretacyjną z filologią w źródłowym znaczeniu tego słowa - umiłowaniem swego przedmiotu. Pokazuje, jak obcowanie z wielką literaturą może stać się centralnym doświadczeniem życiowym i jakie tkwią w niej siły osobotwórcze. Jest pochwałą i uświetnieniem takiej literatury - ocenił historyk literatury prof. Henryk Markiewicz.
Tłumaczył dzieła Szekspira
Spod pióra Libery wyszły również przekłady dzieł Szekspira, Oscara Wilde'a, Sofoklesa i Hölderlina. Jest on również autorem tłumaczeń librett, m.in. "Króla Ubu" napisanego do muzyki Krzysztofa Pendereckiego.
Powieściowy debiut Libery w 1998 roku, krytycy - m.in. Krzysztof Masłoń, Paweł Huelle i Zbigniew Mentzel - docenili za elegancką formę prozatorską, umiejętną grę z tradycją literacką oraz wiarygodne oddanie emocji dorastającego artysty, zakochanego w dużo starszej od siebie kobiecie. "Madame" miała być nie tylko nostalgiczną podróżą w czasie, ale i próbą literackiego wskrzeszenia epoki, w której bohater uczęszcza do liceum, nie zdając sobie jeszcze sprawy, jak wiele zawirowań czeka go w nieodległej przyszłości. "Madame" otrzymała główną nagrodę w konkursie na powieść Wydawnictwa "Znak", nominację do Nagrody Literackiej Nike, Nagrodę im. Andrzeja Kijowskiego. Przetłumaczona na kilkanaście języków znalazła się w finale IMPAC Dublin Literary Award w roku 2002. Adaptowana przez Macieja Wojtyszkę i wyreżyserowana przez Jakuba Kroftę "Madame" 7 lipca 2012 roku miała swą sceniczną premierę w stołecznym Teatrze Dramatycznym - wystawiana jest do dziś.
Wśród zasług Antoniego Libery dla kultury polskiej odnotować należy też odkrycie dla ogółu talentu Janusza Szubera. To właśnie on pokazał pierwsze wydane rodzinnym sumptem tomiki sanockiego poety Zbigniewowi Herbertowi i Czesławowi Miłoszowi. - Obaj się zachwycili, choć jak wiadomo pochwały i wyrazy uznania wobec innych w ustach Miłosza rzadko gościły - powiedział Libera.
Laureat licznych nagród
Jest laureatem Nagrody Specjalnej Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich, a także Nagrody Funduszu Literatury przy Ministerstwie Kultury i Sztuki za przekład dzieł dramatycznych Becketta (1989). W roku 2005 został nagrodzony przez czasopismo "Literatura na Świecie" za tłumaczenie prozy Becketta "Molloy i cztery nowele". W 2010 roku został wyróżniony Srebrnym, a w 2018 roku - Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". W roku 2016 minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński uhonorował go Doroczną Nagrodą MKiDN w kategorii teatr. Dwa lata później Antoni Libera odebrał Nagrodę im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego z rąk premiera Mateusza Morawieckiego. W latach 2019-21 był trzykrotnie nominowany do Nagrody Mediów Publicznych w kategorii "Słowo".
***
Order Orła Białego to najstarsze i najwyższe odznaczenie Rzeczypospolitej Polskiej, nadawane za duże zasługi cywilne i wojskowe dla kraju. Otrzymują go najwybitniejsi Polacy oraz najwyżsi rangą przedstawiciele państw obcych. Przyznaje go prezydent RP.
W wystąpieniu prezydent Andrzej Duda podkreślił symbolikę wręczenia Orderów Orła Białego w ten wyjątkowy dzień, który upamiętnia próbę ratowania suwerenności Polski.
Posłuchaj
***
nt