Co będzie na maturze z polskiego? Lista motywów, lektur i pojęć, to trzeba wiedzieć

Matura 2025. Ważne motywy, pojęcia i lektury

Na maturze pisemnej z języka polskiego na poziomie podstawowym uczeń zmierzy się z testem "język polski w użyciu", z testem historycznoliterackim oraz z wypracowaniem.

Zadania wymagające znajomości lektur obowiązkowych, związanych z nimi kontekstów epoki itd., znajdą się w drugiej części arkusza maturalnego. Rzecz jasna również napisanie wypracowania będzie wymagało podobnej wiedzy: o epokach literackich i utworach, które zostały wpisane na listę lektur obowiązkowych.

Prześledźmy, jakie tematy i jakie lektury pojawiły się w ostatnich latach na maturalnym teście historycznoliterackim (w jej formule 2023), na teście diagnostycznym oraz w materiałach Centralnej Komisji Edukacyjnej. Kształcąca może być tu także świadomość, pod jakim kątem formułowano zadania – czego wymagano, jakie pojęcia, motywy, terminy były sprawdzane itd.

Matura z polskiego – przykłady CKE

Poniżej prezentujemy przykładowe zadania z części historycznoliterackiej matury z języka polskiego zamieszczone w informatorze CKE.

REKLAMA

1. W arkuszu przedstawiono zdjęcie obrazu Léona Bonnata "Hiob". Pytanie brzmiało: do jakiego epizodu z życia Hioba odnosi się prezentowany obraz? W uzasadnieniu przywołaj sytuację z "Księgi Hioba", ilustrującą twoją odpowiedź.

2. Uczeń miał wyjaśnić znaczenie związku frazeologicznego "hiobowe wieści".

3. Na podstawie fragmentu Psalmu 57 (56) "W cieniu Bożych skrzydeł" uczeń miał wykazać się znajomością środków językowych charakterystycznych dla stylu biblijnego.

4. Na podstawie fragmentu "Piosenki" Czesława Miłosza uczeń miał dowieść, że rozumie motyw przemijania obecny w biblijnej "Księdze Koheleta" (w uzasadnieniu odpowiedzi należało odwołać się do zacytowanego fragmentu utworu Czesława Miłosza oraz do wymowy "Księgi Koheleta").

REKLAMA

5. Po lekturze fragmentu "Historii Minotaura" Zbigniewa Herberta uczeń miał rozstrzygnąć, czy opowieść ukazana w tym utworze jest zgodna z mitologicznym pierwowzorem. W uzasadnieniu odpowiedzi należało odwołać się do zacytowanego tekstu Herberta oraz do "Mitologii" Jana Parandowskiego.

6. W zadaniu przytoczono następujący komentarz Stanisława Stabryły do "Antygony" Sofoklesa: "Zwycięstwo Kreona oznacza jego straszliwą przegraną". Uczeń miał wyjaśnić sens tego zdania, odwołując się do tragedii Sofoklesa.

Memento mori i stoicyzm

Poza tym CKE prezentowała polecenia, w których należało wykazać się, w różnym stopniu, wiedzą o takich motywach, zjawiskach kulturowych czy gatunkach literackich, jak: non omnis moriar, exegi monumentum, danse macabre, ars bene moriendi, memento mori, koło Fortuny, stoicyzm, światopogląd oświecenia a światopogląd romantyzmu, katastrofizm generacyjny poetów czasów wojny, poezja tyrtejska, satyra, hiperbola, paradoks, ironia, symbol, język ezopowy.

Pojawiły się również pytania wymagające znajomości problematyki "Dziadów" cz. III Adama Mickiewicza, "Potopu" Henryka Sienkiewicza, "Lalki" Bolesława Prusa, "Chłopów" Władysława Reymonta, "Wesela" Stanisława Wyspiańskiego, "Przedwiośnia" Stefana Żeromskiego, "Ferdydurke" Witolda Gombrowicza, "Proszę państwa do gazu" Tadeusza Borowskiego, "Zdążyć przed Panem Bogiem" Hanny Krall, "Roku 1984" George’a Orwella oraz "Tanga" Sławomira Mrożka.

REKLAMA

Dekadentyzm i cała reszta

A co pojawiło się w teście historycznoliterackim w arkuszach maturalnych egzaminów próbnych i tych oficjalnych? W 2023 roku na egzaminie próbnym było to m.in.: morał bajki na podstawie utworu Ignacego Krasickiego, problematyka "Dziadów" cz. III Adama Mickiewicza, topos oblężonej twierdzy, dekadentyzm, elipsa w wierszu, znaczenie tytułu "Dżumy" Alberta Camusa.

Z kolei na egzaminie majowym 2023 pytano się o takie sprawy, jak: mit o wojnie trojańskiej, motyw vanitas, motyw memento mori, treść "Dziadów" cz. III Adama Mickiewicza i "Kordiana" Juliusza Słowackiego, podstawowe założenia pozytywizmu i Młodej Polski, relacja między inteligencją a chłopami w "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego, interpretacja tytułu "Przedwiośnie" Stefana Żeromskiego, nowomowa w "Roku 1984" George’a Orwella, cechy charakterystyczne bohatera romantycznego.

Nauka, którą głosił Kohelet

Rok temu na teście diagnostycznym pojawiły się m.in. takie zagadnienia, jak stoicyzm, problematyka "Skąpca" Moliera, praca organiczna (w kontekście "Lalki" Bolesława Prusa), pojęcie formy według Witolda Gombrowicza (w kontekście "Ferdydurke"), problematyka "Proszę państwa do gazu" Tadeusza Borowskiego.

Natomiast na maturze oficjalnej w 2024 roku pytano m.in. o wymowę "Księgi Koheleta" (w tle: motyw vanitas), "Pieśń o Rolandzie" i średniowieczne wzorce osobowe, barokowy koncept na przykładzie wiersza Jana Andrzeja Morsztyna, "Dziady" cz. III i profetyzm, problematykę "Kordiana" Juliusza Słowackiego, symbolikę złotego rogu w "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego.

REKLAMA

Źródła: Polskie Radio/Centralna Komisja Egzaminacyjna