Protest wyborczy - co to jest, kiedy i jak go złożyć? [PORADNIK]

Protest wyborczy 2025. Kto może go złożyć?

Protest wyborczy to formalna skarga składana przez ujętego w spisie wyborców obywatela, który uważa, że podczas wyborów doszło do naruszenia prawa mogącego wpłynąć na ich wynik. Jest to narzędzie prawne umożliwiające zakwestionowanie ważności wyborów. To pisemne zażalenie, które musi być rzetelnie udokumentowane i złożone w określonym terminie. 

Protest wyborczy wnosi wyborca, pełnomocnik wyborczy lub przewodniczący komisji wyborczej. Nie ma obowiązku korzystania z prawnej reprezentacji adwokata, skargę na proces wyborczy można wnieść osobiście. Mogą to robić wyłącznie osoby fizyczne - firmy, stowarzyszenia i inne organizacje nie mają takiego prawa. 

Jak złożyć protest wyborczy?

Wyborcy w Polsce składają protesty wyborcze do Sądu Najwyższego, głosujący za granicą - do właściwego konsula, a żeglarze - do kapitana statku. W przypadku dwóch ostatnich grup niezbędne jest dołączenie zawiadomienia o ustanowieniu swojego pełnomocnika zamieszkałego w kraju lub pełnomocnika do doręczeń zamieszkałego w kraju. 

Termin na protest wyborczy 2025

W wyborach prezydenckich protest składa się wyłącznie na piśmie do Sądu Najwyższego, w terminie 14 dni od podania oficjalnych wyników wyborów przez PKW. Nie można zrobić tego mailem czy przez e-PUAP. Można przynieść go do specjalnego punktu wyznaczonego w budynku SN przy pl. Krasińskich w Warszawie albo wysłać pocztą - w tym przypadku decyduje data stempla pocztowego. W razie nadania protestu z wykorzystaniem usług innej firmy kurierskiej protest musi dotrzeć w terminie takim jak składany osobiście. Protesty złożone po tej dacie nie zostaną rozpatrzone. 

REKLAMA

Protest wyborczy 2025. Co trzeba zawrzeć?

Wymagania formalne co do zawartości protestu reguluje Kodeks wyborczy. Protest musi też spełniać wymogi pisma procesowego określone w Kodeksie postępowania cywilnego. Pisma uchybiające wymogom nie będą rozpatrywane.

Protest musi zawierać:

• oznaczenie podmiotu składającego protest, wraz z adresem i numerem PESEL;
• oznaczenie pełnomocnika, wraz z pełnomocnictwem, jeśli taki pełnomocnik został ustanowiony;
• wniosek o stwierdzenie nieważności wyborów wraz ze wskazaniem, o jakie wybory chodzi;
• zarzuty, wraz z uzasadnieniem i dowodami;
• własnoręczny podpis.

Protest można wnieść z powodu naruszenia przepisów Kodeksu wyborczego dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów, mającego wpływ na ten wynik, albo z powodu popełnienia przestępstwa przeciwko wyborom, mającego wpływ na wynik głosowania. Listę tych nieprawidłowości reguluje Kodeks karny. To m.in.:

• naruszenia przy przebiegu wyborów (np. braki w spisach wyborców, uszkadzanie protokołów, odstępowanie kart do głosowania);
• zakłócanie przebiegu wyborów (np. organizowanie zgromadzeń przed głosowaniem, zakłócanie liczenia głosów, lub wykonywania prawa do głosowania); 
• naruszenie swobody głosowania;
• łapownictwo wyborcze, czyli głosowanie, lub namawianie do głosowania w określony sposób w zamian za pieniądze lub inne korzyści;
• naruszenie tajności głosowania.

Jeżeli w proteście zarzucono popełnienie przestępstwa przeciwko wyborom, Sąd Najwyższy niezwłocznie zawiadamia o tym prokuratora generalnego.

REKLAMA

Wzór protestu wyborczego:

Data protestu: 

Imię i nazwisko: 

Adres zamieszkania: 

PESEL:

REKLAMA

Dotyczy: Protest wyborczy przeciwko ważności wyborów [RODZAJ WYBORÓW]

Na podstawie art. 82 § 1 Kodeksu wyborczego składam protest wyborczy przeciwko ważności wyborów [RODZAJ WYBORÓW] przeprowadzonych w dniu [DATA WYBORÓW]. 

Tu następuje wskazanie nieprawidłowości, wraz z uzasadnieniem, z odniesieniem do przepisów prawa. Oskarżenia trzeba poprzeć dowodami. Jakie dowody dołączyć do protestu wyborczego? To mogą być np. kopie protokołów, oświadczenia świadków, nagrania, zdjęcia. Dowody można też wskazać, jeśli np. nie można ich fotografować czy wynosić. Zawsze jednak powinny one czytelnie i jednoznacznie dokumentować wykazywane naruszenia.

Własnoręczny podpis: 

REKLAMA

Kto rozpatruje protest wyborczy?

Co się dzieje po złożeniu protestu wyborczego? Sąd Najwyższy może pozostawić protest bez dalszego biegu, co oznacza, że protest nie może zostać rozpoznany merytorycznie z przyczyn formalnych. Chodzi o sytuacje, gdy protest wniesiony zostanie przez osobę do tego nieuprawnioną lub gdy pismo uchybia wymogom formalnym. Bez dalszego biegu Sąd Najwyższy pozostawia też protest dotyczący sprawy, co do której Kodeks wyborczy przewiduje możliwość wniesienia przed dniem głosowania skargi lub odwołania do sądu lub do Państwowej Komisji Wyborczej.

Złożone w terminie i spełniające wszystkie wymogi formalne protesty są rozpatrywane przez Sąd Najwyższy przez trzech sędziów, w postępowaniu nieprocesowym, którego uczestnikami są: 

• wnoszący protest,
• przewodniczący właściwej komisji wyborczej albo jego zastępca (w praktyce Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej oraz przewodniczący właściwej Okręgowej Komisji Wyborczej),
• Prokurator Generalny.

Postępowanie jest niejawne, ale z ważnych przyczyn, może ono trafić na publiczną rozprawę z udziałem wszystkich uczestników, przedstawicieli mediów i publiczności. Sąd może także zażądać postępowania dowodowego i np. wezwać wskazanych w proteście świadków lub żądać okazania przytaczanych dokumentów. W praktyce przeprowadzenie dowodów zlecane jest przez Sąd Najwyższy innym sądom - rejonowym lub okręgowym. 

Protest wyborczy i co dalej? Co może zrobić sąd?

Rozpatrując protest wyborczy, Sąd Najwyższy może umorzyć postępowanie, jeśli skarżący wycofał protest, lub wydać opinię, w której uznaje - lub nie - zasadność protestu. W razie uznania zasadności, sędziowie orzekają też, czy opisane w proteście zdarzenia miały wpływ na wynik wyborów. 

REKLAMA

Czytaj także: 

• Do której można głosować? Godziny otwarcia lokali wyborczych 2025
• Jak oddać ważny głos? Poradnik na wybory prezydenckie 2025
• Kiedy wyniki wyborów prezydenckich 2025? Wtedy PKW poda dane

Po rozpoznaniu wszystkich protestów wyborczych Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą oraz opinii wydanych w wyniku rozpoznania protestów, rozstrzyga o ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej. Jeśli orzeknie, że wybory były nieważne, to, zgodnie z konstytucją, konieczne jest rozpisanie nowych wyborów. Na wydanie orzeczenia ma 30 dni. Rozpatrzenie protestów wyborczych musi więc nastąpić także w ciągu najwyżej 30 dni.

Źródła: PolskieRadio24.pl/mbl/k