Wybory parlamentarne 2023. Zasady udziału, ważne terminy w kampanii [HARMONOGRAM]

I. WYBÓR POSŁÓW

Wybory do Sejmu zarządza prezydent Rzeczpospolitej Polskiej w drodze postanowienia. Odbywają się one nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia obecnej kadencji tej izby, w dzień wolny od pracy. 

Gdyby z różnych względów kadencja Sejmu została skrócona, wybory zarządzane są nie później niż w ciągu 45 dni od dnia wejścia w życie uchwały Sejmu o skróceniu swojej kadencji lub od dnia ogłoszenia postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej o skróceniu kadencji Sejmu.

W celu przeprowadzenia wyborów do Sejmu tworzone są wielomandatowe okręgi wyborcze. W każdym z nich wybieranych jest co najmniej 7 posłów. Okręg wyborczy obejmuje obszar województwa lub jego część, a ich granice nie mogą przekraczać granic wchodzących w jego skład powiatów i miast na prawach powiatu.

Warto odnotować, że w wyborach do Sejmu prawo do startu ma obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat. Prawo zgłaszania kandydatów na posłów przysługuje: komitetowi wyborczemu partii politycznej, koalicyjnemu komitetowi wyborczemu lub komitetowi wyborczemu wyborców.

REKLAMA

Okręgowa komisja wyborcza na podstawie protokołów otrzymanych z różnych komisji ustala wyniki głosowania na poszczególne listy kandydatów i sporządza w dwóch egzemplarzach protokół w danym okręgu wyborczym. Dane z nich przesyłane są do Państwowej Komisji Wyborczej, za pośrednictwem sieci elektronicznego przekazywania danych. Na tej podstawie, protokolarnie, ustala ona zbiorcze wyniki głosowania.

Podział mandatów dla kandydatów do Sejmu

Mandaty przypadające danej liście kandydatów uzyskują kandydaci w kolejności otrzymanej liczby głosów. W podziale mandatów do Sejmu, wynikającym z głosowań w poszczególnych okręgach wyborczych, uwzględniane są wyłącznie listy kandydatów na posłów tych komitetów wyborczych, których listy otrzymały co najmniej 5% ważnie oddanych głosów w skali kraju.

Jeśli natomiast mieliśmy do czynienia z koalicyjnymi komitetami wyborczymi – uwzględniane są one w podziale mandatów w okręgach wyborczych, jeżeli ich listy otrzymały co najmniej 8% ważnie oddanych głosów w skali kraju. Na koniec Państwowa Komisja Wyborcza ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, w drodze obwieszczenia, a także do publicznej wiadomości wyniki wyborów do Sejmu.

Państwowa Komisja Wyborcza ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, w formie obwieszczenia, oraz podaje do publicznej wiadomości wyniki wyborów do Senatu. W obwieszczeniu zamieszcza się, według okręgów wyborczych, podstawowe informacje zawarte w protokołach okręgowych komisji wyborczych oraz nazwiska i imiona wybranych senatorów.

REKLAMA

Jakie są wymagania, aby móc startować w wyborach do Sejmu w Polsce?

Zgodnie z Kodeksem wyborczym, aby móc startować w wyborach do Sejmu w Polsce, należy być obywatelem polskim i mieć ukończone 21 lat najpóźniej w dniu wyborów. Prawo zgłaszania kandydatów na posłów w wyborach do Sejmu przysługuje komitetowi wyborczemu partii politycznej, koalicyjnemu komitetowi wyborczemu lub komitetowi wyborczemu wyborców.

Okręgowa komisja wyborcza na podstawie protokołów otrzymanych z różnych komisji ustala wyniki głosowania na poszczególne listy kandydatów i sporządza w dwóch egzemplarzach protokół w danym okręgu wyborczym. Dane z nich przesyłane są do Państwowej Komisji Wyborczej, za pośrednictwem sieci elektronicznego przekazywania danych. Na tej podstawie, protokolarnie, ustala ona zbiorcze wyniki głosowania.

Zgodnie z Kodeksem wyborczym do Sejmu wybieranych jest 460 posłów z list kandydatów na posłów w wielomandatowych okręgach wyborczych.

II. WYBÓR SENATORÓW

Senatorowie wybierani są na 4-letnią kadencję, chyba że prezydent lub Sejm w określonych warunkach podejmą decyzję o jej skróceniu.

REKLAMA

Senatorowie wybierani są w wyborach powszechnych, bezpośrednich, w wyniku głosowania tajnego. Powszechność wyborów do Senatu ma dwa aspekty. Czynne prawo wyborcze zyskuje każdy obywatel polski, który ukończył 18 lat, bez względu na płeć, przynależność narodową i rasową, wyznanie czy czas zamieszkiwania w Polsce. Bierne prawo wyborcze zaś, czyli prawo bycia wybranym, przysługuje każdemu obywatelowi polskiemu, który ukończył 30 lat i ma czynne prawo wyborcze.

Do Senatu wybiera się 100 senatorów w 100 jednomandatowych okręgach. Każdy komitet wyborczy może zgłosić tylko 1 kandydata w danym okręgu, wyborca też oddaje głos na 1 kandydata. Mandat senatora uzyskuje kandydat, który otrzymał największą liczbę głosów (zasada większości). Okręgi jednomandatowe w wyborach do Senatu zostały wprowadzone w 2011 r. Wcześniej senatorów wybierano według ordynacji większościowej z 40 okręgami wielomandatowymi (od 2 do 4 mandatów).

Wybory zarządzane są przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu. Termin ich przeprowadzenia musi wypadać w dzień wolny od pracy i na 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Senatu. Wybory do Senatu odbywają się w tym samym dniu co wybory do Sejmu. Prezydent swoją decyzję podaje do publicznej wiadomości, ogłaszając ją w "Dzienniku Ustaw". Wyznacza jednocześnie dni, w które mają być dokonane określone czynności związane z organizacją wyborów. Ten harmonogram działań nazywamy kalendarzem wyborczym.

Prawo zgłaszania kandydatów na senatorów przysługuje komitetom wyborczym działającym w imieniu partii politycznych lub wyborców. Każda kandydatura musi być poparta podpisami co najmniej 2 tys. wyborców. Kandydować można tylko w 1 okręgu wyborczym. Nie wolno równocześnie kandydować do Sejmu i Senatu.

REKLAMA

Kandydat na senatora urodzony przed 1 sierpnia 1972 r. ma obowiązek złożyć oświadczenie dotyczące pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w okresie od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r. (oświadczenie lustracyjne). Złożenie oświadczenia niezgodnego z prawdą powoduje utratę mandatu z mocy prawa.

III. WAŻNE DATY WS. WYBORÓW - KALENDARZ WYBORCZY

Kalendarz czynności przed wyborami parlamentarnymi jest dołączony do podpisanego przez prezydenta Andrzeja Dudę postanowienia o zarządzeniu wyborów do Sejmu i Senatu na 15 października.

Do 28 sierpnia: 

• zawiadomienie Państwowej Komisji Wyborczej o utworzeniu komitetu wyborczego (przez organ partii politycznej, pełnomocnika wyborczego w przypadku komitetu koalicyjnego lub komitetu wyborczego wyborców);
• powołanie okręgowych komisji wyborczych;

Od 1 września do 12 października:

• składanie przez wyborców wniosków o wydanie zaświadczenia o prawie do głosowania w miejscu pobytu w dniu wyborów oraz o zmianę miejsca głosowania;
• składanie przez żołnierzy pełniących zasadniczą służbę wojskową albo odbywających ćwiczenia wojskowe, a także ratowników odbywających zasadniczą służbę w obronie cywilnej poza miejsce stałego zamieszkania oraz policjantów z jednostek skoszarowanych, funkcjonariuszy Służby Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej oraz Służby Więziennej pełniących służbę w systemie skoszarowanym wniosków o zmianę miejsca głosowania;

Do 6 września do godz. 16:

REKLAMA

• zgłaszanie list kandydatów na posłów oraz kandydatów na senatorów;

Do 11 września:

• utworzenie obwodów głosowania w zakładach leczniczych, domach pomocy społecznej, zakładach karnych i aresztach śledczych oraz oddziałach zewnętrznych takich zakładów i aresztów, domach studenckich i zespołach tych domów, a także ustalenie ich granic, siedzib i numerów;

Do 15 września:

• podanie do publicznej wiadomości informacji o numerach i granicach obwodów głosowania oraz siedzibach obwodowych komisji wyborczych, w tym o lokalach przystosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych, a także o możliwości głosowania korespondencyjnego i głosowania przez pełnomocnika;
• zgłaszanie przez kapitanów statków wniosków o utworzenie obwodów głosowania na polskich statkach morskich;
• zgłaszanie kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych przez pełnomocników komitetów wyborczych;

Do 25 września:

• powołanie obwodowych komisji wyborczych;
• podanie do publicznej wiadomości informacji o numerach i granicach obwodów głosowania utworzonych za granicą oraz siedzibach obwodowych komisji wyborczych;

Od 30 września do 13 października do godz. 24:

• nieodpłatne rozpowszechnianie w programach publicznych nadawców radiowych i telewizyjnych audycji wyborczych przygotowanych przez komitety wyborcze;

Do 2 października:

• zgłaszanie zamiaru głosowania korespondencyjnego przez wyborców niepełnosprawnych, w tym za pomocą nakładek na karty do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille’a oraz przez wyborców, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat;
• zgłaszanie zamiaru skorzystania z prawa do bezpłatnego transportu do lokalu wyborczego oraz bezpłatnego transportu powrotnego przez wyborców niepełnosprawnych oraz przez wyborców, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat, w gminie, w której w dniu wyborów nie funkcjonuje gminny przewóz pasażerski;

Do 5 października:

• podanie przez okręgowe komisje wyborcze, w formie obwieszczenia, informacji o zarejestrowanych listach kandydatów na posłów oraz zarejestrowanych kandydatach na senatorów;
• podanie do publicznej wiadomości informacji o organizacji w gminach wiejskich lub miejsko-wiejskich bezpłatnego gminnego przewozu pasażerskiego w dniu wyborów;

Do 6 października:

• składanie wniosków o sporządzenie aktu pełnomocnictwa do głosowania przez wyborców niepełnosprawnych oraz przez wyborców, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat;

Do 10 października:

• składanie przez komitety wyborcze wyborców zrzeszonych w zarejestrowanych organizacjach mniejszości narodowych oświadczeń do Państwowej Komisji Wyborczej o korzystaniu ich list kandydatów na posłów ze zwolnienia z obowiązku przekroczenia progu wyborczego;
• składanie przez wyborców przebywających za granicą wniosków o ujęcie ich w spisie wyborców w obwodach głosowania utworzonych za granicą;
• składanie przez wyborców przebywających na polskich statkach morskich wniosków o ujęcie ich w spisach wyborców w obwodach głosowania utworzonych na tych statkach;

Do 12 października:

• poinformowanie wyborców niepełnosprawnych oraz wyborców, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat, którzy zgłosili zamiar skorzystania z prawa transportu do lokalu wyborczego, o godzinie transportu w dniu głosowania;

13 października o godz. 24:

• zakończenie kampanii wyborczej;

15 października w godz. 7–21:

• głosowanie

IV. CO PO WYBORACH?

O ważności wyborów do Sejmu i Senatu decyduje Sąd Najwyższy. Rozstrzyga on również o ważności wyboru tych senatorów, co do wybrania których zgłoszono protesty.

Mandatu posła i senatora nie można łączyć m.in. z mandatem posła do Parlamentu Europejskiego, z funkcjami: prezesa Narodowego Banku Polskiego, prezesa Najwyższej Izby Kontroli, rzecznika praw obywatelskich i rzecznika praw dziecka oraz ich zastępców, prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, generalnego inspektora ochrony danych osobowych, ambasadora oraz z członkostwem w Radzie Polityki Pieniężnej, Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji.

Funkcji nie wolno też łączyć z zatrudnieniem w kancelariach: Sejmu, Senatu, Prezydenta RP lub w administracji rządowej (z wyjątkiem ministrów i wiceministrów). Senatorem nie mogą też zostać: radny, prezydent miasta, wójt, burmistrz, sędzia, prokurator, urzędnik służby cywilnej, żołnierz czynnej służby wojskowej, policjant i funkcjonariusz służb ochrony państwa.

• Prezes PiS: stawką tych wyborów jest wolność, w Polsce musi powrócić kultura polityczna
• Elity UE próbują wywrzeć wpływ na politykę wewnętrzną w Polsce. Weber nie jest jedyny

Sejm/Senat/mn