Dzień Polonii i Polaków za Granicą. Ilu naszych rodaków mieszka w innych krajach?
2023-05-02, 05:40
We wtorek 2 maja obchodzimy Dzień Polonii i Polaków za Granicą. To święto około 20 milionów osób mieszkających poza granicami kraju i przyznających się do polskich korzeni. Jest uroczyście obchodzone we wszystkich środowiskach polonijnych na świecie. Święto nawiązuje do przedwojennej tradycji, zgodnie z którą 2 maja obchodzono Dzień Imigranta.
Dzień Polonii i Polaków za Granicą został ustanowiony w 2002 roku uchwałą Senatu, w dowód uznania dla Polonii i Polaków za ich wielowiekowy dorobek i wkład w odzyskanie przez nasz kraj niepodległości. Jego celem jest umacnianie poczucia jedności wszystkich rodaków i pomoc w zachowaniu świadomości narodowej.
Polonia i Polacy za granicą. Ile nas jest?
Najliczniejsza grupa emigracji i osób polskiego pochodzenia żyje w Stanach Zjednoczonych - to ok. 10 milionów osób. Inne duże skupiska są w Brazylii, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Francji i Niemczech. Polacy mieszkają też między innymi na Litwie, Białorusi i Ukrainie.
Polonię należy odróżnić od polskiej mniejszości narodowej. Polonią określa się tylko polskich emigrantów oraz ich potomków. Natomiast osoby mieszkające na terenach, które w przeszłości należały do państwa polskiego, a w wyniku zmiany granic znalazły się poza nim, uznaje się za Polaków za granicą - i tak mówimy: Polacy na Litwie, Polacy na Ukrainie czy Polacy w Czechach.
Uchwała senacka z 2002 roku określa politykę państwa wobec Polaków przebywających za granicą. Mówi o zapewnieniu im praw mniejszości narodowej, rozwijaniu ojczystego języka i promowaniu polskiej kultury. Zgodnie z dokumentem, konstytucyjnym opiekunem diaspory jest Marszałek Senatu. Szczególna rola izby wyższej w podtrzymywaniu tożsamości narodowej Polaków mieszkających na obczyźnie, wywodzi się z międzywojennej tradycji patronowania wychodźstwu.
Wielkie fale emigracji Polaków
Polonia na świecie wywodzi się z kilku fal migracji. Pierwsza, po powstaniach narodowych w XIX wieku, kierowała się głównie do Francji, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Niemiec i Ameryki Północnej. Druga to emigracja zarobkowa w II połowie XIX wieku aż do 1939 roku, wówczas robotnicy wyjeżdżali głównie do Francji, Belgii i Niemiec, a chłopi do Stanów Zjednoczonych, Kanady, Brazylii i Argentyny. Do kolejnej fali doszło wskutek II wojny światowej oraz z przyczyn politycznych po wojnie, ponieważ komunistyczne władze zakazały powrotu wielu Polakom walczącym w siłach zbrojnych na Zachodzie.
Później - w latach 1968-1971 - była to emigracja pomarcowa, kraj wówczas opuściło wielu polskich Żydów na skutek napięć narodowościowych i prześladowań antysemickich. W latach 80. doszło do licznej emigracji z powodów ekonomicznych i politycznych, zwłaszcza po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 roku. Ostatnia fala to emigracja zarobkowa po 1989 roku, głównie do Wielkiej Brytanii, Irlandii, Niemiec, Włoch, Kanady i Stanów Zjednoczonych.
- Prezydent Duda podkreśla znaczenie Konstytucji 3 maja. "Jest ona ważna wielowymiarowo"
- XXV Forum Polonijne. Minister Dziedziczak: emigracja to droga pełna trudów
IAR/jmo