Nie żyje Stanisław Barańczak, poeta, tłumacz i krytyk literacki

Posłuchaj

Wieczór literacki: Stanisław Barańczak

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Stanisław Barańczak był współtwórcą Nowej Fali, teoretykiem i tłumaczem literatury, współzałożycielem i działaczem KOR, za działalność opozycyjną objętym zakazem druku i usuniętym z pracy na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przywrócony dopiero po interwencji "Solidarności" w 1980 roku.
Wielokrotnie był wymieniany jako kandydat do literackiej Nagrody Nobla, od początku lat 80., po wyjeździe z Polski, wykładał na najbardziej prestiżowej uczelni na świecie - na amerykańskim Harvardzie.

STANISŁAW BARAŃCZAK - posłuchaj archiwalnych dźwięków w Radiach Wolności >>>

Stanisław Barańczak debiutował w 1968 tomem poezji "Korekta twarzy". W 1973 uzyskał doktorat za rozprawę o twórczości Mirona Białoszewskiego. Jako jeden z liderów "Pokolenia ‘68" w swojej twórczości dał świadectwo nie tylko przeżyciom Marca '68 i Grudnia ‘70, ale też codziennego życia w PRL. Od początku kreował nową poetykę, nazwaną "nowo-falową", którą cechowała demaskatorska postawa wobec języka propagandy. I tak, niechcący, wkroczył swoją poezją w sferę polityki.

Żegnamy Stanisława Barańczaka >>>

W latach 1967–1969 należał do PZPR. Pracownik naukowy UAM, w 1977 za działalność w KOR usunięty z uczelni.

Poeta był sygnatariuszem Listu 59 oraz członkiem-założycielem Komitetu Obrony Robotników. Był jednym z członków zespołu redakcyjnego „Zapisu”. W lutym 1977 w sfingowanym procesie skazano go za przekupstwo. Uczestniczył w głodówce w kościele św. Marcina w Warszawie, która była apelem o uwolnienie wszystkich ofiar wypadków czerwcowych i tych, którzy stanęli w ich obronie.

KOMITET OBRONY ROBOTNIKÓW - serwis specjalny >>>

W 1980 aktywnie działał w wielkopolskiej „Solidarności” i wrócił na Uniwersytet Adama Mickiewicza. Po otrzymaniu oferty pracy w USA, wyjechał z kraju. Wykładał na Uniwersytecie Harvarda w USA. Od 1983 był członkiem zespołu redakcyjnego czasopisma „Zeszyty Literackie” w Paryżu. W latach 1986–1990 był też redaktorem naczelnym „The Polish Review”.

W listopadzie 2006 odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Honorowy Obywatel Miasta Poznania. Otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego i Jagiellońskiego.

Poezja Barańczaka łączy w sobie wiele tradycji literackich: barokową stylistykę i typową dla romantyzmu postawę bohatera lirycznego, a także awangardowe podejście do pracy nad wierszem. Jako poeta-lingwista był kontynuatorem doświadczeń poetyckich Mirona Białoszewskiego, którego był wielbicielem. Publikował pod wieloma pseudonimami, z których najbardziej znane to Barbara Stawiczak, Feliks Trzymałko i Szczęsny Dzierżankiewicz.

W grudniu 1981 roku z konieczności Barańczak stał się poetą emigracyjnym, poetą-wygnańcem. Temat wygnania, jako problem uniwersalny, dotykający każdego człowieka, pojawiał się potem w jego głośnych tomikach „Atlantyda” czy „Widokówka z tego świata”. Szczególne miejsce w jego twórczości zajmuje tomik "Dziennik poranny " pochodzący z okresu "nowo-falowego".
Sporą część dorobku Barańczaka stanowi praca przekładowa z języka angielskiego, rosyjskiego i litewskiego. Barańczak jest między innymi autorem tłumaczeń na język polski dramatów Szekspira, uznanych za wybitne i najlepsze z dotychczasowych.

Wikipedia, IAR, bk