Były szef MSZ zeznawał w procesie Tomasza Arabskiego. Radosław Sikorski: nic nie wiem o "rozdzielaniu wizyt" w Katyniu

Posłuchaj

Radosław Sikorski zeznaje jako świadek na procesie Tomasza Arabskiego (IAR)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Radosław Sikorski jest świadkiem w procesie byłego szefa kancelarii premiera Tomasz Arabskiego i czterech innych osób, oskarżonych w trybie prywatnym przez część rodzin ofiar katastrofy smoleńskiej o niedopełnienie obowiązków.

"Sprawa nie jest dla mnie neutralna"

Były szef Ministerstwa Spraw Zagranicznych zeznał we wtorek, że za sprawy relacji z Federacją Rosyjską odpowiadał wiceminister Andrzej Kremer, który zginął w katastrofie smoleńskiej. - Moja ogólna dyrektywa była taka, żeby tej pomocy udzielać tak, jak zawsze - powiedział.

- Chciałbym podkreślić, że ta sprawa nie jest dla mnie neutralna - oznajmił Sikorski. Dodał, że znał 80 proc. osób na pokładzie - "niektóre z nich uważałem za przyjaciół, sam miałem zaproszenie na pokład". Zapewnił, że nie miał żadnej wiedzy w kwestii organizacji wizyty, gdyż "techniczne kwestie odbywają się pięć szczebli poniżej szczebla ministra spraw zagranicznych".

- W tamtych latach polityką Polski była europeizacja Rosji - zaznaczył, dodając, że pojednanie z Polską było wtedy postrzegane przez niego jako warunek zbliżenia Rosji do Unii Europejskiej. Jak oznajmił uważał, że kolejnym z akcentów tej polityki "powinna być ważna wizyta głowy państwa polskiego, prezydenta Polski w Rosji".

Sikorski zaznaczył, że jego resort nie był organizatorem wizyty prezydenta, a on otrzymał zaproszenie na pokład od ówczesnego szefa kancelarii prezydenta Władysława Stasiaka (zginął w katastrofie smoleńskiej). Zapytany, co się stało, że nie przyjął zaproszenia, wyjaśnił: "Nie było zwyczaju mojego towarzyszenia prezydentowi w jego wizytach zagranicznych".

"Federacja Rosyjska jest trudnym partnerem"

Były szef MSZ był pytany m.in. o działania i trudności, na jakie napotkała tzw. polska grupa przygotowawcza, która w końcu marca 2010 roku udała się do Rosji w celu przygotowania i omówienia ze stroną rosyjską obu wizyt zaplanowanych na kwiecień 2010 roku - premiera Donalda Tuska wyznaczonej na 7 kwietnia i prezydenta Lecha Kaczyńskiego wyznaczonej na 10 kwietnia.

- Federacja Rosyjska jest trudnym partnerem. Trudności w uzgodnieniach, co do szczegółów wizyt mamy nawet z najbliższymi sojusznikami, a co dopiero z partnerem, który nie zawsze jest nam przyjazny. Dla mnie więc takie zgrzyty, czy po prostu różnice zdań, podczas przygotowania do wizyt miały miejsce przy prawie każdej wizycie - oznajmił Sikorski.

Jak dodał, nie przypomina sobie, aby otrzymał informacje o problemach zgłaszanych w związku z wizytą tej grupy przygotowawczej. - Najlepszą rękojmią tego, że wszystko było zapięte na ostatni guzik było to, że wiceminister Kremer wziął udział w obu wizytach - wskazał.

Zapytany o współpracę w przygotowaniu wizyt pomiędzy poszczególnymi organami państwa - w tym MSZ - Sikorski odpowiedział, że "były próby unormowania sposobu identyfikowania i uzgadniania od strony politycznej wizyt najważniejszych osób w państwie" polegające na tym, aby wizyty te odzwierciedlały linię polskiej polityki zagranicznej. Przyznał, że "w warunkach kohabitacji" między obozem prezydenckim a rządowym "te próby i procedury nie zawsze się udawały".

- Resort spraw zagranicznych pełnił rolę usługową, bo ranga urzędu prezydenta oznaczała, że on się nie komunikował rutynowo z obcymi placówkami - oświadczył Sikorski odnosząc się do kwestii notyfikacji wizyty z 10 kwietnia w Rosji. Dodał, że Kremer nie zdecydowałby o tej notyfikacji "bez twardego uzgodnienia" z przedstawicielem kancelarii prezydenta.

Sikorski nie potrafił powiedzieć, dlaczego dopiero 15 marca przesłano MSZ prośbę o niezwłoczne notyfikowanie stronie rosyjskiej wizyty prezydenta w Katyniu 10 kwietnia. Dodał, że tę prośbę Pałacu Prezydenckiego polecił "natychmiast wykonać".

Pytany przez sąd o tę zwłokę, Sikorski odparł, że "nigdy nie można założyć, że druga strona zawsze będzie spełniała nasze prośby". Wskazał, że w reakcji na niespełnienie takiej prośby można albo odwołać wizytę, albo "grać jej odłożeniem". - Złożenie noty jest oficjalnym potwierdzeniem, że coś będzie miało miejsce - podkreślił.

"Z własnej inicjatywy go poinformowałem"

Sikorski odpowiedział także na pytania pełnomocnika oskarżycieli prywatnych mec. Stefana Hambury.

- Zajmowałem się polską polityką zagraniczną. Wizyta w Katyniu to nie było coś nowego. To była jedna z wielu takich wizyt. Byłem przekonany, że MSZ poradzi sobie z nią tak, jak w przeszłości - wytłumaczył.

Zapytany, czy rutyna w takich sprawach mogła doprowadzić do nieodpowiedniego przygotowania wizyty, odpowiedział, że "to bardzo hipotetyczne pytanie" . - Rozmawialiśmy z Kremerem o aspektach politycznych. Nie było potrzeby rozmowy o kwestiach organizacyjnych - dodał.

Sikorski zeznał, że o katastrofie dowiedział się, gdy "był u siebie na wsi". Zadzwonił do niego szef departamentu MSZ. - Nagrania moich rozmów są w domenie publicznej i pokazują dramatyzm tamtych chwil - wskazał.

- Uważałem że moim obowiązkiem było poinformowanie o katastrofie najwyższych władz państwowych. Z własnej inicjatywy poinformowałem także pana prezesa Jarosława Kaczyńskiego - podkreślił świadek.

Mec. Hambura zapytał też o charakter wizyty Lecha Kaczyńskiego w Katyniu. Sikorski stwierdził, że "zręcznym określeniem" tej wizyty była "pielgrzymka". Wyjaśnił, że nie była to wizyta oficjalna, bo podczas niej gość odbywa rozmowy z najważniejszymi osobami w danym państwie. Nie była to też wizyta państwowa.

Sąd uchylał, jako nie związane z zarzutami lub "złośliwe", niektóre pytania mec. Hambury, który pytał m.in. o awarię skrzynek mailowych w MSZ w dniu katastrofy. Pytał też świadka, czy powiodła się ta "europeizacja Rosji".

Proces w sprawie urzędników

Proces przed Sądem Okręgowym w Warszawie trwa od marca 2016 roku.

Oskarżeni o niedopełnienie obowiązków przy organizacji wizyty prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Katyniu 10 kwietnia 2010 roku: Tomasz Arabski, były szef kancelarii premiera Donalda Tuska, urzędnicy KPRM - Monika B. i Miłosław K. oraz ambasady RP w Moskwie - Justyna G. i Grzegorz C.

Nie przyznają się do zarzutów, za które grozi do trzech lat więzienia.

Akt oskarżenia wniesiono po tym, gdy w 2014 roku Prokuratura Okręgowa Warszawa-Praga umorzyła prawomocnie śledztwo w sprawie organizacji lotów premiera i prezydenta do Smoleńska.

Powiązany Artykuł

Katastrofa smoleńska

"Występowały liczne nieprawidłowości"

Powiązany Artykuł

Dlaczego rozdzielono wizyty prezydenta i premiera?

Umarzając śledztwo w 2014 roku, prokuratura uznała, że w działaniu zarówno funkcjonariuszy Ministerstwa Spraw Zagranicznych, jak i ambasady RP w Moskwie "występowały liczne nieprawidłowości".

"Sprowadzające się z jednej strony do zbyt późnego i niestarannego przekazywania informacji, albo wręcz nieprzekazywania informacji, pomiędzy zaangażowanymi w przygotowania instytucjami i podmiotami, w tym rosyjskimi, a z drugiej do braku właściwej i natychmiastowej reakcji na nieudzielanie informacji przez stronę rosyjską".

Według prokuratury, "jaskrawym tego przykładem jest zwłoka pracowników MSZ w notyfikowaniu stronie rosyjskiej wizyty prezydenta Lecha Kaczyńskiego, czy też olbrzymia opieszałość w uzyskaniu przez pracowników ambasady RP w Moskwie zgód dyplomatycznych na przelot samolotów specjalnych w dniach 7 i 10 kwietnia 2010 roku".

***

10 kwietnia 2010 roku w katastrofie Tu-154M w Smoleńsku zginęli wszyscy pasażerowie i załoga samolotu - w sumie 96 osób, w tym prezydent Lech Kaczyński i jego małżonka, a także ostatni prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski.

Polska delegacja, w tym wielu przedstawicieli polskich elit politycznych, wojskowych i kościelnych oraz środowisk pielęgnujących pamięć o zbrodni katyńskiej, zmierzała na uroczystości w Lesie Katyńskim.

kk