Wspominamy ludzi filmu i teatru, którzy odeszli w ostatnich dwunastu miesiącach

ROBERT VAUGHN

22.11.1932 - 11.11.2016

Wybitny amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Znany z takich filmów jak "Bullitt", „Most na Renie” czy "Siedmiu wspaniałych". Występował także w serialach telewizyjnych: "Drużynie A", "Bonanzie" i "Zorro". Chorował na białaczkę. Miał 84 lata.

ANDRZEJ WASILEWICZ

10.03.1951 – 13.12.2016

Aktor, poeta, autor ballad "Solidarności". Zagrał w ponad 20 filmach. Znany był m.in. z roli Zenka - narzeczonego Ani (Anny Dymnej) w komedia Sylwestra Chęcińskiego "Nie ma mocnych" (1974) i "Kochaj albo rzuć" (1977), drugiej i trzeciej części sagi o Kargulach i Pawlakach. Grał w filmach "Aria dla atlety" (1979), "Szczęśliwego Nowego Jorku" (1997), "Miś" (1980).

Na początku lat 80. Wasilewicz wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Studiował reżyserię na Uniwersytecie Columbia. Wsławił się w środowisku polonijnym jako wykonawca ballad, m.in. o "Solidarności". Produkował programy dla polskiej telewizji w Nowym Jorku. Brał też udział w akcjach protestacyjnych przeciw polityce władz PRL po wprowadzeniu stanu wojennego. Od lat zmagał się z chorobą Parkinsona. Miał 65 lat. Posłuchaj nagrań z udziałem Andrzeja Wasilewicza z archiwum Radia Wolna Europa.

BOHDAN SMOLEŃ

9.06.1947 - 15.12.2016

Aktor, artysta kabaretowy i satyryk. Był współtwórcą popularnego w czasach PRL kabaretu Tey z Poznania. Z Zenonem Laskowikiem tworzyli popularny duet, którego dialogi weszły do historii estrady. Wspólnie występowali do 1982 roku, kiedy przedstawili swój ostatni program - "Przedszkole". Występ w Opolu "Aaa tam, cicho być!" przyniósł Smoleniowi nagrodę główną w Opolu w 1983 roku i odgórny zakaz wykonywania zawodu, nałożony przez kierownika Wydziału Kultury KC PZPR. Smoleń współpracował potem z kabaretem Długi, a w latach 90. założył własny zespół.

Bohdan Smoleń prowadził także działalność filantropijną, założył Fundację Stworzenia Pana Smolenia. Z jego inicjatywy w Baranówku pod Poznaniem powstał ośrodek hipoterapii, z którego korzystają osoby niepełnosprawne w różnym wieku. Za działalność charytatywną otrzymał w 2012 roku Order Ecce Homo Miał 69 lat.

ZSA ZSA GABOR

29.02.1920 – 18.12.2016

Amerykańska aktorka węgierskiego pochodzenia, uważana za prototyp celebrytki. Wystąpiła w 64 filmach, w tym w komedii "Naga broń 2 i Pół". Bardziej niż ze swoich ról filmowych, znana była z umiejętności przyciągania uwagi mediów licznymi romansami i wieloma małżeństwami. Miała 99 lat.

CARRIE FISHER

21.10.1956 – 27.12.2016

Aktorka, odtwórczyni roli księżniczki Lei w kultowej sadze "Gwiezdnych wojen". Była córką aktorki Debbie Reynolds. Debiutowała na Broadwayu. Pierwszy raz wystąpiła na srebrnym ekranie w komedii romantycznej Hala Aschby’ego "Szampon". Wystąpiła m.in. w filmach "Blues Brothers” i "Kiedy Harry poznał Sally".

Rola w "Gwiezdnych wojnach" przyniosła jej sławę ale stała się także powodem osobistych dramatów. Aktorka wpadła w alkoholizm i narkomanię. Swoje doświadczenia opisała w autobiograficznej powieści "Pocztówki znad krawędzi", która stała się bestsellerem.

W 2015 roku ponownie wcieliła się w postać księżniczki Lei. Zmarła wskutek ataku serca. Miała 60 lat.

Dzień później zmarła jej matka, Debbie Reynolds, aktorka znana z filmu "Deszczowa piosenka".

Star Wars/You Tube

GORDON KEYE

7.04.1941 – 23.01.2017

Brytyjski aktor. Specjalizował się w rolach komediowych. Stworzył niezapomnianą kreację właściciela kawiarni René Artois w serialu "Allo’ Allo!".  Zmarł w wieku 75 lat.

KRYSTYNA SIENKIEWICZ

14.02.1935 – 12.02.2017

Aktorka estradowa, teatralna, filmowa i telewizyjna, artystka kabaretowa. W latach 1958-66 Krystyna Sienkiewicz pojawiała się w Kabarecie Starszych Panów. W 1971 roku otrzymała Nagrodę Specjalną Jury na IX Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. W latach 70. przez pewien czas towarzyszyła Andrzejowi Zaorskiemu w prowadzeniu programu Studio Gama. W cyklu rozrywkowym Olgi Lipińskiej "Właśnie leci kabarecik", w duecie z Barbarą Wrzesińską, występowała jako siostry Sisters. Była gwiazdą Kabaretu Olgi Lipińskiej.

Sienkiewicz bardzo chętnie angażowała się w akcje charytatywnie - była m.in. prezesem Fundacji opiekującej się Schroniska w Milanówku. Wspierała wszelkie akcje mające na celu pomoc bezdomnym zwierzętom. Zmagała się ze skutkami udaru mózgu, chorowała na raka. Miała 81 lat.

GUSTAW LUTKIEWICZ

29.06.1924 – 24.02.2017

Aktor teatralny, filmowy, telewizyjny, radiowy. Zagrał w ponad stu filmach, między innymi w "Ogniem i mieczem" czy "C.K. Dezerterach". Pojawił się także w serialach "Stawka większa niż życie", "Złotopolscy", gdzie wcielił się w rolę właściciela sklepu Karabasza, także "Alternatywy 4" - jako prezes spółdzielni mieszkaniowej.

W 1994 roku otrzymał "Złoty Mikrofon" za wybitne osiągnięcia w twórczości radiowej, wieloletnią współpracę z Teatrem Polskiego Radia i kreację Polikarpa Lepieszki w powieści radiowej "W Jezioranach".

Był też cenionym odtwórcą ballad Bułata Okudżawy. Bard po usłyszeniu "Modlitwy" w wykonaniu Lutkiewicza, miał powiedzieć, że o ile on sam śpiewa ten utwór, to Gustaw Lutkiewicz się naprawdę nim modli. Zmarł w wieku 92 lat.

DANUTA SZAFLARSKA

6.02.1915 – 19.02.2017

Wybitna aktorka, która w dorobku artystycznym miała blisko 80 kreacji filmowych i około stu teatralnych. Sławę zyskała między innymi dzięki filmom "Zakazane piosenki", "Skarb", "Pora umierać". Występowała w Teatrze Telewizji Na scenie teatru grała do końca życia. Zmarła w wieku 102 lat.

- Czym jest aktorstwo? To bakteria, którą człowiek jest zarażony… Nie, kochana, źle mówię… jeżeli ma człowiek w jakimś kierunku uzdolnienia, jeżeli wybierze sobie zawód, który go interesuje, który kocha, to jest szczęśliwym – tłumaczyła w wywiadzie dla radiowej Jedynki.

trwarszawa/You Tube

WITOLD PYRKOSZ

20.12.1926 – 22.04.2017

Popularny aktor filmowy i teatralny. Twórca niezapomnianych ról Franciszka Wichury w serialu "Czterej pancerni i pies", warszawiaka z "Samych swoich", Duńczyka, specjalisty od alarmów w filmach "Vabank" i Vabank II, czyli riposty”. Znany z ról: Lucjana Mostowiaka w serialu "M jak miłość", Balcerka w "Alternatywy 4" i Jędrusia Pyzdry w "Janosiku". Występował między innymi we wspomnianym kieleckim Teatrze Żeromskiego, Ludowym w Krakowie, a także w warszawskich - Polskim, Rozmaitości, Narodowym, Ochoty i Komedii. Miał 90 lat.

MIECZYSŁAW GAJDA

13.06.1931 - 27.04.2017

Aktor teatralny i filmowy, przez dziesięciolecia związany z Polskim Radiem. Miał 85 lat. Mieczysław Gajda grał w wielu filmach, między innymi "Awantura o Basię", "Wspólny pokój" i "Podróże Pana Kleksa". Był legendą polskiego dubbingu, szerokiej widowni jego głos kojarzy się z postacią Ważniaka ze "Smerfów". Aktor użyczał także głosu Kaczorowi Daffy’emu, nietoperzowi Gacusiowi z "Zamku Eureki” oraz licznym postaciom kreskówek. Artysta angażował się w działalność społeczną, pomagał i promował akcję charytatywną "Pomóż Dzieciom Przetrwać Zimę"

Współpracował z Teatrem Polskiego Radia. Grał w najstarszym, emitowanym do dziś słuchowisku "Matysiakowie", gdzie wcielał się w postać wuja Kostka. Miał 86 lat.

ROGER MOORE

14.10.1927 – 23.05.2017

Brytyjski aktor, odtwórca roli Jamesa Bonda, dzięki której trwale zapisał się w historii światowego kina. Popularność zdobył w latach 60., wcielając się w postać Simona Templara w serialu "Święty". W 2003 roku otrzymał tytuł szlachecki od brytyjskiej królowej. W postać agenta 007 wcielał się siedmiokrotnie - między innymi w filmach: "Żyj i pozwól umrzeć", "Szpieg, który mnie kochał" oraz "Zabójczy widok". W swojej karierze wystąpił w ponad 70. obrazach, w tym: "Dzikie gęsi" czy "Strzał w dziesiątkę". Popularność przyniósł mu również serial "Partnerzy", gdzie występował, jako lord Brett Sinclair.

Powtarzał, że największą dumą napawa go praca humanitarna. Decyzję o zaangażowaniu się w działalność Funduszu Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF) podjął pod wpływem przyjaciółki, aktorki Audrey Hepburn, która również współpracowała z tą organizacją. Miał 89 lat.

AGATA DROZDOWSKA

21.03.1983 – 28.06.2017

Kostiumograf. Pracowała przy filmach "Karbala" w reż. Krzysztofa Łukaszewicza, "Wołyń" w reż. Wojciecha Smarzowskiego, przy takich produkcjach filmowych jak "1920 Bitwa warszawska" w reż. Jerzego Hoffmana, "Galerianki" w reż. Katarzyny Rosłaniec, "Generał Nil" w reż. Ryszarda Bugajskiego, "Miasto 44" w reż. Jana Komasy. W marcu 2017 roku razem z Pawłem Grabarczykiem, Magdaleną Jadwigą Rutkiewicz-Luterek i Wandą Kowalska zdobyła nagrodę Orła za najlepsze kostiumy za obraz "Wołyń". Miała 34 lata.

JEANNE MOREAU

23.01.1928 – 31.07.2017

Francuska aktorka. Na wielkim ekranie debiutowała w filmach Louisa Melle, który obsadził ją w głównych rolach w filmach "Winda na szafot" i "Kochankowie". Ostatni obraz miał problemy z cenzurą na całym świecie ze względu na odważne sceny erotyczne i dał Moreau status ikony seksu. Wystąpiła m.in. w filmach "Jules i Jim" (1961 r.), historii o miłosnym trójkącie Francois Truffauta, "Dzienniku panny służącej" Luisa Bunuela (1960 r.) i "Nocy" Michelangelo Antonioniego (1961 r.). Ostatni raz na srebrnym ekranie pojawiła się w 2015 roku.

Prezydent Francji Emmanuel Macron nazwał ją "ucieleśnieniem kina", zaś Orson Welles uważał ją za „najbardziej utalentowaną aktorkę świata”. Miała 89 lat.

ANDRZEJ BLUMFELD

12.08.1951-14.08.2017

Aktor teatralny, filmowy i radiowy, od wielu lat związany z Teatrem Polskiego Radia, w którym stworzył dziesiątki kreacji radiowych w słuchowiskach klasycznych i współczesnych, od 8 lat wcielał się w postać Gienka Matysiaka w powieści radiowej "Matysiakowie". Był również wspaniałym interpretatorem prozy czytanej na antenie radiowej.

Wystąpił w ponad 40 filmach, między innymi w: "Kornblumenblau", "Różyczce", "Janie Pawle II". "Pierścionku z orłem w koronie", "Obywatelu Piszczyku" i "Pułkowniku Kwiatkowskim". Jako aktor filmowy znany był nie tylko polskiemu widzowi. Andrzej Blumenfeld wystąpił m.in. w "Pianiście" Romana Polańskiego czy w komedii "Wykapanym ojcu" ("Delivery Man") Kena Scotta.

JERZY SKRZEPIŃSKI

8.09.1923 – 11.09.2017

Wybitny scenograf filmowy i teatralny, malarz i rysownik. Jego dorobek artystyczny liczy ponad 60 scenografii do filmów kinowych, widowisk telewizyjnych i seriali, w tym do komedii kryminalnej "Vabank", "Akademii Pana Kleksa" i serialu "Kolumbowie". Do najważniejszych tytułów należą również: "Faraon", "Młodość Chopina", "Panienka z okienka", "Kopernik", "Jarosław Dąbrowski", "Hubal".

Zajmował się również grafiką i rysunkiem, tworzył kostiumy, dekoracje wnętrz i ilustracje do książek. Należał do Polskiej Akademii Filmowej, Stowarzyszenia Autorów ZAiKS oraz Okręgu Warszawskiego Związku Polskich Artystów Plastyków. Swoje zawodowe życie związał między innymi z Wytwórnią Filmów Fabularnych w Łodzi. Miał 94 lata.

WIESŁAW MICHNIKOWSKI

3.06.1922 – 29.09.2017

Aktor teatralny, kabaretowy i filmowy. Był wykonawcą słynnych przebojów Kabaretu Starszych Panów, m.in. "Wesołe jest życie staruszka", "Addio pomidory" czy "Jeżeli kochać", odtwórca pamiętnej roli Jej Ekscelencji w "Seksmisji" Juliusza Machulskiego. Kilkadziesiąt lat współpracował zaś z Polskim Radiem, między innymi w "Podwieczorku przy mikrofonie", Teatrze Polskiego Radia i słuchowiskach dla dzieci. W telewizji zagrał w blisko dwustu programach.

W 2006 roku aktor był laureatem nagrody "Splendor Splendorów", przyznanej wówczas po raz pierwszy w historii Polskiego Radia. Otrzymał też Wielką Nagrodę za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Polskiego Radia i Teatrze Telewizji. Został uhonorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Medalem zasłużony kulturze Gloria Artis.  Miał 95 lat.

LECH ORDON

24.11.1928 – 21.10.2017

Aktor teatralny i filmowy. Zagrał ponad 150 ról filmowych i telewizyjnych, między innymi w "Żonie dla Australijczyka", "Niewiarygodnych przygodach Marka Piegusa", "Jak rozpętałem drugą wojnę światową", "Samochodziku i templariuszach", "Nie lubię poniedziałku", "Chłopach", "Janosiku" i "Ostatniej akcji" oraz w wielu spektaklach Teatru Telewizji. Ostatni raz na dużym ekranie pojawił się przed sześcioma laty w filmie "Listy do M".

W swoim dorobku aktorskim Lech Ordon miał również setki ról w słuchowiskach Teatru Polskiego Radia. Był m.in. mecenasem Breitem w powieści radiowej "Matysiakowie".

WŁADYSŁAW KOWALSKI

24.02.1936 – 29.10.2017

Aktor i pedagog. Znany przede wszystkim z ról teatralnych, był też ceniony jako aktor filmowy. Wystąpił między innymi w produkcjach: "Podwójne życie Weroniki", "Pogoda na jutro", "Bogowie" czy "Body/ciało".

Początkowo związany z Teatrem Wybrzeże w Gdańsku. Następnie grał na deskach teatrów warszawskich. Szczególne uznanie zdobył za role w sztukach Czechowa. Kreował też postacie komediowe, w tym Rejenta w "Zemście" Fredry czy Podkolesina w "Ożenku" Gogola.

W filmie zadebiutował w 1956 roku, rolą powstańca w obrazie Andrzeja Wajdy "Kanał". Łącznie zagrał w kilkudziesięciu produkcjach, jak: "Kartka z podróży", "Ucieczka z kina <wolność>", "Katyń". W ostatnich latach mogliśmy go oglądać między innymi w obrazach - "Popiełuszko. Wolność jest w nas" i "Panie Dulskie".

Władysław Kowalski występował także w serialach telewizyjnych: "Kolumbowie", "Stawka większa niż życie", "Na Wspólnej", "Ojciec Mateusz". Zagrał też w około 135 spektaklach Teatru Telewizji. Był nauczycielem akademickim. W latach 80. XX wieku wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie (obecnie Akademia Teatralna imienia Aleksandra Zelwerowicza). Otrzymał wiele nagród i odznaczeń, między innymi w 2001 roku został uhonorowany Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, za wybitne zasługi dla kultury polskiej i osiągnięcia w pracy artystycznej. Otrzymał też Złoty Krzyż Zasługi, Odznakę Zasłużony Działacz Kultury i w 2014 roku - Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis".

iar/bm