Te prawa zostałyby ograniczone, gdyby wprowadzono stan nadzwyczajny

O potrzebie wprowadzenia stanu nadzwyczajnego mówią wszyscy kandydaci partii opozycyjnych ubiegający się o urząd prezydenta. Prezes PSL Władysław Kosiniak-Kamysz czy kandydat Konfederacji Krzysztof Bosak postulują wprowadzenie stanu klęski żywiołowej. Wśród polityków opozycji są również i tacy, którzy dopuszczają możliwość wprowadzenia stanu wyjątkowego. Oba stany uzasadniałyby przesunięcie terminu wyborów prezydenckich, dlatego opozycja domaga się ich wprowadzenia. 

Rząd odpowiada, że nie ma dziś przesłanek do tego, żeby wprowadzić w Polsce stan nadzwyczajny. Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Michał Dworczyk mówił dziś TVP INFO, że wprowadzenie jednego z trzech stanów nadzwyczajnych: wyjątkowego, wojskowego lub klęski żywiołowej wiązałoby się z poważnymi ograniczeniami dla obywateli. Dodał, że chociaż obecna sytuacja wiąże się z dyskomfortem, to jednak państwo może funkcjonować w oparciu o istniejące ustawy, które nie ograniczają wolności obywatelskich.

Czy są przesłanki do wprowadzenia stanu nadzwyczajnego?

Chodzi o ustawę z 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, z której - jak mówił Michał Dworczyk - rozwiązania wykorzystywane są w 90 procentach oraz o specustawę w sprawie koronawirusa przyjętą, jak zauważył ponad podziałami podczas ostatniego posiedzenia Sejmu. - Te dwie ustawy i szereg obowiązujących od lat przepisów pozwalają w tym czasie funkcjonować państwu - powiedział Dworczyk. - Nie ma przesłanek do tego, żeby ograniczać prawa obywatelskie i wprowadzać któryś ze stanów nadzwyczajnych, a tylko wprowadzenie takiego stanu w konsekwencji przesuwałoby datę wyborów - dodał szef KPRM. 

Przesłanką do wprowadzenia stanu wyjątkowego zgodnie z polską Konstytucją jest zagrożenie konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego. Z kolei podstawą do wprowadzenia stanu klęski żywiołowej jest zapobieganie skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej, lub ich usunięcie. To właśnie ewentualne wprowadzenie któregoś z tych dwóch stanów mogłoby być podstawą do przesunięcia daty wyborów.

REKLAMA

Powiązany Artykuł

"Przed nami decydujący czas". Orędzie prezydenta Andrzeja Dudy na czas epidemii koronawirusa

Przepisy stwierdzają bowiem, że w czasie trwania stanu nadzwyczajnego i 90 dni po jego zakończeniu nie można przeprowadzać wyborów. Przesunięcie terminu wyborów automatycznie oznacza wydłużenie kadencji organów, w tym przypadku prezydenta RP. Wprowadzenia, któregoś z tych stanów w znaczący sposób ograniczyłoby prawa obywatelskie. Portal PolskieRadio24.pl sprawdził, jak zmieniłoby się życie Polaków, gdyby do tego doszło.

Stan klęski żywiołowej

Po wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej ograniczone zostają wolności i prawa człowieka i obywatela. Ograniczenia mogą polegać m.in. na zawieszeniu działalności określonych przedsiębiorców czy nakazie lub zakazie prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju. Dla pracowników mogłoby to skutkować zmianą systemu, wymiaru i rozkładu pracy, w tym wydłużeniem okresu rozliczeniowego nawet do dwunastu miesięcy. 

Władze państwa mogłyby też podjąć decyzję o dalszym ograniczeniu działalności przedsiębiorstw z określonej branży. Możliwe byłoby również wprowadzenie całkowitej lub częściowej reglamentacji zaopatrzenia w artykuły określonego rodzaju. Jak mogłoby to wyglądać praktyce?

W ostatnich dniach w sklepach wzrosło zapotrzebowanie na takie produkty jak papier toaletowy czy mydło. Aby uniknąć sytuacji, w której konsumenci nabywają te produkty na zapas przez co nie są one dostępne dla innych konsumentów, państwo mogłoby wprowadzić pewne limity w ich nabywaniu. Jak? Na przykład poprzez znane z czasów PRL "kartki". W stanie klęski żywiołowej rząd odgórnie mógłby również ustalać ceny określonych towarów lub usług czy wprowadzić obowiązek poddawania się badania lekarskim czy szczepieniom ochronnym. 

REKLAMA

W stanie klęski żywiołowej władze państwowe mogą stosować również przymusową rozbiórkę budynków lub nakazywać ewakuację z określonych miejsc, jeśli wymagałaby tego ochrony zdrowia i życia obywateli. Inne możliwe ograniczenia praw obywatelski w tym przypadku to np. zakaz przemieszczania się czy prawo do wykorzystania, bez zgody właściciela jego nieruchomości lub innych rzeczy ruchomych. Można sobie wyobrazić, że w sytuacji braku miejsc w szpitalach, władza mogłaby zarządzić przekształcenie niektórych firm w placówki medyczne.  

Powiązany Artykuł

Minister zdrowia: decyzja o ogłoszeniu stanu epidemii w Polsce - trudna, ale ratująca życie

W trakcie stanu klęski żywiołowej mogłoby również nastąpić ograniczenie pracy placówek pocztowych i firm kurierskich, ograniczenie transportu kolejowego czy drogowego. Jednocześnie, jeśli siły i środki, którymi dysponują władze samorządowe i przedstawiciele administracji rządowej byłyby niewystarczające, to mogliby oni wprowadzić obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych polegających na: wykonywaniu określonych prac, pełnieniu wart czy oddawaniu do używania posiadanych nieruchomości. Przepisy zwalniają od obowiązku tych świadczeń m.in. osoby do 16. roku życia i powyżej 60 roku życia, a także kobiety w ciąży. 

Stan wyjątkowy

Znacznie większe obostrzenia oznacza wprowadzenie stanu wyjątkowego. Dotyczą one nie tylko obywateli, ale również niektórych organów władzy państwowej. Podczas stanu wyjątkowego premier może w określonych przypadkach zawiesić organy władzy samorządowej, np. prezydenta danego miasta i ustanowić zarząd komisaryczny. Zawieszona może zostać także działalność partii politycznych, stowarzyszeń czy związków zawodowych.

Podczas stanu wyjątkowego możliwe jest zastosowanie odosobnienia obywateli, a także zakazów i nakazów przebywania w określonym miejscu i czasie. Dopuszczona jest również cenzura prewencyjna. Polega ona m.in. na kontroli przez władzę korespondencji, np. listów, smsów czy rozmów telefonicznych czy cenzurze materiałów prasowych. W praktyce oznaczałoby to, że ograniczenie wolności mediów. W stanie wyjątkowym możliwe jest również ograniczenie obrotu krajowymi środkami płatnicznymi.

REKLAMA

Oprócz wymienionych powyżej ograniczeń, możliwe są również niektóre przewidziane dla stanu klęski żywiołowej. Mowa m.in. o ograniczeniu działalności gospodarczej, dostępu do towarów i wprowadzeniu ich reglamentacji, ograniczeniu swobody ustalania cen, czy ograniczeniu transportu drogowego, kolejowego i samolotowego.

 

MF, PolskieRadio24.pl