Dziś Wielka Sobota. Co Polacy włożą do wielkanocnego koszyczka?
Zgodnie z tradycją, w Wielką Sobotę Polacy święcą pokarmy, którymi dzielą się podczas uroczystego wielkanocnego śniadania.
2011-04-23, 00:01
Posłuchaj
Produkty, które znajdą się w wielkanocnym koszyczku, różnią się w zależoności od regionu. W Małopolsce nie może zabraknąć kraszanek z charakterystycznymi dla regionu geometrycznymi wzorami. Helena Kupta z Nowego Sącza kopiuje je ze strojów ludowych.
Z kolei na Podkarpaciu nieodzownym składnikiem święconki są jajka malowane w kwiatowe wzory. Dorota Zieźnikiewicz Stawasz ze Strzyżowa zdradza, że zrobienie jednej kraszanki zajmuje jej średnio dwie godziny. Do barwienia jajek używa wyłącznie naturalnych składników takich łupiny z cebuli lub kory dębu. W wielkanocnym koszyku nie może zabraknąć też wędliny.
Na Podlasiu najbardziej popularna jest robiona według tradycyjnych przepisów kiełbasa "palcówka". Martyna Częścik z Żulina w powiecie węgrowskim robi ją w domu, z chudego wieprzowego mięsa, z czosnkiem i ziołami. Koniecznie w wieprzowym flaku. Nastepnie kiełbasa jest wędzona lub suszona. I jajka i kiełbasa trafiają potem do koszyczka.
Najbardziej popularne są koszyczki robione według tradycyjnych metod. Artystka ludowa z Leszna koło Błonia, Ewa Światkowska robi je z nieokorowanej wikliny. Jak mówi - właśnie takie są najchętniej kupowane przez jej klientów.
Na polskich wsiach istnieje również tradycja, by po powrocie z kościoła obejść trzykrotnie domostwo. Ma to uchronić gospodarzy przed złymi mocami.
Pisanki z XIII wieku
Obrzęd błogosławienia pokarmów wielkanocnych był znany w Kościele Wschodnim i Zachodnim już w VIII wieku.
W Polsce pojawił się w XV stuleciu. Początkowo święcono wyłącznie baranka, później także mięso, jaja, ser, masło, ryby oraz liczne przyprawy i zioła.
Mięso symbolizuje baranka paschalnego, chleb jest pamiątką rozmnożenia chleba przez Jezusa, a jajo - oznacza symbol rodzącego się życia i Zmartwychwstałego Chrystusa.
Bardzo starym zwyczajem jest malowanie jajek przeznaczonych na stół wielkanocny, zwanych od techniki ozdabiania - pisankami lub kraszankami. Najpiękniejsze były przeznaczone także na prezenty. O zwyczaju tym pisał w XIII wieku ksiądz Wincenty Kadłubek.
Wielka Sobota
23 kwietnia przypada Wielka Sobota. Dla chrześcijan jest to dzień nadziei i oczekiwania na Zmartwychwstanie Chrystusa. Wierni udają się do kościoła, by święcić pokarmy. Nie odprawia się mszy świętej.
Według Ojców Kościoła, tego dnia Jezus zstąpił do otchłani, by wyzwolić wszystkich pogrążonych w śmierci. Po zachodzie słońca w Wielką Sobotę rozpoczyna się liturgia Wigilii Paschalnej, której obrzędy wprowadzają w Niedzielę Zmartwychwstania.
W tradycji polskiej w Wielką Sobotę nawiedza się Groby Pańskie. Zwyczaj urządzania ich wprowadził w naszym kraju w XII wieku zakon bożogrobców - Kanoników Regularnych Strożów Bożego Grobu Jerozolimskiego.
Od powstania styczniowego nawiedzanie grobów miało wymiar patriotyczny. W różnych okresach historycznych, jak rozbiory, okupacja niemiecka czy stan wojenny, przy Grobach pojawiały się symbole nawiązujące do współczesnych wydarzeń.
Liturgia Wigilii Paschalnej, która rozpoczyna się wieczorem w Wielką Sobotę, należy już do Niedzieli Wielkanocnej. Podczas niej dokonuje się odnowienia obietnic chrztu. Wierni przychodzą do kościoła ze świecami, aby zapalić płomień "nowego życia", symbol zmartwychwstałego Chrystusa.
Uroczyście śpiewa się orędzie wielkanocne, tak zwany "Exultet". Według słów hymnu "Exultet", noc paschalna jest tą jedyną, która zna godzinę powstania z martwych Chrystusa, nocą, która łączy niebo z ziemią, a sprawy boskie - ze sprawami ludzkimi.
IAR,kk
REKLAMA