Inwestycje: już co trzeci Polak pracuje w firmie z udziałem zagranicznego kapitału

Posłuchaj

- Największym inwestorem w Polsce są Stany Zjednoczone - podkreślał w Radiowej Jedynce Sławomir Majman, prezes Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych./Sylwia Zadrożna, Naczelna Redakcja Gospodarcza Polskiego Radia/

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Firmy z kapitałem zagranicznym mają blisko dwie trzecie udziału w polskim eksporcie. Zatrudniają jedną trzecią wszystkich pracowników i realizują 35 proc. wszystkich inwestycji związanych z produkcją. To bilans 25 lat. A jak wypadamy w porównaniu z innymi krajami naszego regionu?

Nie każda bitwa musi być wygrana

-  Z wszystkich badań, jakie były prowadzone przez specjalistyczne zagraniczne ośrodki badawcze w ciągu ostatnich trzech lat, wynika, że bijemy naszych sąsiadów i partnerów na głowę. Jeszcze 10-12 lat temu mówiło się, że jesteśmy w jednej lidze ze Słowacją, Węgrami i Czechami. W tej chwili naszych sąsiadów zostawiliśmy daleko w tyle – mówi w Radiowej Jedynce Sławomir Majman, prezes Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych. I to pomimo, że w ciągu tych ostatnich 25 lat, po drodze przegraliśmy jednak kilka bitew o ważne inwestycje ze Słowacją czy z Czechami.

- Raz się wygrywa raz przegrywa. Ze Słowacją przegraliśmy bitwę o wielkie montownie japońskich samochodów. Pamiętajmy, że doprowadziło to do powstania w tym kraju monokultury samochodowej – przypomina prezes PAIiIZ. A to z kolei bardzo niekorzystnie skończyło się w czasach globalnego kryzysu.

Centra usług dały pracę 150 tys. absolwentów

– Polsce z kolei dzięki zagranicznym inwestycjom udało się stworzyć kilka bardzo różnorodnych przemysłów, które stały się naszymi specjalnościami. Jesteśmy największym w Europie producentem komponentów do samochodów, tak też jest w przypadku przemysłu lotniczego – wymienia Sławomir Majman. Jesteśmy też potęgą w sektorze  centrów nowoczesnych usług biznesowych, dających pracę prawie 150 tys. absolwentów wyższych uczelni.

Polska gospodarka w międzynarodowym gronie

Przyspieszenie napływu inwestycji zagranicznych wiązało się z trzema ważnymi wydarzeniami we współczesnej historii Polski. Było to przystąpienie do OECD, potem do NATO i następnie do Unii Europejskiej.

- W 1994 r. OECD zapewniło w Polsce bezpieczeństwo dla inwestorów zagranicznych. Przestali się oni bać, że nie mają ochrony prawnej. Po wejściu do NATO nasz kraj zyskał dodatkowe atuty w oczach międzynarodowych instytucji finansowych. W tej chwili mówimy o stabilności ekonomicznej, finansowej i politycznej. I wreszcie przystąpienie do UE przyniosło trzykrotny przyrost inwestycji w ostatnim dziesięcioleciu – podaje prezes Sławomir Majman.

Stany Zjednoczone liderem

Największym inwestorem w Polsce są Stany Zjednoczone.  – Mają ogromną przewagę, to prawie jedna trzecia wszystkich inwestycji zagranicznych. Potem są trzy kraje europejskie: Niemcy, Francja i Włochy, a następnie, w zależności od tego, który rok weźmiemy pod uwagę są to nasi partnerzy azjatyccy: Japonia i Korea Południowa. Jednak przewaga kapitału amerykańskiego jest bardzo wyraźna – podkreśla prezes Majman.

Chińscy przedsiębiorcy są zapraszani do współpracy

Prezes zwraca też uwagę, że od kilku lat zabiegamy o kapitał chiński. – To dopiero początek tej drogi – mówi.

O tym, że nie jest to proste świadczy fakt, że Francuzom pozyskanie chińskiego kapitału zajęło ponad 10 lat.

- W Polsce mamy już pierwsze chińskie inwestycje, ale nie wiele osób zdaje sobie z tego sprawę – wyjaśnia i podaje przykład: - Kupując „berlinki” raczej nie wiemy, że właścicielem tego koncernu są w tej chwili już Chińczycy. Wchodząc do największej przychodni medycznej też nie wiemy, że została ona kupiona przez chiński fundusz inwestycyjny działający w Stanach Zjednoczonych.

Chińscy są zainteresowani Polską, co widać chociażby po tym, że od kilku lat są obecni na Europejskim Kongresie Gospodarczym. – Na katowickiej konferencji organizujemy już trzecie z rzędu forum polsko – chińskie z gwiazdorską obsadą ze strony azjatyckiej. Są to politycy, analitycy, finansiści, choć Chińczycy dopiero odrabiają stracone lata w Europie Środkowo- Wschodniej. Widać, że chcą coś zrobić w tej zapomnianej przez siebie części Europy – zauważa prezes PAIiIZ.

Polska żywność musi mieć alternatywne rynki zbytu

- Nasza sytuacja jest jasna. Myślimy teraz o znalezieniu alternatywnych rynków dla naszej żywności – mówi wprost Sławomir Majman. W pierwszym kwartale tego roku eksport Polski do Chin wzrósł o 55 proc., głównie dzięki branży mięsnej.  – Nie marzymy o tym, że uda nam się zrównoważyć bilans handlowy z Chinami, ale też pamiętajmy, że sposobem na wyrównanie przepływu towarów i usług nie jest ograniczanie importu chińskiego, ale zwiększenie naszego eksportu - zastrzega Sławomir Majman. A w tym wypadku największe szanse stwarza przemysł spożywczy i dlatego minister rolnictwa Marek Sawicki udaje się do Chin.

Zagrożenia dla ekspansji polskich firm

Eksperci wskazują też zagrożenia. – Polskie firmy mają już za sobą kilka podejść w tym zakresie. Nie zawsze te podejścia kończyły się szczęśliwie. Różne czynniki wpływające na niestabilność sytuacji w niektórych krajach ościennych powodowały, że firmy musiały potem rewidować swoje decyzje i wycofywać się, czego przykładem jest rynek ukraiński i rosyjski – wyjaśnia Michał Bolesławski, wiceprezes ING Banku Śląskiego. I dodaje: - Jeżeli definiujemy ekspansje poza Unię Europejską to byłbym ostrożny, jeśli chodzi o powodzenie takiego planu. Natomiast polskie firmy będą budowały swoją renomę na terenie Unii Europejskiej. W szczególności będzie to dotyczyło przemysłu spożywczego i naszych produktów rolnych.

Wskazuje też na intensyfikację relacji z Azją.  - Ale w tym wypadku polskie firmy są droższe – wyjaśnia. – Jeżeli więc postawią na jakość i rozpoznawalność marek, to będą miały szansę - mówi.

Nie tylko w Azji, ale i w Afryce

Coraz więcej polskich firm szuka swojej szansy na dalekich rynkach zbytu, w tym także w Afryce.

- Polski rząd, ministerstwo gospodarki, a także PAIiIZ chcą pomóc polskim firmom w wyjściu z europejskiego kokonu. Zbyt dużo krajowej produkcji idzie na rynki Unii Europejskiej – mówi prezes Sławomir Majman.

I wskazuje, że polscy przedsiębiorcy byli już z premierem Donaldem Tuskiem w Nigerii i w Republice Południowej Afryki czy w Zambii. Ostatnio odbyła się współorganizowana przez PAIiIZ misja do Senegalu i Ghany. W tym roku czeka ich jeszcze wyprawa razem z premierem do Etiopii i Tanzanii.

– Do tej pory cały handel z Afryką to jest 1 proc. obrotów polskiego handlu zagranicznego -  śmiesznie mało – podaje prezes PAIiIZ.

Jak postrzegają nasz kraj zagraniczni inwestorzy?

Z raportu firmy E&Y wynika, że inwestorzy zagraniczni właśnie nasz kraj  postrzegają jako najlepsze miejsce do inwestowania. – Polska zdystansowała inne kraje z regionu Europy Środkowej i Wschodnie. Mamy się więc czym pochwalić – mówił w PR 24 Paweł Tynel, ekspert firmy doradczej E&Y.

Czym najbardziej przyciągamy? – Najważniejsze są kadry. Większość firm mówi, że dla nich najważniejsi są ludzie. Oczywiście znaczenie ma relacja kosztu do jakości i my jesteśmy efektywni kosztowo. Zarabiamy co prawda coraz więcej i już to nie jest nasza główna przewaga, to jednak w analizach inwestorów zagranicznych jest to element bardzo istotny – dodaje ekspert.

Wielu pracowników ma już doświadczenie w zagranicznych firmach

- Dzięki temu, że mamy bardzo dużą bazę międzynarodowych firm, które funkcjonują w Polsce na rynku pracy jest wielu pracowników z odpowiednimi kwalifikacjami. To z nich w dużej mierze korzystają nowi inwestorzy, bo daje to im możliwość zatrudnienia osób z doświadczeniem. To procentuje. – podkreśla Ekspert E&Y. Podaje przykład szybkiego znajdowania w Polsce menedżerów najwyższego szczebla. - Jeden z inwestorów przyjechał do Polski na dwa, trzy dni, odbył dwa spotkania z potencjalnymi kandydatami na szefów zakładów i ich znalazł. – mówi Paweł Tynel. W tej sytuacji decyzja o realizacji inwestycji zapadanie bardzo szybko.

– Gdyby takiej osoby nie znalazł, to na pewno sam proces wyboru lokalizacji i oczywiście rozpoczęcia inwestycji, trwałby znacznie dłużej – podkreśla.

Jedna trzecia inwestycji dotyczy centrów usług wspólnych

Inwestycja, o której wspominał ekspert E&Y dotyczy sektora przemysłowego, jednak trzeba pamiętać, że jedna trzecia zagranicznego kapitału ulokowana jest w centra usług wspólnych.

- Te inwestycje, które nie są związane z tym, że powstaje fabryka, ale że wypełnia się przestrzeń w biurach, to olbrzymia wartość. Daje to nam miejsca pracy dla osób, które mają wyższe wykształcenie, ale mogłyby mieć problem ze znalezieniem zatrudnienia  – mówi Paweł Tynel. – To sprawia, że  nasi absolwenci są w lepszej sytuacji niż w wielu innych krajach – zauważa.

Centra usług wspólnych to coraz częściej atrakcyjne miejsca pracy. Najpierw prowadzone tam były mniej skomplikowanie usługi finansowo – księgowe, takie jak rozliczanie faktur i zlecenia płatności, czy też usługi call center.

- Od czegoś trzeba było zacząć – mówi Paweł Tynel. I wyjaśnia: - Teraz w Polsce realizowane są procesy dotyczące utrzymania płatności, rozliczeń finansowych, obsługi prawnej firm, obsługi marketingowej przedsiębiorstw,  procesy związane z zarządzaniem zasobami ludzkimi, procesy windykacji  - jest więc cały szereg funkcji, które ściągamy do Polski. Łącznie z funkcjami badawczo – rozwojowymi – wylicza.

Każdy kraj na własną rękę zabiega o atrakcyjnych inwestorów

Walka o inwestycje nie zna granic i zdaniem ekspertów to proces, który będzie trwał zawsze.

– Każdy kraj, bez względu na stopień integracji, będzie chciał mieć u siebie inwestorów, którzy tworzą miejsca pracy. Dlatego nie ma się co dziwić, że np. inwestorzy brytyjscy chcą z nami konkurować o miejsca pracy. – My powinniśmy cieszyć się z tego, że nam to dobrze wychodzi. Ale też bardzo krytycznie patrzeć na to, co jesteśmy w stanie szybko poprawiać.

Co trzeba zmieniać, by inwestorów przybywało?

- Inwestorzy, tak jak i kapitał bardzo cenią spokój i stabilność. To rzecz, która jest u nas bardzo doceniania – podkreśla Paweł Tynel.

Jednym z najważniejszych kryteriów doboru pracowników jest ich wiarygodność. Pracodawcy chcieliby wiedzieć, czy mają do czynienia z wiarygodnymi pracownikami i czy na przykład w przeszłości nie byli oni karani za udostępnianie poufnych informacji.  Dostęp do takiej wiedzy na pewno pomógłby jeszcze w przyciąganiu atrakcyjnych zagranicznych inwestorów. Przydałyby się więc pewne regulacje prawne, które pomogłyby zmienić tę sytuację.

- Pamiętajmy o tym, iż to, że jesteśmy liderem w regionie na pewno się nie podoba Czechom, Węgrom i wielu innym krajom, które chcą z nami konkurować i będą robić wszystko, by wygrać rywalizację.

Nie możemy więc stać w miejscu, bo możemy zostać wyprzedzeni przez innych. – Trzeba stale myśleć o tym, czego potrzebują inwestorzy, słuchać tego, co nam mówią. Przy projektach doradczych dla naszych klientów widzę, że oni niezwykle cenią sobie kontakt z przedstawicielami rządu, możliwość przedyskutowania swoich planów i ubiegania się o wsparcie oraz dostęp do infrastruktury technicznej. Bardzo im zależy na wysokiej jakości biur, a dla osób, które fizycznie przenoszą się do Polski, to gdzie będą mieszkać, czyli jakość życia w konkretnym mieście. Jest więc sporo różnych elementów, które mają wpływ na wybór lokalizacji, a my jako kraj musimy pamiętać, że mamy konkurentów i wsłuchiwać się w potrzeby inwestorów.

Dobre prognozy – czy się spełnią?

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości prognozuje na ten rok wzrost wartości inwestycji, które w sumie mają przynieść ok. 20 tys. nowych miejsc pracy. – To wysoka liczba. W zeszłym roku było to 13 tys.. Jest to więc ambitny cel, ale możliwy do zrealizowania.

Co się może zmienić po 25 latach ?

- W dalszym ciągu będziemy mieli inwestycje przemysłowe. Sektor motoryzacyjny nie złożył broni. Widzimy też dużo inwestycji w branży chemicznej, są też inwestycje w sektorze produkcji mebli oraz niesłabnące zainteresowanie w rozwój zaawansowanych centrów usług wspólnych. Dominują Amerykanie i Europa Zachodnia, ale cieszymy się, że też Azjaci cały czas mają nas na uwadze.

Sylwia Zadrożna, Justyna Golonko, Grażyna Raszkowska