Polsko-brytyjski układ o wzajemnej pomocy

- Józef Beck uznał ten sojusz za wielki sukces i spełnienie testamentu Piłsudskiego. Było jednak już zbyt późno na zatrzymanie agresji Hitlera papierowymi gwarancjami – mówił dr Janusz Osica na antenie Polskiego Radia.

2024-08-25, 05:55

Polsko-brytyjski układ o wzajemnej pomocy
Neville Chamerlain na lotnisku Heston po powrocie w Monachium oświadcza: "Przywożę wam pokój". . Foto: Wikimedia Commons

25 sierpnia 1939 roku w Londynie rządy Polski i Wielkiej Brytanii podpisały układ sojuszniczy. Nie uratował on Polski we wrześniu 1939 roku, ale zmusił Hitlera do wojny z Wielką Brytanią – czego pragnął za wszelką cenę uniknąć.

Polityka ustępstw

Przez lata sojusz z Wielką Brytanią był niedoścignionym marzeniem polskiej dyplomacji. Dumny Albion odgradzał się od skłóconego kontynentu europejskiego tradycyjną polityką izolacjonizmu. Ponadto wielu polityków brytyjskich, z Davidem Lloydem Georg’em na czele, uważało Polskę za niefortunny twór konferencji pokojowej w Wersalu. Państwo polskie, położone między Rosją, a Niemcami, burzyło równowagę szachujących się nawzajem mocarstw.

Po dojściu Hitlera do władzy i coraz ostrzejszej polityki rewizjonistycznej III Rzeszy stopniowo zmieniało się nastawienie Wielkiej Brytanii. Uznali, że najbezpieczniej będzie stosować politykę appeasementu, czyli ustępstw wobec niemieckiego kanclerza. Tak postępowano aż do konferencji w Monachium we wrześniu 1938 roku, o której premier Chamberlain powiedział: "Pokój dla naszego pokolenia został uratowany".

Kości zostały rzucone

24 października 1938 Hitler zażądał od Polski zgody na wcielenie do III Rzeszy Wolnego Miasta Gdańsk i eksterytorialnej autostrady oraz linii kolejowej przez polskie Pomorze.

REKLAMA

- Żądania te, powtórzone po opanowaniu przez Niemcy Czechosłowacji miały już wymiar złowrogiego ultimatum – mówił historyk dr Janusz Osica. – Polska więc wsparła swe "nie" częściową mobilizacją, gdyż taki język Hitler rozumiał najlepiej.


Posłuchaj

Audycja historyczna poświęcona układowi polsko-brytyjskiemu o wzajemnej z 1939 roku. Komentarz historyka dr Janusza Osicy. (PR, 24.11.2001) 6:25
+
Dodaj do playlisty

 

Wtedy nawet premier Chamberlain zauważył, że polityka ustępstw prowadzi wprost ku wojnie. 31 marca 1939 Wielka Brytania zdecydowała się na publiczne udzielenie gwarancji Polski w razie zagrożenia jej niepodległości. Léon Noël, ambasador francuski w Polsce pisał: "Kości zostały rzucone. Odpowiedzialność została już podzielona. Szanse ratowania pokoju spadły, a wojna, tym razem powszechna, przestała już być tylko problematyczną możliwością".

Zbliżenie polsko-brytyjskie zaowocowało podpisaniem układu sojuszniczego. Kluczowy punkt brzmiał: "W razie gdyby jedna ze stron umawiających się znalazła się w działaniach wojennych w stosunku do jednego z mocarstw europejskich na skutek agresji tego ostatniego przeciwko tejże stronie umawiającej się, druga strona umawiająca się udzieli bezzwłocznie stronie umawiającej się, znajdującej się w działaniach wojennych wszelkiej pomocy i poparcia będących w jej mocy". W tajnym protokole zapisano: "Przez wyrażenie mocarstwo europejskie użyte w tym układzie należy rozumieć Niemcy".

REKLAMA

- Józef Beck uznał ten sojusz za wielki sukces i spełnienie testamentu Piłsudskiego – mówił gość audycji z cyklu "Kronika polska" - było jednak już zbyt późno na zatrzymanie agresji Hitlera papierowymi gwarancjami.

Wojna była nieunikniona

Sojusz przedłużył pokój o zaledwie kilka dni. Na wieść o podpisaniu układu Hitler wstrzymał planowany na 26 sierpnia atak na Polskę, przekładając go na dzień 1 września 1939. - Gwarancje brytyjskie miały być psychologiczną barierą i odegrać rolę dwojaką. Powstrzymać Hitlera przed atakiem na Polskę. Polskę zaś przed kapitulacją wobec Niemiec, gdyż to burzyło by ostatecznie iluzoryczną równowagę sił – mówił dr Osica.

Sojusznicze gwarancje nie były równoznaczne z chęcią udzielenia Polsce skutecznej pomocy militarnej. Los Polski - zdaniem Paryża i Londynu - zależeć miał od ostatecznego wyniku wojny.

mjm

REKLAMA

Polecane

REKLAMA

Wróć do strony głównej