Litwini od dziś mają euro jako własną walutę. Gwarancja bezpieczeństwa?

Oficjalnie jako pierwszy, 10 minut po północy, pobrał 10 euro z bankomatu w centrum Wilna premier Litwy Algirdas Butkeviczius - wspólnie z premierem Estonii Taavi Roivasem i łotewskim ministrem spraw zagranicznych Edgarem Rinkeviczsem. Wielu jednak wyprzedziło premiera.

Tym samym litewska narodowa waluta - lit - wraz z 2014 rokiem przeszła do historii. Od 1 stycznia od północy w kraju obowiązuje euro, a zmiana waluty przebiega bez zakłóceń. Po północy automatycznie lokaty bankowe zostały przekonwertowane zgodnie z oficjalnym kursem 1 euro za 3,45 litów.

Wzorem innych państw, na razie z bankomatów można pobierać tylko banknoty o nominale do 50 euro - tak, by była odpowiednia ich ilość dla wydawania reszty, gdy w obiegu znajdą się nominały wyższe.

Przez pierwsze dwa tygodnie na Litwie można będzie płacić zarówno w euro, jak i w litach, ale reszta będzie wydawana w euro. Natomiast centralny Bank Litwy będzie wymieniał lity na euro w nieograniczonej ilości i bez określonego limitu czasowego. Przez najbliższe sześć miesięcy pieniądze będą wymieniały również banki komercyjne i poczta.

Ludzie jednak spieszą z wymianą lita. W ostatnich dniach grudnia banki przeżywały prawdziwe oblężenie - ich obroty zwiększyły się pięciokrotnie, gdyż wniesiono 1 mld litów. Szacuje się, że ludzie posiadają jeszcze około 6 mld litów, które będą chcieli wymienić jak najszybciej.

Większość Litwinów popiera zmianę lita na euro, ale nie ma zbytniej euforii, gdyż nieunikniony jest wzrost cen.

Prezydent Litwy Dalia Grybauskaite podkreślała, że obywatele powinni być dumni z faktu, iż Litwa po latach przygotowań była gotowa przyjąć euro. - Jest to symboliczny, finałowy etap integracji z Unią Europejską. Euro to też bezpieczeństwo i mam na myśli nie tylko ekonomiczne, ale też polityczne - przekonywała Grybauskaite. -  Euro dla nas wszystkich jest ważne, od biznesmenów po polityków, bowiem jest symbolem głębszej ekonomicznej i politycznej integracji z Zachodem - mówiła prezydent.

Pozytywne doświadczenie Łotwy i Estonii, które wcześniej wprowadziły euro, dodają otuchy Litwinom.

Wielu obywateli Litwy odczuwa jednak smutek, że lit, który dobrze służył im przez ostatnich 21 lat, odchodzi do historii.

Grupa działaczy społecznych organizuje w piątek w Wilnie symboliczny pogrzeb lita z procesją i katafalkiem. Nawiązując do pogańskich tradycji, "czcigodny lit - symbol niepodległości narodu" zostanie spalony, a popiół, przy dźwiękach orkiestry, rozsypany nad rzeką Wilią.

Lit był narodową walutą Litwy w latach 1922-1940 oraz od 1993 roku do chwili obecnej. Od 2002 roku lit był powiązany z euro, a Litwa była uzależniona od polityki Europejskiego Banku Centralnego, chociaż nie miała wpływu na jego decyzje.

Litwa, która przystąpiła do UE w maju 2004 roku, jest 19. państwem strefy euro. Wspólną walutę mają już pozostałe dwa postradzieckie kraje bałtyckie: Łotwa (od stycznia 2014 r.) i Estonia (od 1 stycznia 2011 r.).

Zgodnie z przyjętą zasadą, monety euro we wszystkich krajach UE mają wspólny rewers i narodowy awers. Litewska moneta euro ma wybity wizerunek "Pogoni" - uzbrojonego rycerza na koniu - która jest godłem kraju. Tamtejsza mennica przygotowała 370 milionów sztuk monet.

JU/IAR/PAP