Prezydent Andrzej Duda spotka się z inicjatorami referendów obywatelskich

6 września, zgodnie z inicjatywą byłego prezydenta Bronisława Komorowskiego, odbędzie się ogólnokrajowe referendum. Polacy odpowiedzą na trzy pytania: czy są "za wprowadzeniem jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu"; czy są "za utrzymaniem dotychczasowego sposobu finansowania partii politycznych z budżetu państwa" i czy są "za wprowadzeniem zasady ogólnej rozstrzygania wątpliwości, co do wykładni przepisów prawa podatkowego na korzyść podatnika".

Prawo i Sprawiedliwość chce, by do wrześniowego referendum dopisać trzy pytania: "czy jest pani/pan za przywróceniem powszechnego wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn?"; "czy jest pani/pan za utrzymaniem dotychczasowego systemu funkcjonowania Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe" i "czy jest pani/pan za zniesieniem obowiązku szkolnego sześciolatków?". O uzupełnienie pytań w referendum zwróciła się do prezydenta Andrzeja Dudy kandydatka PiS na premiera Beata Szydło.

Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej, sędzia Wojciech Hermeliński poinformował w radiowej Jedynce, że obecnie trwają ostatnie przygotowania do głosowania - drukowane są karty, sprawdzany jest też system informatyczny.

"Najpierw spotkanie, potem decyzja"

W sobotnim wywiadzie dla radiowej Jedynki prezydent został zapytany, czy zamierza wyrazić zgodę na dodatkowe pytania. - Przede wszystkim będę chciał się spotkać z tymi, którzy byli inicjatorami wcześniej referendów (...), a których wnioski zostały odrzucone, z tymi, którzy przynieśli podpisy w sprawie 6–latków, z tymi, którzy przynieśli podpisy w sprawie wieku emerytalnego, i z tymi, którzy przynieśli podpisy w obronie polskich lasów - odpowiedział Duda.

- To jest w sumie prawie 6 mln podpisów, więc to są bardzo poważne inicjatywy. Będziemy na ten temat rozmawiali, natomiast proszę pamiętać, że ja jako prezydent Rzeczypospolitej muszę to także rozważać od strony prawnej i rozważam - powiedział, zapowiadając, że jego stanowisko w sprawie referendum zostanie przedstawione w tym tygodniu.

NSZZ "Solidarność" chciała w 2012 roku, aby w referendum Polacy wypowiedzieli się, czy są za utrzymaniem wieku emerytalnego (zanim podniesiono go do 67. roku życia), czyli 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. "S" złożyła w Sejmie prawie 1,4 mln podpisów pod wnioskiem o takie referendum. Sejm wniosku nie poparł.

Pod - zainicjowanym przez Stowarzyszenie Rzecznik Praw Rodziców - wnioskiem o referendum w sprawie obowiązku szkolnego 6-latków podpisało się prawie milion osób. Sejm wniosek odrzucił. Do stycznia 2015 roku Prawo i Sprawiedliwość złożyło w Sejmie w sumie ponad 2,5 mln podpisów o przeprowadzenie ogólnopolskiego referendum w sprawie Lasów Państwowych. Formalnie jest to inicjatywa obywatelska.

***

W ocenie konstytucjonalistów, m.in. prof. Marka Chmaja, dr. Ryszarda Balickiego, dr. hab. Piotra Uziębły, nie ma możliwości dopisania dodatkowych pytań do wrześniowego referendum. Z kolei na zarządzenie kolejnego referendum, które mogłoby się odbyć 6 września, jest już za późno ze względu na upływające terminy kalendarza referendalnego.

Z kolei z ekspertyz przygotowanych na zlecenie Prawa i Sprawiedliwości wynika, że prezydent może zmienić postanowienie w sprawie zarządzenia referendum ogólnokrajowego, szczególnie uzupełnić o dodatkowe pytania dotyczące kluczowych z punktu widzenia obywateli spraw, może też postanowienie uchylić.

Zdaniem autorów ekspertyz zamówionych przez PiS prezydent może na każdym etapie uchylić postanowienie w sprawie referendum, jeśli uzna, że któreś z pytań jest niekonstytucyjne, szczególnie w sytuacji zmiany personalnej na urzędzie prezydenta. Prawnicy piszą też, że zmiana postanowienia prezydenta jest możliwa, wymaga jednak zgody Senatu.

PAP, IAR, kk