II powstanie śląskie - zwycięski zryw Polaków
- Nie złożym broni choćby stu mocarzy przeciw powstańcom swój wydało sąd, praw naszych niechaj deptać się nie waży żaden parlament, żaden sejm, ani rząd – głosiły słowa anonimowej piosenki powstańczej.
2015-08-25, 06:01
Posłuchaj
95 lat temu, 25 sierpnia 1920 zakończyło się zwycięstwem II Powstanie Śląskie.
Zgodnie z postanowieniami Traktatu Wersalskiego o przynależności Górnego Śląska miał rozstrzygnąć plebiscyt. Pierwszy powstańczy zryw na Śląsku w sierpniu 1919 roku, choć nieudany pokazał, że mieszkańcy chcą należeć do Polski.
Świadomi tego Niemcy usiłowali zrobić wszystko, aby zmusić polski rząd do rezygnacji z Górnego Śląska bez plebiscytu. Zabiegali o to nie tylko drogą krętactw dyplomatycznych, ale też terrorem w stosunku do ludności polskiej na tym obszarze. Do tych zabiegów dołączyli też niemieccy nacjonaliści, którzy 17 sierpnia zamordowali w Katowicach polskiego lekarza Andrzeja Mielęckiego.
Ludność polska była oburzona zachowaniem Niemców. Na wieść o wzmożonej fali terroru w Katowicach górnicy odpowiedzieli strajkiem, który wkrótce ogarnął prawie cały Śląsk. Protesty szybko zamieniły się w zbrojne wystąpienia przeciw Niemcom.
W nocy z 19 na 20 sierpnia w przeważającej większości powiatów odezwały się bojowe trąbki powstańcze i padły pierwsze strzały. W rozkazie operacyjnym nr 2 z dnia 19 sierpnia 1920, podpisanym przez głównego komendanta Alfonsa Zgrzebnioka czytamy: ”Miasta powiatowe należy ominąć, wszelkie załogi policji bezpieczeństwa muszą być rozbrojone, za wszelką cenę należy unikać starć z wojskami koalicyjnymi, w miejscowościach przez nas zajętych tworzyć natychmiast straże obywatelskie”.
Powstańcy z zapałem likwidowali posterunki niemieckiej policji bezpieczeństwa i przepędzali niemieckich urzędników. Zacięte walki toczone przez dobrze zorganizowanych i bogatszych w doświadczenia pierwszego zrywu Powstańców Śląskich doprowadziły do opanowania szeregu ważnych powiatów.
24 sierpnia Międzysojusznicza Komisja Plebiscytowa poszła na poważne ustępstwa wobec Polaków. Wydano rozporządzenie o utworzeniu nowej policji Górnego Śląska, składającej się w połowie z Polaków, a w połowie z Niemców. Nazajutrz, 25 sierpnia 1920 umilkły strzały II powstania śląskiego, które obróciło w pył niemieckie plany siłowego zagarnięcia Górnego Śląska. Wykazało nie tylko bohaterstwo i patriotyzm Polaków, ale też ich nieustępliwość wobec wroga. Potwierdzeniem tych słów okazało się III Powstanie Śląskie, kiedy to na zawsze przekreślono niemieckie plany oderwania tego rejonu od niepodległej Polski.