Abolicjonizm, czyli jak zniesiono niewolnictwo
Na przełomie XVIII i XIX wieku abolicjoniści święcili swój wielki triumf. Kwitnący od starożytności handel niewolnikami nieodłącznie towarzyszył budowaniu europejskich potęg kolonialnych. Załamał się w najbardziej zaskakującym momencie - gdy osiągnął niespotykane dotąd rozmiary.
2025-03-25, 10:40
25 marca 1807 roku parlament brytyjski przyjął uchwałę, która zakazywała Anglikom udziału w handlu niewolnikami. Na ostateczne zniesienie niewolnictwa w koloniach Imperium trzeba było poczekać do 1834 roku.
Na przełomie XVIII i XIX wieku abolicjoniści święcili swój wielki triumf. Kwitnący od starożytności handel niewolnikami nieodłącznie towarzyszył budowaniu europejskich potęg kolonialnych. Załamał się w najbardziej zaskakującym momencie - gdy osiągnął niespotykane dotąd rozmiary.
Przyczyn takiego rozwoju wydarzeń należy szukać w filozofii i myśli epoki Oświecenia. Jej przedstawiciele zgodnie uznawali, powołując się na względy moralne, humanitarne i religijne, niewolnictwo za hańbę cywilizacji europejskiej.
W latach osiemdziesiątych XVIII wieku powstało w Wielkiej Brytanii szereg stowrzyszeń stawiających sobie za cel walkę z handlem niewolnikami. Zaciętą wojnę niewolnictwu wypowiedzieli też religijni filantropi z Williamem Wilberforce’m i Thomasem Clarksonem na czele. W Ameryce tego typu działania stały się domeną m.in. Antoniego Benezeta.
REKLAMA
Opór zwolenników niewolnictwa był twardy. Wpływowi plantatorzy przekonywali o istotnej roli niewolnictwa w bogaceniu się narodów i budowy potęgi kolonialnych mocarstw. Upór, zmasowana akcja informacyjna abolicjonistów i rosnąca rola opinii publicznej odniosły w końcu sukces. Doniosłą rolę odegrała też rewolucja przemysłowa. Ostatecznie zakazano handlu niewolnikami, choć walka była długa mozolna.
Zaczęło się w Wielkiej Brytanii. We Francji, choć pierwsze uchwały wprowadzono już w 1793 roku, niewolnictwo zniesiono dopiero po rewolucji lutowej w 1848 roku. W Stanach Zjednoczonych system plantacyjny święcił triumf aż do wojny secesyjnej. W 1862 roku Abraham Lincoln, polityk dość umiarkowany, ale zdecydowany przeciwnik niewolnictwa, ogłosił zniesienie tej instytucji.
Długo trwał proces abolicji w Ameryce Południowej. W Brazylii i na Kubie miało to miejsce dopiero w 1880 roku. Najdłużej handel niewolnikami odbywał się w Afryce Wschodniej, gdzie prym w tym procederze wiedli handlarze arabscy.
Posłuchaj
REKLAMA
Niestety triumf abolicjonizmu nie przyniósł końca niewolnictwa w świecie. Mimo, że formalnie było zakazane, w praktyce nigdy nie zostało zlikwidowane. Współcześnie na wszystkich kontynentach kilkadziesiąt milionów osób żyje w stanie zniewolenia.
Źródło: Polskie Radio/mjm
REKLAMA