Obchody 75. rocznicy pierwszego transportu do obozu w Chełmnie nad Nerem

Posłuchaj

Zagłada polskich Żydów to koniec wielowiekowych wspólnot na trwałe wrosłych w żywą tkankę państwa polskiego (IAR)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

- Upamiętnienie 75. rocznicy transportu ofiar do niemieckiego obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem symbolicznie rozpoczynamy w Łodzi na Stacji Radegast - na terenie łódzkiego Umschlagplatz. Wprawdzie pierwszy transport Żydów z 8 grudnia 1941 roku przybył do Kulmhof nie z tutejszego getta, tylko z likwidowanego getta w Kole, jednak to właśnie z Łodzią szczególnie tragicznie złączyła się historia ośrodka Kulmhof - podkreślił wiceminister kultury Jarosław Sellin otwierając uroczystość na Stacji Radegast.

Powiązany Artykuł

Turyści z Portugalii staną przed sądem za niszczenie Muzeum Auschwitz

- Warto pamiętać, że w obozie tym zagłada na skalę wręcz przemysłową zaczęła się jeszcze przed konferencją Wannsee ze stycznia 1942 roku. To tam zbrodniarze niemieckiej III Rzeszy podjęli decyzję o "ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej", jak eufemistycznie nazwali masowe mordy. Wkrótce zaczęła się też akcja Reinhardt, która przyniosła straszliwą śmierć Żydom z Generalnego Gubernatorstwa - dodał.

Sellin zaznaczył, że główne państwowe obchody 75. rocznicy tych wydarzeń zaplanowano na przyszły rok, zaś uroczystość w Łodzi stanowi ich inaugurację.

(Film - Pierwszy niemiecki obóz zagłady na ziemiach polskich. KL Kulmhof powstał 75 lat temu. Źródło: TVP INFO) 

- Istotne jest bowiem, abyśmy na dzieje zbrodni II wojny światowej i zagłady patrzyli całościowo, dostrzegając kolejne etapy narastającej nienawiści i przemocy, kolejne punkty planu realizowanego przez morderców. Abyśmy widzieli nie tylko porażające i przerastające ludzką wyobraźnię skutki, ale także sięgali do ich przyczyn, bo tylko wtedy wypełnimy obowiązek pamięci wobec ofiar i wyciągniemy lekcję na przyszłość - dodał.

200 tysięcy więźniów

W czasie uroczystości na Stacji Radegast dyrektor łódzkiego Muzeum Tradycji Niepodległościowych Piotr Machlański przypomniał, że to miejsce tragiczne, z którego blisko 200 tys. więźniów getta - Żydów przywiezionych z ziem polskich oraz m.in. z Niemiec, Luksemburga, Austrii, Czech oraz blisko 5 tys. Romów i Sinti z pogranicza austriacko-węgierskiego, zostało wywiezionych na śmierć.

- 75 lat temu w niewielkiej miejscowości Chełmno nad Nerem Niemcy uruchomili obóz zagłady Kulmhof. 8 grudnia 1941 roku zapędzono tam pierwszą grupę Żydów z Koła. To nieprzypadkowa data - na ten dzień urząd bezpieczeństwa Rzeszy zaplanował konferencję, która z powodu nalotu na Pearl Harbour została przełożona na 20 stycznia następnego roku i przeszła potem do historii jako Konferencja w Wannsee - zaznaczył.

75 lat temu w niewielkiej miejscowości Chełmno nad Nerem Niemcy uruchomili obóz zagłady Kulmhof. 8 grudnia 1941 roku zapędzono tam pierwszą grupę Żydów z Koła. To nieprzypadkowa data - na ten dzień urząd bezpieczeństwa Rzeszy zaplanował konferencję, która z powodu nalotu na Pearl Harbour została przełożona na 20 stycznia następnego roku i przeszła potem do historii jako Konferencja w Wannsee 

Piotr Machlański

Jak wyjaśnił, przełożenie terminu konferencji, która zdecydowała o tzw. ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej, nie uratowało grupy Żydów z kolskiego getta. 

- Kolejny transport do Kulmhof trafił już z Litzmannstadt getto; była to społeczność romska, wywieziona w styczniu 1942 roku - dodał Machlański.

Po uroczystości na Stacji Radegast jej uczestnicy udali się na teren Lasu Rzuchowskiego k. Chełmna nad Nerem, w miejscu masowych mogił ofiar ośrodka Zagłady w Kulmhof, gdzie obchody będą kontynuowane. Ich organizatorem jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Najdłużej funkcjonujący niemiecki obóz śmierci

Kulmhof (Chełmno nad Nerem) to pierwszy w historii niemiecki obóz zagłady, który rozpoczął działalność jeszcze przed Konferencją w Wannsee (styczeń 1942), gdzie luminarze III Rzeszy podjęli formalną decyzję o tzw. ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej. W procesie mordowania na skalę przemysłową pełnił rolę quasi-laboratorium, w którym testowano metody jak najskuteczniejszego zabijania.

Był to najdłużej funkcjonujący niemiecki obóz natychmiastowego uśmiercania i jedyny, który zamknięto - w kwietniu 1943 - po czym ponownie uruchomiono w marcu następnego roku. W odróżnieniu od innych miejsc zagłady ofiary gazowano tu nie w komorach stacjonarnych, ale w ciężarówkach.

Szacuje się, że w Kulmhof zamordowano łącznie ok. 200 tys. kobiet, dzieci i mężczyzn – w zdecydowanej większości Żydów, a także 4,3 tys. Romów, prawdopodobnie grupę czeskich dzieci i kilkudziesięciu jeńców radzieckich. W obozie życie straciła nieustalona liczba Polaków, w tym zakonnice i księża przywiezieni do Kulmhof z domów starców i przytułków z Włocławka. 

dcz