Powstaje unijny program rozwoju przemysłu obronnego

Przewiduje on m.in. wspieranie innowacyjności i współpracy europejskich przemysłów obronnych, pobudzenie konkurencji i zachęty dla małych przedsiębiorstw. Pierwsze środki powinny trafić do beneficjentów w 2019 r.

Program ma wspierać innowacyjność i zwiększyć potencjał przemysłu obronnego UE

"Pomoże nam to wspierać innowacje i zwiększać wydolność europejskiego przemysłu obronnego" - powiedział na konferencji prasowej w Brukseli minister spraw zagranicznych Estonii Sven Mikser, komentując przyjęcie przez Radę UE stanowiska wobec propozycji powołania Europejskiego Programu Rozwoju Przemysłu Obronnego (EDIDP).

Na program przeznaczono 500 mln euro na  lata 2019-2020

Jest on częścią szerszego europejskiego funduszu obronnego i przewiduje uruchomienie funduszy w wysokości 500 mln euro na lata 2019-20. Celem jest pobudzanie konkurencyjności i innowacyjności europejskich firm zbrojeniowych, uruchomienie współpracy transgranicznej oraz zachęcenie małych i średnich przedsiębiorstw z UE do brania udziału w przedsięwzięciach z dziedziny obronności.

"Bezpieczeństwo Europy to dla naszych obywateli sprawa najwyższej wagi - oświadczył Juri Luik, minister obrony Estonii, która przewodniczy obecnie w Radzie UE. - Obecne zwiększone wydatki krajów członkowskich na obronność są odpowiedzią na te oczekiwania. Europejski Program Rozwoju Przemysłu Obronnego sprawi, że nasz przemysł obronny stanie się bardziej innowacyjny i konkurencyjny - jest to ważne zarówno dla bezpieczeństwa naszych obywateli, jak i samego przemysłu".

Europejski przemysł obronny: rozproszony, przestarzały, nieefektywny

Według oceny autorów projektu, wyzwania, przed jakimi stoi dziś unijny przemysł obronny, wymagają zdecydowanie bardziej skoordynowanych działań. "Europejski sektor obronny cierpi z powodu niskiego poziomu inwestycji i charakteryzuje się fragmentacją rynku wzdłuż granic krajowych, co prowadzi do powielania działań" - czytamy w uzasadnieniu. Ponadto widać w nim "rosnące niedobory, starzejące się technologie i brak nowych programów, zwłaszcza tych opartych na współpracy".

Program nastawiony na większą współprace technologiczną

Zamierzone cele program ma osiągnąć przede wszystkim poprzez "lepsze wykorzystywanie wyników badań, promowanie współpracy między przedsiębiorstwami w rozwijaniu produktów i technologii obronnych". Dzięki temu europejska baza technologiczno-przemysłowa sektora obronnego "będzie mogła w pełni zaspokoić obecne i przyszłe potrzeby w zakresie bezpieczeństwa". Ponadto program miałby się przyczynić do "zwiększenia autonomii strategicznej Unii" oraz "wzmocnienia jej zdolności do współpracy z partnerami".

Program przewiduje dotacje, zamówienia publiczne, instrumenty finansowe

Pomoc finansowa Unii będzie miała przede wszystkim formę dotacji, instrumentów finansowych oraz zamówień publicznych. O jej przyznanie będą mogły starać się firmy tworzące projekty i prototypy produktów obronnych, przeprowadzające testy lub kwalifikacje takich produktów, certyfikujące produkty lub też przeprowadzające badania takie jak np. studium wykonalności.

Pomoc finansowa Unii w ramach programu nie może przekroczyć 20 proc. całkowitego kosztu działania, jeżeli odnosi się ono do tworzenia prototypów. We wszystkich innych przypadkach pomoc może pokrywać nawet całkowity koszt działania.

Kryteria przyznawania środków to m.in. doskonałość, wkład w innowacyjność, wkład w interesy Unii w zakresie bezpieczeństwa i obrony oraz zasadność.

Program o charakterze rynkowym

Duży nacisk kładziony jest na rynkowy charakter programu. By zagwarantować, że proponowane działania przyczynią się do zwiększenia konkurencyjności, ich finansowanie ma być uzależnione od popytu. W związku z tym w ramach kryteriów przyznawania środków będzie się brało pod uwagę, czy państwa członkowskie zobowiązały się do wspólnej produkcji i zamówienia produktu lub technologii "w miarę możliwości w skoordynowany sposób".

Ponieważ pomoc unijna w ramach programu ma na celu wzmacnianie konkurencyjności sektora i dotyczy jedynie "szczególnej fazy rozwojowej", projekt uznaje, że Komisja nie powinna mieć prawa własności lub prawa własności intelektualnej w stosunku do produktów lub technologii będących efektem finansowanych działań. System ochrony praw własności intelektualnej wspólnych projektów ma zostać uzgodniony w przyszłości przez zainteresowane strony.

Z funduszy przeznaczonych na program będą mogły skorzystać projekty zgłoszone w ramach powołanej w listopadzie współpracy strukturalnej PESCO, jeśli tylko spełnią kryteria programu.

Szczegółowe negocjacje z Parlamentem Europejskim w sprawie europejskiego programu rozwoju przemysłu obronnego rozpoczną się w przyszłym roku; uruchomienie pierwszych transzy finansowania przewidywane jest na rok 2019.

PAP, jk