Elżbieta II - "constans" ciągle zmieniającego się świata

Formalnie brytyjska królowa wciąż jest głową 15 państw, m.in. Australii, Nowej Zelandii, Kanady czy Jamajki. Jednak w 1926 roku gdy przyszła na świat Londyn był wciąż stolicą świata u szczytu kolonialnej potęgi.

Powiązany Artykuł

Monarchia brytyjska - serwis specjalny

Elżbieta Aleksandra Maria z dynastii Windsor nie objęłaby tronu gdyby nie dosyć szczególny obrót spraw w starszym pokoleniu. Królem bowiem był Edward VIII, czyli stryj Elżbiety. Nie mógł jako król poślubić ukochanej Wallis Simpson, gdyż dwukrotnie wcześniej się rozwodziła. Dlatego 11 grudnia 1936 roku abdykował otwierając drogę do tronu ojcu Elżbiety II, który panował jako Jerzy VI.

Trafił na wyjątkowo trudny okres - za niecałe trzy lata wybuchła II wojna światowa. Elżbieta wraz z siostrą Małgorzatą zostały umieszczone w zamku Windsor w Berkshire. W 1945 roku następczyni tronu przekonała ojca, żeby pozwolił jej na służbę wojskową. Wstąpiła do Women’s Auxiliary Territorial Service gdzie uzyskała nawet stopień kapitana.

Kolejnym przełomem w życiu księżniczki był ślub. Młodego oficera z duńsko-greckiej rodziny królewskiej Elżbieta poznała jeszcze przed wojną, w lipcu 1939 roku. Para królewska była nieprzychylna zaręczynom Filipa i Elżbiety, także ze względu na powiązania jego rodziny z nazistami.

REKLAMA

Ślub ostatecznie odbył się 20 listopada 1947 roku w Opactwie Westminsterskim. Filip otrzymał tytuł księcia Edynburga. Para doczekała się czwórki dzieci: Karola (ur.1948 r.), Anny (ur.1950 r.), Andrzeja (ur. 1960 r.) oraz Edwarda (ur. 1964 r.).

Królowa

Podczas pobytu w Kenii Elżbiety dotarła wieść o śmierci ojca. Jerzy VI zmarł na raka gardła 6 lutego 1953 roku. Dzień później Elżbieta została ogłoszona królową, choć oficjalna koronacji, a jakże, w opactwie Westminsterskim odbyła się w czerwcu.

(Film - koronacja Elżbiety II. Źródło: YOOUTUBE/padrcymmro29) 

REKLAMA

Pierwszym (z trzynastu) premierem Elżbiety II jako młodej władczyni był sam Winston Churchill. Wiekowy polityk powrócił jako szef rządu po przegranych wyborach w 1944 roku. Królowa wyznała, że często śmiała się z Churchillem, ich spotkania niejednokrotnie przedłużały się ze się standardowych 30 minut do dwóch godzin, być może z powodu wspólnych zainteresowań tj. wyścigi konne.

Wielu utrzymuję, że Winston Chruchill był "ulubionym" premierem Elżbiety II.

Z relacjami z kolejnymi szefami rządów bywało różnie, paradoksalnie niespecjalnie układały się kontakty z Margareth Thatcher. Wydawałoby się, że połączy je kobiecy punkt widzenia oraz niemal identyczny wiek. Biograf Thatcher zaznaczył, że problemem mógł być fakt, iż… "żadna z nich nie miała doświadczenia we współpracy z kobietami na najwyższych stanowiskach”.

REKLAMA

Jednym z pamiętnych wydarzeń z życia Pałacu Buckingham była wizyta prezydenta USA Johna F. Kennedy’ego i jego żony Jackie 5 czerwca 1961 roku. Był to pierwszy raz od 1918 roku, gdy amerykański prezydent przebywał w siedzibie brytyjskich monarchów. Wówczas był to Woodrow Wilson. Niecałe pół roku później, 22 listopada, doszło do zamachu w wyniku popularny JFK zginął.

Trudno wymieniać wydarzenia polityczne jako punkty zwrotne w panowaniu Elżbiety II. Dwór nie ma wpływu na politykę. Królowa nigdy publicznie się nie wypowiadała na temat bieżącej polityki. Komentatorzy spekulowali, że królowa zajmie stanowisko ws. Brexitu, który zdecyduje o historii Zjednoczonego Królestwa. Elżbieta pozostała jednak konsekwentna.

Jako symbol monarchii i głowa państwa, mimo braku zaangażowania politycznego, Elżbieta II przynajmniej dwa razy w życiu mogła poważnie obawiać się o swoje życie. W 1981 roku podczas parady wojskowej mężczyzna w tłumie skierował broń w jej kierunku i strzelił. Okazało się, że ślepakiem, więc monarchini nic się nie stało. Innym razem doszło do włamania w Pałacu Buckingham, sprawca dostał się do sypialni Elżbiety. W tym zdarzeniu królowa również nie ucierpiała.

Diana

REKLAMA

Wokół małżeństwa z księciem Karolem, konfliktu z królowa i dworem oraz śmierci Diany Spencer narosło wiele legend. Obecny następca tronu poznał Dianę Spencer w 1977 roku. Do ślubu doszło w lipcu 1981 roku. Diana uzyskała tytuł Jej Królewska Wysokość Księżna Walii. Para doczekała się dwóch synów - Williama (ur. 1982) oraz Harry’ego (ur. 1984).

Camillę Parker-Bowles książe Karol poznał na początku lat 70 XX. wieku. Połączył ich romans, jednak wszystko zakończyło się wraz z ślubem Camilli w 1973 roku. Diana odkrywała kolejne poszlaki tj. zdjęcia Camilli wśród rzeczy Karola. Coraz badziej napięta sytuacja doprowadziła do rozpadu małżeństwa. Karol już w 1985 roku miał się zwierzyć przyjaciołom, że ich małżeństwo "jest skończone".

W 1986 roku książe Walii wyjechał z Camillą Parker-Bowles na wakacje. Karol pokazywał się z żoną wyłącznie przy oficjalnych okazjach. Po publikacji w czerwcu 1992 roku książki "Jej prawdziwa historia" Andrew Mortona ukazującej kulisy małżeństwa wydarzenia potoczyły się na tyle szybko, że w grudniu doszło do separacji pary a w 1996 roku nastąpił rozwód.

Sprawą przez wiele lat żyła cała Wielka Brytania. Karol publicznie przyznał się do zdrady w wywiadzie telewizyjnym.

REKLAMA

Księżna zginęła w wypadku samochodowym w Paryżu 31 sierpnia 1997 roku. Miała zaledwie 36 lat. Samochód, w którym była Diana uciekał przed tłumem paparazzich.

Karol poślubił Camillę Parker-Bowles w kwietniu 2005 roku.

Wieloletnia seria skandali, pomówień i oskarżeń odbiła się na dworze oraz na instytucji monarchii w ogóle. Trudno się temu dziwić – Karol i Diana co drugi dzień byli bohaterami okładek tabloidów. Wedle doniesień "Daily Mail" królowa szybko doszła do wniosku, że Diana "nie pasuje" do rodziny. Miała, wedle opinii Elżbiety, "nie angażować się wystarczająco" w życie rodziny królewskiej oraz być osobą "z problemami". W 2017 roku były lokaj Diany stwierdził, że to królowa zdecydowała o rozwodzie księcia i księżnej Walii.

Na fali współczucia dla tragicznie zmarłej księżnej, pojawiło się wiele oskarżeń w kierunku królowej, która miała zwalczać Dianę gdy była jej synową oraz doprowadzić ostatecznie do rozwodu.

REKLAMA

Zmiany

Istotną zmianą w funkcjonowaniu monarchii była inicjatywa Elżbiety, ktra zdecydowała o zmniejszeniu wydatków brytyjskiego dworu. Zabieg miał na celu pozyskać sympatię społeczeństwa, do którego ostatecznie należałaby decyzja o trwaniu monarchii. Mimo że członkowie dworu sązwolnieni z wielu podatkó, królowa dobrowolnie zdecydowała się płacić podatek dochodowy oraz podatek od dochodów kapitałowych. Zadecydowała o reformie tzw. Civil List czyli listy członków dworu utrzymywanych z budżetu państwa. W trakkcie jej panowania kwota przeznaczan rocznie na Civil list systematycznie się zmniejszała. W 2013 roku wypłaty zostały ostatecznie zniesione. To największa tego typu reforma finansowa monarchii od 250 lat.

W celu pokrycia rozmaitych kosztów, Elżbieta II otworzyła także w 1992 roku Pałac Buckingham dla zwiedzajacych.

Podczas 66-letniego panowania Elżbiety II instytucja brytyjskiej monarchii przeszła gruntowne zmiany. Przedwojenna, skostniała arystokratyczna struktura sprostała wyzwaniom dynamicznie zmieniającego się świata.

REKLAMA

- Elżbieta II stała się constansem ciągle zmieniającego się świata. Ucieleśnia historię XX wieku - stwierdziła historyk Kate Miller. 

Ile rekordów pobije jeszcze Elżbieta II? Jej matka, Elżbieta Bowes-Lyon, królowa Wielkiej Brytanii i cesarzowa Indii, żyła 102 lata, zatem długowieczność w rodzinie Windsorów nie jest czymś nadzwyczajnym.

Zebrał Daniel Czyżewski, PolskieRadio.pl