Odra - poznaj objawy, przebieg choroby, leczenie i możliwe powikłania

Odra to zakaźna choroba wieku dziecięcego górnych dróg oddechowych, wywołana przez wirus odry (paramyxowirus). Zakażeniu chorobą mogą ulec wszystkie dzieci, które miały wcześniej kontakt z osobą zarażoną i pozbawione są odporności. Pamiętajmy o tym, że jednym sposobem na to by ustrzec się przed wirusem odry są szczepienia. Jak podaje Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, po podaniu 2 dawek szczepionki, skuteczność jej wynosi około 98%-99%.

Według danych PZH, zanim w Polsce wprowadzono obowiązek szczepień (lata 1965-1974) liczba rejestrowanych przypadków zachorowań na odrę kształtowała się od 70 000 do 130 000 w latach pomiędzy epidemiami oraz od 135 000 do 200 000 w latach epidemicznych. Obecnie w Europie, w tym także w Polsce, obserwuje się niepokojący wzrost zachorowań na odrę, przy czym większa ilość osób chorych nie była wcześniej szczepiona.

Odra – objawy

Okres wylęgania odry trwa zwykle od 9 do 14 dni, przeważnie bezobjawowo. W tym czasie możemy zaobserwować jedynie osłabienie i ogólne złe samopoczucie.

Symptomy odry występują zazwyczaj dopiero po 10-12 dniach od zakażenia. Na 2-4 dni przed wystąpieniem charakterystycznej dla odry wysypki pojawiają się:

REKLAMA

• męczący kaszel
• gorączka
• ból gardła
• katar
• zaczerwienienie oczu i światłowstręt (tzw. ''oczy królicze'')
• zapalenie spojówek

Ponadto, w jamie ustnej zauważymy tzw. plamki Koplika, czyli białe wykwity otoczone czerwoną linią.

Odra: charakterystyczna wysypka

Kolejnym objawem odry jest charakterystyczna, czerwona wysypka, która stopniowo zlewa się w plamy i pokrywa całą głowę oraz ciało, pozostawiając w niektórych miejscach białe pasma (tzw. skóra lamparcia). Razem z wysypką, często pojawia się wysoka temperatura sięgająca do 40 stopni Celsjusza. Po kilka dniach wysypka robi się brunatna i powoli zaczyna się złuszczać.

Niektóre dzieci przechodzą odrę wyjątkowo ciężko – może u nich wystąpić wysypka krwotoczna, a nawet drgawki.

Odra u osób dorosłych przebiega w podobny sposób jak u dzieci, jednak osoby z chorobami układu krążenia przechodzą odrę w znacznie cięższy i bardziej niebezpieczny sposób.

REKLAMA

Odra: co robić w przypadku zarażenia?

Jedynym możliwym źródłem zarażenia jest chory człowiek – odra szerzy się drogą kropelkową oraz przez bezpośrednią styczność wydzieliny jamy nosowo-gardłowej osoby zakażonej.

W przypadku osób chorych na odrę, które nigdy wcześniej nie szczepiły się, podaje się szczepionkę MMR. Aby była skuteczna, lekarz musi ją podać w okresie 72 godzin od zetknięcia pacjenta z osobą chorą. Szczepionka podana w odpowiednim czasie może zahamować występowanie odry lub złagodzić jej objawy.

W sytuacji, gdy mamy do czynienia z osobami należącymi do tzw. grupą ryzyka czyli m.in. w przypadku kobiet w ciąży, u osób z upośledzoną odpornością, dzieci cierpiących na choroby nowotworowe oraz mającymi silne alergie na antybiotyki, lekarz może zaproponować domięśniowy zastrzyk z przeciwciał – tzw. immunoglobinę. Zastrzyk podany w odpowiednim czasie po kontakcie z zarażonym zapewnia podobny stopień ochrony co szczepionka – może zahamować odrę lub złagodzić jej objawy.

Szczepienie przeciwko odrze w czasie wylęgania choroby nie zaostrzy jej przebiegu.

REKLAMA

Uwaga! Odra najbardziej zaraźliwa jest 5 dni przed pojawieniem się wysypki, oraz 4 dni od momentu jej wystąpienia.

Odra: leczenie

Leczenie odry sprowadza się wyłącznie do leczenia objawowego, ponieważ na dzień dzisiejszy nie istnieją żadne leki przeciwwirusowe, które byłyby skuteczne w leczeniu tej choroby.

Co czwarta osoba chora na odrę wymaga hospitalizacji.

Jeśli u chorego występuje gorączka to po wcześniejszej konsultacji z lekarzem, ''zbijamy ją'' lekami przeciwgorączkowymi. W przypadku kaszlu, lekarz może zalecić leki przeciw kaszlowe.

REKLAMA

Chory powinien leżeć w łóżku w izolacji, najlepiej w zaciemnionym pokoju, co złagodzi możliwy światłowstręt.

Odra: możliwe powikłania

Około 30% zachorowań przebiega z powikłaniami, szczególnie wśród dzieci do 5 roku życia i dorosłych w wieku powyżej 20 lat – podkreśla Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego.

Osoby niezaszczepione, narażone są na groźne powikłania, m.in.:

• zapalenia ucha środkowego, które może prowadzić do utraty słuchu
• zapalenie płuc
• biegunka
• zapalenia mięśnia sercowego
• zaburzenie wzroku, które może prowadzić do ślepoty
• ostre zapalenie mózgu (około 1 na 1000 zachorowań)

Rzadziej, odra może doprowadzić do ciężkiego uszkodzenia mózgu, zwanego jako podostre stwardniające zapalenie mózgu, które jest przewlekłą chorobą. W większości przypadków, chorzy na SSPE umierają.

REKLAMA

Odra: kiedy szczepimy?

Szczepienia na odrę należą do szczepień obowiązkowych w Polsce – są one bezpłatne. Pierwszą dawkę szczepionki (tzw. MMR), w której skład wchodzą żywe, osłabione wirusy, podajemy między 13, a 15 miesiącem życia dziecka, drugą zaś powtarzamy kiedy dzieci mają 10 lat. U dzieci do szóstego miesiąca, odporność na chorobę przekazywana jest przez matkę.

Choć szczepionka przeciw odrze zwiera żywe, osłabione wirusy to nie ma takiej możliwości, by po szczepieniu przeniosły się na inne osoby z otoczenia dziecka.

Autyzm poszczepienny to mit! Badania wykluczają związek szczepień przeciwko odrze z występowaniem autyzmu.

Pamiętajmy o tym, że wirus odry przestaje się rozprzestrzeniać w populacji dopiero, gdy zaszczepionych jest przynajmniej 95% osób.

REKLAMA

Barbara Szczypiór/PZH Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego