Nobel za wydarcie komórkom tlenowej tajemnicy. ”To toruje drogę do leczenia wielu chorób, w tym raka”

- Reagowanie na tlen to kwestia kluczowa dla całego szeregu chorób. Odkrycia poczynione przez tegorocznych laureatów mają fundamentalne znaczenie dla fizjologii i torują drogę dla obiecujących nowych strategii walki z rakiem, anemią i wieloma innymi chorobami – informuje komunikat noblowskiej akademii na Twitterze.

***

Potocznie nazywana "nagrodą Nobla z medycyny", w rzeczywistości była opisana w testamencie fundatora, jako wyróżnienie z "fizjologii lub medycyny".

REKLAMA

Powiązany Artykuł

Polak z Oksfordu wśród kandydatów do Nagrody Nobla z fizyki

Laureata lub laureatów wybiera zgromadzenie profesorów Instytutu Karolinska w Solnie pod Sztokholmem, uniwersytetu medycznego, jednego z największych w Szwecji ośrodków badawczych w dziedzinie nauk biomedycznych. Dotychczas 109 nagród w tej dziedzinie przyznano 216 osobom. Przeważają wśród nich naukowcy ze Stanów Zjednoczonych.

Nagrody Nobla

Nagrody Nobla, zgodnie z wolą fundatora, są przyznawane za wybitne osiągnięcia naukowe (w dziedzinie fizjologii lub medycyny, fizyki, chemii), a także literackie oraz za zasługi dla społeczeństw i ludzkości.

REKLAMA

Nagrody Nobla, prestiżowe wyróżnienia, ufundowane przez Alfreda Nobla, szwedzkiego przemysłowca i wynalazcę dynamitu, są przyznawane od 1901 roku. Oprócz medali i dyplomów laureaci otrzymają po 9 milionów koron, czyli prawie milion euro. Dwa lata temu wartość pieniężna nagrody wzrosła o milion koron.

Najmłodsze jest wyróżnienie dla ekonomistów, które w 1968 roku zostało ufundowane przez Bank Szwecji.

Nazwiska laureatów tradycyjnie są ogłaszane w październiku, wręczenie wyróżnień odbywa się 10 grudnia, w rocznicę śmierci fundatora.

W tym roku wyjątkowo literacką Nagrodą Nobla zostanie uhonorowanych dwóch twórców. Stanie się tak, ponieważ w 2018 wyróżnienie nie zostało przyznane. Akademia Szwedzka podjęła taką decyzję w związku z aferą dotyczącą przecieków werdyktów w komisji przyznającej nagrodę oraz oskarżeniami o molestowanie seksualne jakiego miał dopuścić się mąż jednej z członkiń jury. W gronie laureatów Nagrody Nobla jest sześcioro Polaków. Po raz pierwszy wyróżnienie otrzymała w 1903 roku Maria Skłodowska-Curie w dziedzinie fizyki, wraz z mężem Piotrem Curie i Henrim Becquerelem. 

REKLAMA

Zeszłoroczny Nobel medyczny

W ubiegłym roku medycznego Nobla otrzymali - Amerykanin James P. Allison i Japończyk Tasuku Honjo. Doceniono ich za opracowanie metody leczenia nowotworów, wykorzystującej działanie układu immunologicznego. Chodzi o wyłączenie mechanizmów powstrzymujących system odpornościowy przed zwalczaniem zmienionych nowotworowo komórek.

Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny nie została dotąd przyznana dziewięć razy. Zgodnie z testamentem Alfreda Nobla, może się tak zdarzyć, gdy zgromadzenie profesorów Instytutu Karolińskiego uzna, że w danym roku nie było osiągnięć naukowych zasługujących na wyróżnienie. Jednak większość takich sytuacji miała miejsce w czasie I i II wojny światowej.

REKLAMA

Pierwszym laureatem Nobla został w 1901 roku Niemiec Emil Adolf von Behring - za prace nad utworzeniem i zastosowaniem licznych surowic i szczepionek, między innymi przeciwko tężcowi i błonicy.

Najmłodszym z uhonorowanych w tej dziedzinie był w 1923 roku Frederick Banting, którego wyróżniono za odkrycie insuliny - miał wówczas 32 lata.

Z kolei najstarszym został w 1966 roku Peyton Rous - miał 87 lat. Odkrył wirusy indukujące powstawanie guzów. Dwukrotnie uhonorowano małżeństwo - w 1947 roku nagrodę dostali Gerti i Carl Cori, a w 2014 - May-Britt i Edvard Moserowie.

REKLAMA

ZOBACZ:  Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii w ostatnich 10 latach:

2018 - Nagroda trafiła do dwóch naukowców. Otrzymali ją James. P. Allison z USA i Tasuku Honjo z Japonii. Wyniki ich badań przyczyniły się do opracowania terapii stosowanej w przypadku leczenia nowotworów immunogennych, czyli takich, które wyłączają układ immunologiczny.

2017 - Laureatami zostali trzej Amerykanie: Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash oraz Michael W. Young za badania nad molekularnymi mechanizmami odpowiedzialnymi za rytm okołodobowy.

2016 - Nobla otrzymał Japończyk Yoshinori Ohsumi z Tokio Institute of Technology za odkrycia dotyczące mechanizmów autofagii. Dzięki jego pracy naukowcy rozumieją, w jaki sposób komórka pozbywa się odpadów, dokonując recyklingu białek.

REKLAMA

2015 - Nagrodę otrzymali: William C. Campbell i Satoshi Omura za odkrycia dotyczące nowej metody leczenia zakażeń wywołanych przez pasożytnicze nicienie - oraz Youyou Tu za odkrycia dotyczące nowych sposobów leczenia malarii.

2014 - Nagrodę otrzymali: John O´Keefe oraz małżeństwo May-Britt i Edvard I. Moser za odkrycie w mózgu „wewnętrznego GPS-u”, czyli neuronów, które umożliwiają orientację w przestrzeni. Ich odkrycia mogą pomóc lepiej zrozumieć mechanizm utraty pamięci przestrzennej, którą obserwuje się w chorobie Alzheimera. Badania nad „mózgowym GPS-em” otworzyły też nowe drogi, które powinny doprowadzić do zrozumienia innych procesów poznawczych – chociażby pamięci, myślenia i planowania.

2013 - Nagrodę podzielono między trzech naukowców: Jamesa E. Rothmana i Randy’ego W. Schekmana z USA oraz reprezentującego Niemcy Thomasa C. Suedhofa. Prace laureatów dotyczyły transportu substancji wewnątrz żywych komórek - pozwoliły zrozumieć, w jaki sposób nieustannie zachodzący w komórkach przepływ błon umożliwia im transport cząsteczek oraz komunikowanie się ze środowiskiem.

2012 - Nagrodę otrzymali: pionier klonowania Brytyjczyk John B. Gurdon oraz Japończyk Shinya Yamanaka - twórca indukowanych pluripotentnych komórek macierzystych, które dają szansę na hodowanie w laboratorium tkanek, a nawet całych organów. Nobliści odkryli, że dojrzałe komórki organizmu można cofnąć w rozwoju do etapu komórek macierzystych, które potem są ponownie przekształcane w dowolne komórki organizmu.

REKLAMA

2011 - Nobla otrzymali Bruce Beutler, Jules Hoffmann oraz Ralph Steinman za odkrycia dotyczące funkcjonowania układu odpornościowego. Amerykanin Beutler i Francuz Hoffmann wyjaśnili, jak działa tzw. wrodzony układ odpornościowy. Zasługą pochodzącego z Kanady Ralpha Steinmana było odkrycie komórek dendrytycznych, pełniących kluczową rolę w drugiej linii obrony immunologicznej, czyli w tzw. adaptacyjnym układzie odpornościowym.

2010 - Nagrodę otrzymał brytyjski fizjolog Robert G. Edwards za opracowanie metody zapłodnienia pozaustrojowego (in vitro), dzięki której w 1978 r. przyszło na świat pierwsze "dziecko z probówki", dziewczynka Louise Brown.

2009 - Nobel trafił do trójki naukowców, którzy wyjaśnili, w jaki sposób zawierające dane genetyczne chromosomy mogą być kopiowane przy każdym podziale komórki i w jaki sposób informacja genetyczna jest zabezpieczona przed uszkodzeniem - Elizabeth H. Blackburn z Australii, Carol Greider (USA) i Jacka W. Szostaka.

PAP/IAR/PolskieRadio24.pl/agkm

REKLAMA