Aleksandra Piłsudska – rewolucjonistka u boku Marszałka
Jest znana przede wszystkim jako żona Józefa Piłsudskiego, ale jej życiorys skrywa o wiele więcej. Aleksandra Piłsudska była przykładem poświęcenia kobiet sprzed ponad stu lat w odzyskanie niepodległości.
2024-03-31, 05:46
61 lat temu, 31 marca 1963 roku, zmarła Aleksandra Piłsudska z domu Szczerbińska, działaczka niepodległościowa Polskiej Partii Socjalistycznej i Polskiej Organizacji Wojskowej oraz druga żona Józefa Piłsudskiego.
Rewolucjonistka w spódnicy
Powiązany Artykuł
Stulecie praw wyborczych kobiet - zobacz serwis specjalny
Pochodziła z Suwałk, z których wyjechała do Warszawy na studia. Zetknęła się wtedy z ideologią socjalizmu. Pod jej wpływem podjęła nawet pracę w fabryce, a także zaczęła angażować się w działalność Polskiej Partii Socjalistycznej.
Aleksandra – jeszcze Szczerbińska – w PPS zajmowała się zaopatrzeniem bojowców w broń. Odbierała i magazynowała zagraniczne transporty karabinów, rewolwerów, amunicji i materiałów wybuchowych oraz koordynowała ich przekazanie do lokalnych oddziałów Organizacji Bojowej PPS. Co ciekawe, w takiej pracy mogła pomóc ówczesna moda kobieca.
– Moda sprzyjała konspiracyjnej robocie. Kobiety przenosiły broń i amunicję w pudełkach od kapeluszy i koszach z bielizną, pomagały także długie, dość szerokie suknie do kostek – powiedziała Katarzyna Droga, autorka książki "Kobieta, którą pokochał Marszałek", w rozmowie z Janem Niebudkiem w audycji Polskiego Radia z cyklu "Po południu".
REKLAMA
Posłuchaj
W 1906 roku poznała Józefa Piłsudskiego, który był wtedy znanym wrogiem caratu i przywódcą Organizacji Bojowej PPS.
– Poznała Piłsudskiego kiedy przyjechał do Warszawy w 1906 roku na inspekcję składów broni. Moim zdaniem Piłsudski bardzo chciał ją oczarować, chyba umiał zawrócić w głowie dziewczynie i to się udało – mówiła Katarzyna Droga w audycji Polskiego Radia z 2018 roku.
W 1907 roku połączył ją romans z Piłsudskim, który był wówczas żonaty z pierwszą żoną Marią. Sam Piłsudski opisywał sytuację, w jakiej się wówczas znalazł jako "tragiczny trójkąt".
Powiązany Artykuł

Józef Piłsudski - zobacz serwis specjalny
Jako partnerka przyszłego marszałka kontynuowała pracę konspiracyjną. Zbierała informacje, które pomogły w przygotowaniu słynnej akcji pod Bezdanami.
REKLAMA
W czasie I wojny światowej służyła w Legionach Polskich jako komendantka kurierek. Działała także w Polskiej Organizacji Wojskowej, za co w 1915 roku trafiła do obozu dla internowanych w Szczypiornie. Opuściła go w 1916 roku po uchwaleniu aktu 5 listopada. Po wyjściu na wolność nie nacieszyła się długo życiem z Józefem, ponieważ niedługo później został uwięziony w twierdzy w Magdeburgu.
Żona Marszałka
W 1918 i 1920 roku urodziły się ich córki – Wanda i Jadwiga. Poślubiła Józefa Piłsudskiego dopiero w 1921 roku, po śmierci Marii Piłsudskiej, która do końca swojego życia nie zgadzała się na rozwód z mężem.
W dwudziestoleciu międzywojennym była oparciem w trudnych chwilach dla marszałka Józefa Piłsudskiego. Zasiadała w kapitule Orderu Virtuti Militari oraz w stowarzyszeniach społecznych opiekujących się rodzinami wojskowych, młodzieżą i ludźmi wymagającymi pomocy.
W 1930 roku ciężkim przeżyciem stała się dla niej afera związana z wyjazdem męża na urlop na portugalską wyspę Maderę. Piłsudskiemu towarzyszyło niewiele osób, wśród nich była jednak lekarka Eugenia Lewicka. W Polsce krążyły plotki o romansie tej pary.
REKLAMA
Po niemieckim najeździe we wrześniu 1939 roku Aleksandra Piłsudska ewakuowała się najpierw do Wilna, z którego wyruszyła do Litwy i następnie na Łotwę. Ostatecznie poprzez Szwecję zdołała dostać się do Wielkiej Brytanii, w której zatrzymała się w Londynie.
– Ludzie, którzy ją znali w Londynie pamiętali przede wszystkim tęsknotę, którą żywiła za Polską. Mieszkała tam w bardzo skromnym domu i była sercem emigracji. Często spotykali się u niej Polacy i pielęgnowali pamięć o kraju – powiedziała Katarzyna Droga, autorka książki "Kobieta, którą pokochał Marszałek" w audycji z cyklu "Po południu".
sa
REKLAMA
REKLAMA