Helena Mniszkówna. "Jej »Trędowata« zaspokaja zapotrzebowanie ludzkie na idealną miłość z przeszkodami"
Zapamiętana została dzięki powieści "Trędowata", uważanej za najsłynniejszy polski melodramat. Mezalians, intrygi i nieszczęśliwa miłość sprawiły, że czytelnicy od razu pokochali historię miłości Stefci i Waldka. Helena Mniszkówna zmarła 18 marca 1943 roku.
2025-03-18, 10:20
Dzieło życia
Dwutomowa "Trędowata" ukazała się drukiem w Krakowie w 1909 roku. Było to pierwsze, a zarazem najbardziej popularne dzieło artystki. Pierwszym recenzentem książki był Bolesław Prus – przyjaciel stryja Heleny. Jego ocena powieści była zresztą pozytywna.
Akcja powieści rozgrywa się na przełomie XIX i XX wieku. Stefania Rudnicka jest niezamożną szlachcianką i nauczycielką w bogatym domu. Dziewczyna zakochuje się z wzajemnością w Waldemarze Michorowskim, młodym magnacie. Para zaręcza się, jednak do ślubu nie dochodzi. Środowisko arystokratyczne nie akceptuje związku młodych – sama Stefcia jest przez nich obrażana i traktowana jak "trędowata". Zachowanie możnych wpędza dziewczynę w chorobę. Rudnicka umiera w dniu ślubu na zapalenie opon mózgowych.
Powieść Mniszkówny jest różnie oceniana. Krytycy przyjęli "Trędowatą" niechętnie, uważając, że jest kiczowata, źle napisana i odrealniona. Wśród czytelników natomiast powieść zdobyła wielką popularność - do II wojny światowej była wznawiana kilkanaście razy.
- "Trędowata" nie jest przykładem grafomanii. Dlaczego? Bo w całości zaspokaja bardzo istotne zapotrzebowanie ludzkie na idealną miłość z przeszkodami. Proszę pamiętać, że w okresie Młodej Polski nazywano nawet Sienkiewicza "genialnym grafomanem" - mówił prof. Józef Rurawski, historyk literatury, na antenie Polskiego Radia.
REKLAMA
Posłuchaj
Na podstawie książki powstał film Jerzego Hoffmana "Trędowata" z 1976 roku. Powieść Heleny została również sparodiowana w 1922 roku w dziele Magdaleny Samozwaniec "Na ustach grzechu: powieść z życia wyższych sfer towarzyskich".
Mniszkówna jest także autorką takich książek, jak "Ordynat Michorowski" (1910), dwutomowy "Panicz" (1912), "Gehenna" (1914) i "Królowa Gizela" (1925).
Przeprowadzki i dwa śluby
Helena Mniszkówna urodziła się 24 maja 1878 roku w majątku Kurczyce na Wołyniu (obecnie są to tereny należące do Ukrainy). Rodzice zapewnili dziewczynie gruntowne, domowe wykształcenie.
Po raz pierwszy wyszła za mąż, mając zaledwie 19 lat - jej wybrankiem był Władysław Chyżyński. Para niedługo po ślubie przeniosła się na Litwę. W 1903 roku Mniszkówna owdowiała.
REKLAMA
Siedem lat później wzięła ślub z Antonim Rawiczem-Radomyskim i przeniosła się do miasta Rogal pod Łukowem. W owym czasie Helena poświęcała się działalności społecznej, charytatywnej - zakładała między innymi szkółki dla dziewcząt. Była także przewodniczącą Koła Ziemianek i należała do Przysposobienia Wojskowego.
W latach 30. ponownie została wdową. Ostatnie lata życia spędziła w Sabniach. Zmarła 18 marca 1943 roku. Została pochowana na cmentarzu rodzinnym w Zambrowie.
Źródło: Polskie Radio/jb/im
REKLAMA