Manifestacja Jedności Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Solidarność Polaków i Litwinów pod zaborami
Rocznica podpisania polsko-litewskiej unii w Krewie stała okazją do zamanifestowania jedności narodów niegdyś tworzących Rzeczpospolitą. 161 lat temu na brzegach Niemna w Kownie spotkały się pochody patriotów z Królestwa Polskiego i litewskich ziem włączonych do Imperium Rosyjskiego.
2022-08-12, 05:45
12 sierpnia 1861 roku w nad Niemnem w Kownie odbyła się manifestacja jedności Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zorganizowana z okazji rocznicy unii w Krewie z 1385 roku. Jej celem było udowodnienie władzom carskim jedności podzielonych rozbiorową granicą wzdłuż Niemna i Bugu Królestwa Polskiego i ziem wcielonych bezpośrednio do Imperium Rosyjskiego.
– Na początku lat 60. XIX wieku w Królestwie Polskim rozpoczęły się manifestacje z okazji rocznic narodowych lub pogrzebów popularnych osób – wyjaśniał prof. Andrzej Szwarc w audycji Polskiego Radia w 2004 roku.
Posłuchaj
W tym czasie wśród polskiego społeczeństwa szczególnie odżyła pamięć o trójdzielnej Rzeczpospolitej, składającej się z Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rusi. Rocznica jednej z unii polsko-litewskich tym bardziej była okazją do zamanifestowania dążeń narodowych.
Spotkanie na moście
Głównym organizatorem wydarzenia był Mikołaj Akielewicz, litewski literat i działacz polityczny z Mariampolszczyzny. Przed rocznicą kolportował ulotki, które przypominały o jedności dawnego państwa polsko-litewskiego i namawiały do jej zamanifestowania jej trwałości.
REKLAMA
Zgodnie z planem, 12 sierpnia 1861 roku na moście nad Niemnem miały spotkać się dwie grupy manifestujących – jedna zmierzała ze strony Królestwa Polskiego, a druga z Imperium Rosyjskiego.
W pochodzie uczestniczyło co najmniej kilkanaście tysięcy ludzi. Władze carskie były przerażone możliwością spotkania się obu grup, dlatego pospiesznie rozebrały most. Nie przeszkodziło to jednak temu, że manifestanci ze strony polskiej litewskiej wzajemnie się pozdrawiali i wspólnie odśpiewali patriotyczne pieśni.
Spotkanie było symboliczne nie tylko pod względem złączenia się mieszkańców dawnej Rzeczpospolitej. Granica, która przebiegała wzdłuż Niemna, wytyczała nie tylko podział administracyjny, ale wręcz cywilizacyjny. Chociaż Królestwo Polskiego podlegało Rosji, to w przeciwieństwie do włączonym do Imperium ziem zabranych miało odrębne prawodawstwo, oparte na Kodeksie Napoleona, polską administrację i używało kalendarza gregoriańskiego. Manifestacja udowadniała, że pamięć o jedności Rzeczpospolitej Obojga Narodów wciąż jest żywa.
Rewolucja moralna
Po klęsce w wojnie krymskiej w Imperium Rosyjskim, a więc również i w znajdującym się pod rosyjskim protekstoratem Królestwie Polskim, rozpoczęła się powolna odwilż polityczna. Zwolnionych zostało tysiące sybiraków, złagodzono cenzurę, dzięki czemu rozkwitło życie publiczne.
REKLAMA
W 1857 roku w Warszawie powstała Akademia Medyko-Chirugiczna, druga szkoła wyższa w Królestwie Polskim od czasów stłumienia powstania listopadowego. W tym samym roku powstało również Towarzystwo Rolnicze, które pod przywództwem Andrzeja Zamoyskiego zrzeszało właścicieli ziemskich. Jego celem była modernizacja polskiego rolnictwa, ale ze względu na autorytet założyciela z czasem stała się reprezentatem rodzącego się społeczeństwa obywatelskiego. Równocześnie powstawały zalążki organizacji konspiracyjnych, które po kilku latach doprowadziły do wybuchu powstania listopadowego.
Powiązany Artykuł
Pogrzeb generałowej Sowińskiej. Pierwsza kostka patriotycznego domina
Od 11 czerwca 1860 roku, kiedy w Warszawie pogrzeb wdowy po generale Józefie Sowińskim przerodził w patriotyczną manifestację, Królestwem Polskim i ziemiami zabranymi wstrząsały niepodległościowe demonstracje, które nierzadko były krwawo tłumione przez rosyjskie wojsko.
Posłuchaj
– Zaczęto w Warszawie, a potem i w innych miastach, z okazji różnych świąt i rocznic związanych z dziejami Polski organizować manifestacje patriotyczne – wskazywał prof. Andrzej Notkowki w audycji z cyklu "Kronika dwóch tysiącleci".
sa
REKLAMA
REKLAMA