Odnaleziono fragmenty zaginionego starożytnego katalogu gwiazd
Sporządzony w latach 170-120 p.n.e. przez greckiego astronoma Hipparchosa z Nikei spis ciał niebieskich jest najstarszą znaną próbą określenia dokładnego ich położenia gwiazd stałych poprzez przypisanie im współrzędnych liczbowych. Jego fragmenty odkryto dzięki metodzie obrazowania wielospektralnego.
2022-11-16, 05:50
Do tej pory praca Hipparchosa, zawierająca opis położenia 1080 gwiazd, uważana była za zaginioną. Znana była jedynie dzięki pismom Klaudiusza Ptolemeusza, innego starożytnego astronoma, który stworzył swój własny katalog prawie 400 lat później.
Teraz fragmenty oryginalnego dzieła greckiego astronoma udało się odkryć badaczom z Uniwersytetu Sorbony i brytyjskiego centrum nauk biblijnych Tylande House w Cambridge w księdze nazywanej "Codex Climaci Rescriptus".
Ukryte pismo
"Codex Climaci Rescriptus" to tzw. palimpsest, czyli księga złożona z rękopisów zapisanych na używanym wcześniej materiale piśmienniczym, w tym przypadku pergaminie. W średniowieczu papier i pergamin były drogie, więc dla oszczędności pozbywano się pierwotnych napisów (wywabiano je mlekiem lub ścierano pumeksem) i ponownie zapisywano w ten sposób odzyskane karty.
Naukowcy przebadali księgę za pomocą metody obrazowania wielospektralnego, polegającego na fotografowaniu obiektu w pełnym spektrum światła, co pozwala na wydobycie na zdjęciu nawet niewidocznych, zakrytych warstw tekstu. Dzięki temu odkryli, że na kartach zawierających syryjski tekst spisany w X wieku pierwotnie, znajdował się zapisany w języku starogreckim poemat astronomiczny. Na marginesach dopisano komentarze zawierające fragmenty katalogu Hipparchosa.
REKLAMA
Nowe światło
Odkryte w ten sposób fragmenty traktatu obalają rozpowszechniony pogląd, że katalog gwiazd Klaudiusza Ptolemeusza jest jedynie "kopią" dzieła Hipparcha. Okryte zapisy obserwacji czterech konstelacji różnią się od tych, które powstały 400 lat później. Co więcej, dane Hipparchosa są zweryfikowane z dokładnością do stopnia, co czyniłoby jego katalog znacznie dokładniejszym od katalogu Ptolemeusza, mimo że powstał on kilka wieków wcześniej.
Hipparchos z Nikei był greckim astronomem, geografem i matematykiem. Nazywany jest ojcem trygonometrii. Wśród jego osiągnięć jest między innymi zmierzenie odległości dzielącej Ziemię i Księżyc. Opracował też metodę przewidywania zaćmienia Słońca.
CNRS/bm
REKLAMA