Reforma Trybunału Konstytucyjnego. Poznaliśmy główne założenia
2024-03-04, 14:00
- Przedstawiamy założenia czterech aktów prawnych dotyczących kompleksowej reformy Trybunału Konstytucyjnego. W środę w Sejmie czeka nas pierwsza debata w kontekście uchwały dotyczącej TK - przekazał w poniedziałek minister sprawiedliwości Adam Bodnar. Kamila Gasiuk-Pihowicz podała m.in., że będzie schodkowy wybór sędziów, i poinformowała o warunkach, jakie będą musieli spełnić kandydaci na sędziów.
Bodnar poinformował w poniedziałek na konferencji prasowej w Sejmie, że gotowe są założenia dotyczące kompleksowej reformy TK. Jak powiedział, jest to pakiet czterech aktów prawnych, a w ich skład wchodzą: projekt uchwały Sejmu RP dotyczący TK - o ile posłowie podpiszą projekt tej uchwały i złożą go do marszałka Sejmu; projekt ustawy o TK przygotowany przez organizacje pozarządowe oraz projekt przepisów wprowadzających ustawę o TK.
Kolejnym przygotowanym aktem prawnym - jak przekazał Bodnar - jest "ustawa, która ma na celu nowelizację konstytucji w kontekście funkcjonowania TK oraz wprowadzenie zasady bezpośredniego stosowania konstytucji przez sądy powszechne".
Według szefa MS te rozwiązania, jeśli zostaną przyjęte przez Sejm, mają szansę doprowadzić do uzdrowienia sytuacji w TK. Bodnar zaznaczył, że pierwsza debata "czeka nas" w Sejmie w środę "w kontekście uchwały dotyczącej TK".
Posłuchaj
Zmiany w TK. Gasiuk-Pihowicz: wybór sędziów większością kwalifikowaną 3/5
Jak powiedziała szefowa Komisji Sprawiedliwości Kamila Gasiuk-Pihowicz (KO), celem jest zapewnienie obywateli, że TK stoi na straży praw i wolności obywatelskich zapisanych w Konstytucji RP oraz na straży konstytucyjności ustaw, a nie interesu jakiejkolwiek partii politycznej. - To odpolitycznienie na serio - podkreśliła.
- Po pierwsze, na sędziego będą mogły kandydować tylko i wyłącznie osoby, które co najmniej cztery lata nie były członkami partii, posłami czy senatorami. Po drugie, (...) propozycja większości kwalifikowanej 3/5 do wyboru sędziego. A także wybór schodkowy - pięciu sędziów będzie wybranych na trzy lata, pięciu na sześć lat, a pięciu na pełną dziewięcioletnią kadencję - wyjaśniła.
Posłuchaj
Zgodnie z konstytucją kadencja sędziów TK trwa dziewięć lat. Przewodnicząca sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka podkreśliła, że zmiany te "przywracają Polsce pozycję kraju demokratycznego, praworządnego i wiarygodnego". Gasiuk-Pihowicz stwierdziła, że "nie było chyba w Sejmie projektu, który dotyczyłby kwestii ustrojowych, a który by powstał przy tak wielkiej partycypacji i eksperckiej, i obywatelskiej".
Posłanka proponowaną ustawę o TK nazwała "projektem obywatelsko-eksperckim, który jest popierany przez koalicję 15 października". Jej zdaniem jest to bardzo dobra odpowiedź na "wysoką temperaturę dyskusji debaty politycznej wokół Trybunału Konstytucyjnego".
- Każdy, kto stawia na pierwszym miejscu polską konstytucję, ten podpisze się pod tą ustawą, także prezydent RP. Na to liczymy. A teraz zabieramy się za zbiórkę podpisów - oświadczyła Gasiuk-Pihowicz.
Reforma TK. Trela: chcemy rozproszonej kontroli konstytucyjności ustaw
Trela powiedział, że zaprezentowany zbiór projektów jest elementem realizacji zobowiązań wyborczych. - Doszliśmy do przekonania w naszym gronie, że nie da się uzdrowić sytuacji w TK bez istotnych, radykalnych zmian ustawowych, nie wyłączając także zmiany konstytucji - dodał senator Polski2050.
- Dlatego proponujemy, aby Sejm zbudował od nowa TK tak, aby Trybunał był odpartyjniony i nie wydawał orzeczeń na zawołanie i zapotrzebowanie polityczne. Temu służą szczegółowe rozwiązania ustawowe, o których jest mowa - zaznaczył Trela.
Według niego niezwykle istotne jest z punktu widzenia Polski 2050, aby była wprowadzona - i w proponowanym pakiecie jest o tym mowa - "rozproszona kontrola zgodności ustaw z konstytucją, czyli kontrola prowadzona przez sądy powszechne". - To będzie wymagało zmiany konstytucji. Liczymy na to, że będzie można taki projekt przedstawić do podpisu prezydentowi - zaznaczył senator.
Jak dodał, zmiana ta ma na celu "zbliżenie obywateli do sądów i obywateli do konstytucji". - Chodzi o to, aby nie trzeba było starać się o wysłuchanie w TK, ale by (obywatel) mógł przed sądem powszechnym również dociekać swoich praw w zgodzie z konstytucją. Stąd ta rozproszona kontrola zgodności ustaw z konstytucją - wskazał Trela.
- Proponujemy, aby prace nad zmianą konstytucji były prowadzone w komisji ustawodawczej Senatu, bowiem tam jest to miejsce znacznie spokojniejszej debaty. Wierzymy, że taką debatę będziemy mogli przeprowadzić w krótkim czasie i zaprezentować później projekt Sejmowi - mówił senator Trela.
Berek o pakiecie projektów ws. TK: to docelowa kreacja sądu konstytucyjnego na nowo
- Jest problem składu, wadliwości składu, wadliwości procedowania, bardzo duży kompleks problemów prawnych. I na ten narastający problem chcemy odpowiedzieć dużą kompleksową koncepcją. Potrzeba kreacji na nowo sądu konstytucyjnego w Polsce. Sąd konstytucyjny ma funkcjonować zgodnie z przepisami, które go dotyczą. Nie jesteśmy w stanie uzyskać tego efektu w składzie tym, który w tej chwili funkcjonuje w budynku przy al. Szucha - podkreślił Berek.
Dodał, że potrzebny jest nowy Trybunał, a kroki które pokazane zostały w pakiecie ustaw oraz uchwały ws. TK, "to docelowa kreacja sądu konstytucyjnego na nowo". Berek zaznaczył, że punktem wyjścia jest uchwała opisująca stan, który jest stanem zastanym.
W konferencji wzięli udział:
1. Adam Bodnar - minister sprawiedliwości, prokurator generalny
2. Maciej Berek - członek Rady Ministrów, przewodniczący Komitetu Stałego Rady Ministrów
3. Kamila Gasiuk-Pihowicz - Koalicja Obywatelska, poseł, przewodnicząca sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, członek sejmowej Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, członek KRS
4. Anna Maria Żukowska - przewodnicząca Koalicyjnego Klubu Lewicy, poseł, wiceprzewodnicząca sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, członek sejmowej Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, członek KRS
5. Jacek Trela - Polska 2050, senator, wiceprzewodniczący senackiej Komisji Ustawodawczej
6. Krzysztof Paszyk - PSL, poseł, członek Komisji Ustawodawczej
7. Krzysztof Kwiatkowski - Koalicja Obywatelska, senator, przewodniczący senackiej Komisji Ustawodawczej, członek KRS
8. Krzysztof Izdebski - główny specjalista ds. rzecznictwa i koordynator Zespołu Ekspertów Prawnych Fundacji Batorego
9. Jerzy Stępień - były prezes Trybunału Konstytucyjnego
10. Stanisław Biernat - były wiceprezes Trybunału Konstytucyjnego
11. Wojciech Hermeliński - sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku
12. Mirosław Wyrzykowski - sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku
dz/IAR, PAP