Zmiany w Trybunale Konstytucyjnym. Jest projekt uchwały. Sejm apeluje do sędziów o rezygnację

W poniedziałek na konferencji prasowej w Sejmie minister sprawiedliwości Adam Bodnar oraz przedstawiciele wszystkich ugrupowań koalicji rządzącej przedstawili założenia projektów dotyczących kompleksowej reformy Trybunału Konstytucyjnego. Niedługo później pakiet czterech projektów - uchwały Sejmu, dwóch ustaw (o TK oraz Przepisy wprowadzające ustawę o TK), a także ustawy o zmianie Konstytucji RP - został zamieszczony na stronie MS.

We wtorek projekt uchwały ws. TK został zamieszczony na stronie Sejmu, jako projekt poselski. Podpisali się pod nim posłowie wszystkich klubów koalicyjnych: KO, PSL-TD, Polski2050 - TD oraz Lewicy. Projekt ma już nadany numer druku i został skierowany do pierwszego czytania na posiedzeniu Sejmu.

"Celem niniejszej uchwały jest rozwiązanie nawarstwiających się problemów prawnych dotyczących składu orzeczniczego TK w sposób obiektywny i apolityczny" - podkreślono w uzasadnieniu tego projektu.

Czytamy w nim, że "naruszenia konstytucji i prawa w działalności TK przybrały skalę, która uniemożliwia temu organowi wykonywanie ustrojowych zadań w zakresie kontroli konstytucyjności prawa, w tym ochrony praw człowieka i obywatela".

Zmiany w Trybunale Konstytucyjnym. Zasada legalizmu

"W ocenie Sejmu RP stan niezdolności obecnie funkcjonującego organu do wykonywania zadań TK, wymaga ponownej kreacji sądu konstytucyjnego, zgodnie z konstytucyjnymi zasadami oraz przy uwzględnieniu głosu wszystkich sił politycznych szanujących porządek konstytucyjny. Sędziowie odnowionego TK powinni być wybrani z udziałem głosu ugrupowań opozycyjnych. Ustalanie składu osobowego powinno być rozłożone w czasie tak, aby potwierdzić wolę kreacji tego organu w sposób wolny od perspektywy bieżącej kadencji Sejmu i Senatu" - stanowi projekt uchwały.

Podkreślono w nim, że "organy władzy publicznej mają obowiązek przestrzegać konstytucji, a w szczególności wynikającej z art. 7 konstytucji zasady legalizmu, zgodnie z którą organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa".

"Sejm RP stoi na stanowisku, że uwzględnienie w działalności organu władzy publicznej rozstrzygnięć TK wydanych z naruszeniem prawa może zostać uznane za naruszenie zasady legalizmu przez te organy" - głosi projekt.

"Sejm apeluje do sędziów TK o rezygnację"

W projekcie stwierdza się, że 10 uchwał Sejmu zostało podjętych "z rażącym naruszeniem prawa, w tym Konstytucji RP oraz Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności", a tym samym tamte uchwały "są pozbawione mocy prawej i nie wywołały skutków prawnych w nich przewidzianych".

Chodzi o uchwały Sejmu z lat 2015-2018 i dotyczyły one: wyboru na sędziów Bronisława Sitka i Andrzeja Sokali przez Sejm VII kadencji, stwierdzenia przez Sejm VIII kadencji braku mocy prawnej wyboru do TK Romana Hausera, Andrzeja Jakubeckiego oraz Krzysztofa Ślebzaka, wyboru przez Sejm VIII kadencji do TK Mariusza Muszyńskiego, Henryka Ciocha oraz Lecha Morawskiego, a także późniejszych wyborów Justyna Piskorskiego i Jarosława Wyrembaka.

Według projektu uchwały Muszyński, Piskorski i Wyrembak nie są sędziami TK. W związku z tym liczne orzeczenia TK są dotknięte wadą prawną, a wady te dotyczą także decyzji, jakie podejmowali wcześniej Cioch i Morawski.

"Sejm RP apeluje do sędziów Trybunału Konstytucyjnego o rezygnację, a tym samym o przyłączenie się do procesu demokratycznych przemian" - podkreślono w projekcie uchwały.

"Sędziowie nie zostali zaprzysiężeni przez prezydenta"

W projekcie przypomniano, że "w związku z sytuacją w TK, 15 lutego 2023 r. Komisja Europejska podjęła postępowanie przeciwnaruszeniowe w stosunku do Polski". "Zdaniem KE TK nie wypełnia znamion niezależnego sądu w rozumieniu art. 19 Traktatu o UE" - wskazano.

MS, informując w poniedziałek o projekcie tej uchwały, podkreśliło, że "pozostają w mocy uchwały w sprawie wyboru sędziów TK: Romana Hausera, Andrzeja Jakubeckiego i Krzysztofa Ślebzaka".

"Sędziowie ci nie zostali do tej pory zaprzysiężeni przez prezydenta" - przypomniał resort.

Status Julii Przyłębskiej

Odrębny problem poruszony w projekcie uchwały, to status Julii Przyłębskiej, zajmującej stanowisko prezesa TK.

"Sejm RP uznaje również, że funkcję Prezesa TK sprawuje osoba nieuprawniona. Julia Przyłębska kieruje TK od 21 grudnia 2016 r., kiedy to Prezydent RP powierzył jej pełnienie funkcji prezesa TK. Wybór ten, którego poprawność była wielokrotnie kwestionowana, został dokonany bez wcześniejszego uzyskania wymaganej prawem uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów TK" - głosi projekt.

Poza tym - jak dodano - nawet jeśli przyjąć, że Przyłębska była prezesem TK, to - zdaniem autorów projektu - jej kadencja wygasła w grudniu 2022 r., po sześciu latach od zaprzysiężenia.

Ponadto w projekcie uchwały wspomniano, że w ostatnich latach "dochodziło do manipulowania składami orzeczniczymi" w Trybunale.

Zgodnie z projektem uchwała podlegałaby publikacji w Monitorze Polskim.

• Zmiany w Trybunale Konstytucyjnym. Prof. Grzeszczak: pozostaje pytanie, jak podejść do bezprawia, będąc w prawie
• "Zmiany idą w dobrym kierunku". Konstytucjonalista o reformie Trybunału Konstytucyjnego
• Projekt zmian dot. Trybunału Konstytucyjnego. Sprawdź, co jest w projektach ustaw i uchwały Sejmu

PAP/łl