Smog w Polsce. Kiedyś najbardziej zanieczyszczone miasto, dziś jest przykładem
2024-04-16, 16:57
Polski Alarm Smogowy opublikował ranking najaktywniejszych gmin w Programie Czyste Powietrze od początku jego funkcjonowania. Pokazał jak aktywna postawa samorządów i wymiana starych kotłów i pieców węglowych wpływa na poprawę jakości powietrza. Niekwestionowanymi liderami zostały Rybnik oraz Radlin w woj. śląskim.
Prezentowany ranking obejmuje okres od początku funkcjonowania Programu Czyste Powietrze (2018 r.) do końca 2023 r. Wzięto w nim pod uwagę dwa kryteria - liczbę wniosków o wymianę starych urządzeń grzewczych oraz liczbę wniosków odniesioną do liczby budynków jednorodzinnych w danej gminie.
Biorąc pod uwagę liczbę wniosków, na pierwszym miejscu spośród wszystkich 2.477 gmin w Polsce znajduje się Rybnik, z liczbą 6.481 złożonych wniosków. Pod względem liczby wniosków w przeliczeniu na liczbę budynków jednorodzinnych w gminie pozycję lidera zajmuje śląska gmina Radlin.
Tam, gdzie samorząd działa prężnie
Wśród dwudziestu najaktywniejszych samorządów w Czystym Powietrzu najwięcej jest gmin z województwa śląskiego. W rankingu pokazującym liczbę wniosków o dotację w odniesieniu do liczby budynków jednorodzinnych w danej gminie, aż 16 gmin na 20 najaktywniejszych pochodzi z tego województwa.
Jak podkreśla Polski Alarm Smogowy to przede wszystkim od aktywności samorządu lokalnego zależy stopień poprawy jakości powietrza.
- Tam, gdzie samorząd działa prężnie i pomaga mieszkańcom przy wymianie starych źródeł ciepła, tam widać efekty w postaci czystszego powietrza - mówi Andrzej Guła, lider PAS.
- W Rybniku i Radlinie prowadzono też wiele kampanii, których celem było zachęcanie mieszkańców do sięgania po dotacje. To właśnie dzięki tej postawie i tak dużemu zaangażowaniu ze strony samorządu gminy te znalazły się na szczycie rankingu - dodaje.
71 proc. poprawy dzięki działaniom
Poprawa jakości powietrza w Rybniku jest spektakularna. W 2010 roku odnotowano 134 smogowych dni, w 2014 r. - 127, w 2018 r. - 108, w 2021 r. - 67, a w 2023 r. zaledwie 16 dni z przekroczeniami dopuszczalnego dobowego poziomu pyłu zawieszonego PM10.
PAS postanowił sprawdzić, na ile do poprawy jakości powietrza przyczyniają się działania antysmogowe, a na ile jest to wynik czynników meteorologicznych. Taką analizę dla Rybnika przeprowadzili badacze z Europejskiego Centrum Czystego Powietrza (ECAC).
Jak wynika z analizy ECAC, które badało poprawę jakości powietrza w Rybniku w ostatnich latach, aż 71 proc. poprawy uzyskano dzięki działaniom antysmogowym, takim jak wymiana starych, najbardziej zanieczyszczających powietrze urządzeń grzewczych, tzw. kopciuchów, w których spalany jest węgiel lub drewno.
- Zaledwie 29 proc. poprawy można przypisać czynnikom meteorologicznym, czyli efektowi "ciepłej zimy" - mówi Dominika Mucha wiceprezes ECAC i dodaje, że Rybnik może służyć za wzór skuteczności działań antysmogowych dla innych samorządów.
Celem wymiana 3 mln "kopciuchów"
Czyste Powietrze to dziesięcioletni program Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który został uruchomiony w 2018 r. Jego celem jest poprawa jakości powietrza poprzez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej budynków jednorodzinnych.
Celem programu jest wymiana 3 mln "kopciuchów" (pozaklasowych kotłów na węgiel i drewno) do roku 2029. Według barometru Czystego Powietrza, który prowadzi PAS, do końca lutego 2024 r. złożono 689 tys. wniosków na wymianę kopciuchów, co stanowi 23 proc. założonego celu.
Ranking dla wszystkich 2.477 gmin można pobrać ze strony Polskiego Alarmu Smogowego [1] i [2] (dwa pliki PDF).
polskialarmsmogowy.pl/DoS