Józef Czapski. Świadek Katynia, malarz, pisarz
Do 1941 roku był więźniem sowieckiego obozu w Starobielsku. Cudem uniknął rozstrzelania. Po zwolnieniu, na rozkaz gen. Władysława Andersa szukał polskich oficerów.
2020-01-12, 05:58
12 stycznia 1993, zmarł Józef Czapski, malarz, pisarz i publicysta emigracyjny, współpracownik Instytutu Literackiego w Paryżu i miesięcznika "Kultura".
Józef Czapski, a właściwie hrabia Hutten - Czapski, był uczestnikiem wojny polsko-rosyjskiej 1920 roku. Brał też udział w kampanii wrześniowej w 1939 roku, po której dostał się do niewoli sowieckiej. Wiosną 1940 roku, ze względu na niemieckie pochodzenie, został przeniesiony z ostatnią grupą Polaków z obozu w Starobielsku do obozu w Pawliszczew Borze, a następnie do obozu jenieckiego NKWD w Griazowcu pod Wołogdą na dalekiej północy ZSRR.
Powiązany Artykuł
Katyń - zobacz serwis historyczny
Posłuchaj
Po zwolnieniu z obozu został żołnierzem armii generała Władysława Andersa. Prowadził poszukiwania zaginionych polskich oficerów, następnie wraz z wojskiem przeszedł przez Bliski Wschód do Włoch.
Powiązany Artykuł
Armia Andersa - zobacz serwis specjalny
ZOBACZ SERWIS SPECJALNY POLSKIEGO RADIA POŚWIĘCONY POSTACI JÓZEFA CZAPSKIEGO >>>>
REKLAMA
Miejscem jego narodzin była Praga. W jednym z wywiadów podkreślał, że pochodząc z wielonarodowej rodziny, "polskości" musiał się dopiero uczyć. Józef Czapski podkreślał także wpływ wielkich polskich pisarzy w ostatecznym ukształtowaniu go jako Polaka.
Posłuchaj
Po wojnie Józef Czapski osiadł w Paryżu, współpracował z Instytutem Literackim i miesięcznikiem "Kultura", wydawanym przez Jerzego Giedroycia. Mieszkał w Maisons Laffitte, gdzie znajdowała się siedziba Instytutu i redakcja "Kultury".
Posłuchaj
Szczególne miejsce w dorobku Czapskiego zajmują "Wspomnienia starobielskie" oraz "Na nieludzkiej ziemi", relacje z pobytu w ZSRR pisane w latach 1942-1947. To jedne z pierwszych świadectw naocznego świadka, który przeżył łagry, a następnie poszukiwał więźniów Starobielska, Kozielska i Ostaszkowa.
Za twórczość pamiętnikarską pisarz otrzymał w 1972 roku w Zurychu literacką Nagrodę imienia Anny Godlewskiej. W okresie PRL książki Czapskiego drukowano w tak zwanym drugim obiegu, gdyż cenzura zakazała ich publikacji. Dotyczyło to między innymi esejów "Tumult i widma" oraz "Dzienników, wspomnień, relacji".
W malarstwie Józef Czapski nawiązywał do postimpresjonizmu. Używając nasyconych barw i kontrastowych zestawień kolorystycznych, uzyskiwał efekt silnej ekspresji i groteski. Malował portrety, pospolite wnętrza, martwe natury i pejzaże. Jego najbardziej znane obrazy to między innymi: "Tramwaj", "Żółty szal", "Czerwona kawiarnia", Pociąg podmiejski". Józef Czapski zmarł 12 stycznia 1993 roku.
pd
REKLAMA
REKLAMA